Key takeaways

• Een driekoppige commissie is belast met het aanwijzen van de vervanger van Ayatollah Ali Khamenei.
• Het heersende establishment wil snel een opvolger benoemen in het geval van Khamenei’s dood, in een poging om stabiliteit en continuïteit uit te stralen.
• Khamenei’s zoon Mojtaba en Hassan Khomeini, kleinzoon van de stichter van de Islamitische revolutie, komen naar voren als koplopers voor de positie.

Iran worstelt met de nakende opvolging van zijn Opperste Leider, Ayatollah Ali Khamenei. Een driekoppige commissie die belast is met het aanwijzen van zijn opvolger heeft de afgelopen weken haar inspanningen geïntensiveerd. Dat komt door de verhoogde dreiging vanuit Israël en de mogelijke moordpogingen op Khamenei.

De 86-jarige leider wordt op de hoogte gehouden van de opvolgingsgesprekken terwijl hij onder strenge beveiliging staat van de speciale eenheid Vali-ye Amr. Het heersende establishment wil snel een opvolger benoemen als Khamenei overlijdt, om stabiliteit en continuïteit uit te stralen onzekere tijden over het toekomstige politieke traject van Iran.

Opvolgingsproces en koplopers

Het selectieproces geeft voorrang aan kandidaten die blijk geven van een onwrikbare toewijding aan de revolutionaire principes die zijn opgesteld door de wijlen stichter van de Islamitische Republiek, Ayatollah Ruhollah Khomeini. Er wordt echter ook steeds meer gedacht aan een kandidaat die een gematigder imago zou kunnen hebben, waardoor buitenlandse agressie en interne onrust mogelijk zouden kunnen worden afgezwakt.

The Economic Times ziet vooral twee grote kanshebbers: Khamenei’s 56-jarige zoon Mojtaba, die traditioneel gezien wordt als een keuze voor continuïteit, en Hassan Khomeini, kleinzoon van de stichter van de Islamitische revolutie. Terwijl Mojtaba nauw aansluit bij het harde beleid van zijn vader, wordt Hassan, een hervormingsgezinde bondgenoot die dankzij zijn afkomst respect afdwingt in zowel klerikale kringen als bij de Revolutionaire Garde, gezien als een potentieel verzoenende figuur in binnen- en buitenland.

Urgentie 

Het conflict met Israël heeft de planning van de opvolging nog ingewikkelder gemaakt. De recente dood van een aantal topcommandanten van de Revolutionaire Garde maakt de zaken nog ingewikkelder, omdat deze elitekorps van oudsher een cruciale rol speelt bij het afdwingen van het gezag van de opperste leider.

Khamenei’s leeftijd en langdurige gezondheidsproblemen hadden al geleid tot de eerste discussies over zijn opvolger. De urgentie is echter aanzienlijk toegenomen na de aanvallen van Israël op de Iraanse nucleaire sites en de daaropvolgende Amerikaanse luchtaanvallen.

Ondanks de potentiële bedreigingen heeft Khamenei niet publiekelijk een voorkeur voor zijn opvolger uitgesproken. Rapporten suggereren dat hij zich eerder heeft verzet tegen het idee dat zijn zoon hem zou opvolgen, omdat hij bezorgd was over de perceptie van een terugkeer naar erfelijk bestuur.

Andere kandidaten

Hoewel Mojtaba nauw aansluit bij de harde opstelling van zijn vader, maken de hervormingsgezinde standpunten en de potentiële aantrekkingskracht op de Iraanse bevolking van Hassan Khomeini hem een aantrekkelijke kanshebber.

Verschillende andere potentiële kandidaten zijn overleden of hebben een achterstand opgelopen in de opvolgingsrace. De mogelijkheid blijft bestaan dat een minder prominente geestelijke wordt gekozen als boegbeeld dat onder controle staat van de Revolutionaire Garde. Zo diende Reza Pahlavi, de verbannen zoon van de laatste sjah van Iran, al persoonlijk zijn kandidatuur in.

De dood van Ayatollah Ruhollah Khomeini in 1989 benadrukt Khamenei’s vermogen om de macht te consolideren ondanks aanvankelijke twijfels over zijn geschiktheid als opvolger. Hij verstevigde geleidelijk zijn greep en vertrouwde op de Revolutionaire Garde om rivalen te slim af te zijn en dissidenten de kop in te drukken. De vraag blijft of een toekomstige leider zo’n absolute autoriteit kan uitoefenen.