De Amerikaanse president Donald Trump profileert zich graag als de ‘master-dealmaker’. Heeft hij op binnenlands gebied een en ander voor mekaar gebracht, dan leest zijn palmares op vlak van de Amerikaanse buitenlandpolitiek iets minder vlot.
- De Chinese leider Xi Jinping werd vorige vrijdag – samen met FED-voorzitter Powell – tot ‘staatsvijand nr. 1 verheven. Drie dagen later was Xi alweer ‘a great leader’. Toch lijkt de kans klein dat Xi Trump grote concessies doet. De kans bestaat immers dat Amerika binnen 17 maanden door iemand anders wordt geleid.
- Nog een vriend van Donald Trump is de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Die heeft sinds mei 15 raketten de lucht heeft ingestuurd, waarvan zes de voorbije maand. De invloed van Trump op ‘Rocket Man’ lijkt dus te verwateren.
- Met Mexico had de Amerikaanse president meer succes. Hij maakte een einde aan de NAFTA-handelsovereenkomst en onderhandelde een voor de VS gunstigere deal. Probleem is dat de Democraten Trump geen politieke overwinning gunnen en er alles aan doen om de ratificering van de overeenkomst door het Huis van Afgevaardigden te vertragen.
Iran: wat zijn de kansen op een ‘deal’ met de VS?
Last but not least is er Iran. De minister van Buitenlandse Zaken van dat land daagde vorig weekeinde totaal onverwacht op in de marge van de samenkomst van de G7 in Biarritz. Een surprise die Trump door zijn Franse ambtsgenoot Macron werd geserveerd.
Tegen alle verwachtingen in onthield Trump zich van kritiek en liet hij weten ‘zonder vooraf vastgestelde voorwaarden’ bereid te zijn met Iran het door hem in 2017 verworpen nucleair akkoord te heronderhandelen.
Trump hoopt daarbij tegen 2020 een verbeterde versie van het door zijn voorganger Obama in 2015 onderhandeld akkoord aan de Amerikaanse kiezer te kunnen voorleggen.
De kans op een deal zijn… minimaal
De kans dat er zo’n deal komt zijn minimaal en wel om volgende redenen:
- Trump heeft al een paar keer laten weten de Iraanse president Rouhani te willen ontmoeten. Maar het regime in Teheran heeft die idee verworpen. Omdat de VS ‘een economische oorlog’ tegen Iran voert. Vermits niet Rouhani, maar ayatollah Khamenei in Iran de baas is en die niet van de Amerikanen wil weten is Rouhani’s manoeuvreerruimte beperkt.
- Rouhani eist niets minder dan de totale opheffing van de economische sancties als conditio sine qua non voor zo’n topontmoeting. Voor Washington is dat onbespreekbaar. (De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken laat ondertussen weten dat een foto waarop Trump en Rouhani mekaar de hand geven enkel op Photoshop mogelijk is.)
- Het kabinet Trump bestaat voornamelijk uit haviken. Die willen ‘maximale druk’ blijven uitvoeren op Teheran. Erger nog, mensen als Bolton en Pompeo zouden liefst van al ten oorlog trekken.
- De Iraanse economie heeft het hard te verduren en leeft [delen van] de overeenkomst inmiddels niet langer na, ongeacht de huidige positie van de overige ondertekenaars (Rusland, China, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en de EU).
- Tenslotte is er de factor Israël. De Joodse staat is als de dood voor elke diplomatieke toenadering tussen Trump en Iran. De relatie tussen Trump en Netanyahu is buitengewoon goed. In die mate dat de ondertussen ex-regering Netanyahu de terugtrekking uit het Iran-akkoord door de regering Trump als een van haar grootste overwinningen op vlak van haar buitenlandpolitiek beschouwt. Maar zijn reality-tv-verleden indachtig zijn de Israëli’s bang voor een eventuele top tussen Trump en Rouhani. Waarom? Het recente showgehalte van de ontmoetingen tussen Trump en de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un heeft buiten een reeks fotosessies, weinig anders opgebracht dan de politieke dedouanering van een schurk. De druk op het Iraanse regime zou na zo’n hypothetische top eveneens kunnen terugvallen, vreest men in Jerusalem.
See you in New York?
Uitkijken wordt het nu naar de jaarlijkse bijeenkomst van de Verenigde Naties, volgende maand in New York. Naast Rouhani en Trump, zal ook de Franse president Emmanuel Macron daar aanwezig zijn. Een impromptu ontmoeting blijft ook daar mogelijk. Of Netanyahu zich die dag in New York meldt hangt af van de Israëlische verkiezingen. Die staan 10 dagen eerder op het programma.
Voor Trump staat er veel op het spel. Een succes met Iran zou alvast zijn geloofwaardigheid bij onafhankelijke kiezers kunnen opkrikken. Die blijven zich, net vanwege zijn stijl en zijn permanent showmanschap, afvragen of er in hem ook ergens iets verborgen zit als staatsmanschap.