De Salvator Mundi ging in 2017 onder de hamer voor 450 miljoen dollar (ruwweg 396 miljoen euro). Daarmee werd het werk, vermoedelijk van de hand van Leonardo da Vinci, het duurste schilderij ter wereld. Het Prado-museum in Madrid twijfelt er echter aan dat da Vinci de meester achter het schilderij is.

Ergens ter wereld vervloekt de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman de curatoren van het Prado-museum. Het werk dat hij via een stroman in 2017 voor 450 miljoen dollar kocht bij veilinghuis Christie’s is volgens de curatoren van het invloedrijke Spaanse museum namelijk niet geschilderd door Leonardo da Vinci zelf.

De authenticiteit van het werk werd al langer in twijfel getrokken. Nu gaat voor het eerst een toonaangevend museum zo ver de oorsprong van het omstreden kunstwerk te contesteren. De sterke twijfel rond de authenticiteit kan de waarde van het duurste werk ooit verkocht stevig de grond in boren.

Onder toezicht of met toestemming

Het Prado-museum in Madrid organiseert de tentoonstelling ‘Leonardo and the copy of the Mona Lisa’. Die tentoonstelling richt zich op de werken van Leonardo’s leerlingen en de werken geproduceerd in da Vinci’s ateliers. In de catalogus van de tentoonstelling staat te lezen dat de versie van de Salvator Mundi die in handen is van de Saoedi-Arabische prins (ook bekend als de Cook-versie) hoogstens met toestemming of onder toezicht van de grootmeester is geschilderd.

De curator van het museum Ana Gonzáles Mozo stelt in de catalogus dat “sommige specialisten geloven dat Leonardo’s prototype van de Salvator Mundi is verloren gegaan, terwijl anderen geloven dat de Cook-versie het origineel is”. Zelf is ze er echter van overtuigd dat er geen sprake is van een prototype geschilderd door Leonardo.

Decennia voer voor discussie

De Salvator Mundi of verlosser van de wereld is een bekend motief in de 15de en 16de eeuwse schilderkunst. Het is een beeltenis van Jezus Christus die in zijn linkerhand een glazen bol vasthoudt, als symbool voor de Hemel. Zijn rechterhand houdt hij in de lucht als een teken van zegening. Er zijn meerdere versies gekend die in het atelier van da Vinci zijn geproduceerd, zoals de Ganay-versie waar Mozo zelf een stuk enthousiaster over is dan de Cook-versie van 450 miljoen dollar.

Of het werk door Leonardo da Vinci werd geschilderd of niet is al decennia voer voor discussie. In 1900 kwam het werk in de handen van de Britse verzamelaar Francis Cook, zijn nakomelingen veilden het in 1958 voor slechts 45 Britse pond. Pas in 2011 werd na een grondige restauratie ervan uitgegaan dat de Cook-versie een origineel van da Vinci was, maar lang niet iedereen was het daarmee eens.

Eerder dit jaar verscheen een documentaire die verdere twijfels over de authenticiteit opwierp. De Franse overheid zou al langer op de hoogte zijn dat het schilderij niet door da Vinci zelf was geschilderd, maar de Saoedische koninklijke familie zou proberen om die informatie geheim te houden.

(lb)