Een basiskennis van AI is noodzakelijk als we misbruik willen voorkomen. De technologie biedt veel potentieel om de samenleving te verbeteren, maar dat kan enkel als we ook onze AI-geletterdheid verhogen.
Mag je ChatGPT gebruiken tijdens een examen? Recent stapten tientallen studenten naar de rechtbank, omdat ze vermoedden dat enkele medestudenten fraude hadden gepleegd met AI. De fraudeurs zijn inmiddels opgespoord en zullen voor de examencommissie moeten verschijnen, terwijl de overige geslaagde studenten aan de opleiding mogen beginnen. Eind goed, al goed? De ophef rond het toelatingsexamen geneeskunde legt een veel groter probleem bloot. Door gebrek aan kennis van AI slagen we er niet in om de technologie zorgvuldig te beoordelen.
AI-geletterdheid is een must als we AI op een verantwoorde manier willen gebruiken. Niet alleen bij data-experts, maar bij iedereen die beslissingen neemt in een AI-gedreven omgeving. En dat zijn we inmiddels allemaal. Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) heeft zich al vaak kritisch opgesteld over het gebruik van AI en digitale tools in leeromgevingen. Het is een erg defensieve houding in een wereld waarin technologie steeds sneller evolueert. Want als je niet weet waarover je het hebt, dan zal AI gewoon een loopje met je nemen.
Natuurlijk is ook de bezorgdheid van Demir terecht. We moeten goed nadenken over ons gebruik van AI. Het onderwijs kan niet plots alles over een andere boeg gooien. Maar het helpt niet als we onze kop als een struisvogel in het zand steken. De technologie is er en kan ons leven op zoveel manieren verbeteren. Als je AI niet omarmt, krijg je vrijwel zeker dit soort fraude-incidenten.
AI-geletterdheid als basisvaardigheid
Van leerkrachten op school tot artsen in ziekenhuizen: overal gaan mensen met AI-toepassingen aan de slag. Zonder basiskennis van AI blijven ze afhankelijk van black-box systemen die ze niet goed begrijpen. Dat vergroot niet alleen de risico’s op misbruik of bias, maar ondermijnt ook het draagvlak voor innovatie. Een goed begrip van AI is in de huidige samenleving even belangrijk als lezen en schrijven.
AI-geletterdheid is een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het is daarom heel belangrijk dat onderwijsinstellingen hun programma’s aanpassen en dat ook werkgevers investeren in opleiding en bewustwording. Zonder die gezamenlijke inzet riskeren we dat jongeren geen aansluiting meer vinden bij de arbeidsmarkt en dat organisaties hun innovatiekracht verliezen. Ook de link met AI-governance is essentieel. Regels en werkkaders zijn nodig, maar zonder AI-geletterdheid blijven ze hangen in theorie. Met de juiste basis worden ze praktisch en effectief.
AI als hefboom voor vooruitgang
Meer kennis over AI en inzicht in de toepassing van de technologie helpt om valkuilen te vermijden en kritisch te blijven over adviezen die door AI gegenereerd zijn. Dat het kan, bewijst Thomas More. De hogeschool ontwikkelde een AI Assessment Scale. De schaal werkt met verschillende niveaus die studenten duidelijk vertellen wat wel en niet mag. Waar niveau 1 AI volledig verbiedt, laat het derde niveau bijvoorbeeld toe dat studenten AI gebruiken om hun werk te verfijnen. Niveau 5 gaat nog verder en betekent dat studenten zelfs op hun AI-vaardigheden worden beoordeeld.
Geen discussie mogelijk dus, terwijl de studenten kansen krijgen om AI op de juiste momenten in te schakelen en hun output te versterken. De boodschap voor bedrijven, scholen en overheden is duidelijk: AI-geletterdheid is geen bijzaak, maar een strategische voorwaarde voor innovatie en verantwoord gebruik van de technologie. Als we hier vandaag in investeren, zal AI geen bron van ongelijkheid zijn, maar een hefboom voor vooruitgang voor iedereen in onze samenleving.
Phaedra Kortekaas, Managing Director Benelux SAS