Om de inflatie te bestrijden, verhogen tal van centrale banken de rentevoeten. Maar volgens sommige economen zal dit geen effect hebben als de overheidsuitgaven niet worden ingeperkt. Integendeel, de maatregel kan de geldontwaarding verder aanzwengelen. Het resultaat zal een lange periode van stagflatie zijn.
Een vraag ligt op ieders lippen: zullen renteverhogingen de inflatie beteugelen? En in welk tempo? Het kan zijn dat dergelijke ingrepen onvoldoende zijn. Dat zeggen Francesco Bianchi van de John Hopkins University en Leonardo Melosi van de Chicago Federal Reserve in een wetenschappelijk artikel dat is gepubliceerd naar aanleiding van de Jackson Hole-conferentie, waar eind vorige week centrale bankiers en academici bijeenkwamen.
Corona en overheidsschulden
De financiële steunmaatregelen van de overheden wereldwijd tijdens de coronapandemie zijn één van de drijvende krachten achter de inflatie, merken de deskundigen op. “Recente budgettaire interventies in reactie op de coronapandemie hebben de opvattingen van de particuliere sector over het begrotingskader veranderd, waardoor het herstel is versneld, maar dat heeft ook een hogere inflatie in de hand gewerkt”, klinkt het.
“Om de inflatie terug te dringen, zou de overheidsschuld met succes gestabiliseerd moeten worden door geloofwaardige toekomstige begrotingsplannen”, vervolgen zij. Deze geloofwaardigheid is een sleutelelement om de inflatie tot het gewenste niveau terug te brengen. De VS hebben gedurende de eerste tien maanden van het fiscale jaar 2022 een tekort van meer dan 726 miljard dollar opgebouwd.
De overheidsschuld (30,8 biljoen dollar) vertegenwoordigt 123 procent van het bbp, een van de hoogste niveaus sinds het einde van de oorlog. Consolidatie van de overheidsuitgaven? In de Verenigde Staten is het tegenovergestelde het geval. Er wordt daar over “Bidenflation” gesproken.
Het meest recente wapenfeit van de Amerikaanse president is een grote vermindering van de studentenschuld. Dat kost de Amerikaanse overheid 500 miljard dollar, gespreid over tien jaar. Dat zal de inflatie verder aanwakkeren, volgens de belangrijkste econoom van de regering-Obama, Jason Furman. Om nog maar te zwijgen van het jongste stimuleringspakket, dat bedoeld is om de inflatie te bestrijden, maar wel eens kan leiden tot het omgekeerde.
Economen kijken naar de situatie in de VS, maar hetzelfde geldt voor Europa, waar pandemische hulp en stimuleringspakketten de overheidsschuld hebben doen toenemen. In België bijvoorbeeld, een van de slechtste leerlingen van de Europese klas, bedraagt de overheidsschuld ongeveer 110 procent van het bbp. De uitgaven om de energiecrisis aan te pakken, kunnen het gat nog dieper maken.
Vicieuze cirkel
Zonder bezuinigingen en geloofwaardige begrotingsplannen zullen renteverhogingen de overheidsfinanciën alleen nog maar verslechteren. De rentetarieven maken de schuldenlast zwaarder. In het tweede kwartaal bereikten de rentebetalingen van de VS op hun totale schuld een record van 599 miljard dollar.
“Zal de huidige inflatoire druk aanhouden zoals in de jaren zestig en zeventig? Onze studie wijst op het risico dat een soortgelijk patroon van aanhoudende inflatie de komende jaren zou kunnen kenmerken,” vervolgen de deskundigen, erop wijzend dat deze vicieuze cirkel zal leiden tot een langdurige stagflatie – een lage groei in combinatie met een hoge inflatie – zal leiden
Als dit tempo aanhoudt, kan enkel een forse recessie de inflatie naar beneden krijgen. Economen hebben er al op gewezen dat het probleem van de economie niet door de vraag, maar door het aanbod wordt gekenmerkt. Met een aanpassing van de rentevoeten beïnvloeden de centrale banken de vraag, zoals de Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz onlangs opmerkte. Erger nog, hoge rentevoeten kunnen de investeringen verminderen die nodig zijn om de problemen met de bevoorradingsketen te omzeilen, waardoor het probleem nog verergert.
Rekening houdend met externe factoren, zoals geopolitieke conflicten die de energieprijzen beïnvloeden, kan de manoeuvreerruimte van de centrale banken almaar kleiner worden.
(ns/mah)
