In Brazilië heeft president Jair Bolsonaro een belangrijke verkiezingsbelofte waargemaakt door de toegang tot vuurwapens voor gezagsgetrouwe onderdanen te verruimen. De nieuwe wetgeving heeft echter zowel fervente voorstanders als overtuigde opposanten.

In het verleden werden potentiële wapenbezitters in Brazilië aan een strenge evaluatie onderworpen. Ook moesten ze bewijzen bedreigd te worden en een effectieve noodzaak aan een vuurwapen te hebben. Nu kunnen Brazilianen met een blanco strafregister een pistool kopen, op voorwaarde dat ze in een psychologische test slagen en kunnen aantonen een vuurwapen te kunnen beheersen. Tevens moeten ze in een regio leven met een geweldniveau van tien moorden per honderdduizend inwoners. Onder die voorwaarde valt echter elke Braziliaanse staat.

Recessie

“Vele Brazilianen zijn geschokt door de liberalisering van het wapenbezit, die volgens hen tot een toenemend aantal moorden zal leiden,” zegt Andres Schipani, correspondent van de Britse zakenkrant Financial Times in Rio de Janeiro. “Bolsonaro benadrukte echter dat een versoepeling van de wapenwet, die zestien jaar geleden werd geïntroduceerd, noodzakelijk was om de Braziliaanse burger de nodige veiligheid te brengen.”

De liberalisering volgt op een sterke verslechtering van de openbare veiligheid waarmee Brazilië wordt geconfronteerd. De stijgende criminaliteit wordt toegeschreven aan een begrotingscrisis bij de regionale overheden, die door een recessie zijn getroffen. Tegelijkertijd leidde de politieke verlamming door een reeks corruptieschandalen tot een vacuüm dat de criminele bendes in het land alle vrijheid gaf.

Dertien jaar geleden werden in Brazilië dertigduizend mensen vermoord. Twee jaar geleden moesten echter al 64.000 slachtoffers worden geteld. De overgrote meerderheid werd neergeschoten. Over die periode werden in Brazilië ruim een half miljoen mensen door geweld gedood.

Daarmee telde het Braziliaanse geweld meer doden dan het aantal slachtoffers van het Syrische burgeroorlog. De hoge criminaliteit heeft Braziliaanse schietclubs talrijke nieuwe leden bezorgd. De Financial Times wijst naar een schietclub in Rio de Janeiro, die vier jaar geleden 125 leden telde, maar nu dertienhonderd gebruikers telt.

Wapendracht

Toch geniet de nieuwe wet, tenzij bij fanatieke supporters van Bolsonaro, geen brede steun. Een recent onderzoek van het bureau Datafolha toonde dat zes op de tien Brazilianen tegen een liberalisering van de wapenwet waren.

“Een groter aantal wapens betekent meer doden,” betoogt Renato Sérgio de Lima, directeur van het Forum Brasileiro de Segurança Publica. Veiligheidsexpert wijzen er daarbij op dat strakkere wapencontroles eerder deze eeuw over een periode van tien jaar in Brazilië het aantal moorden met 12,6 procent had doen dalen.

Zij voorspellen een nieuwe toename van het dodental, waarvoor volgens hen de overheid de verantwoordelijkheid zal dragen. Indien de overheid daadwerkelijk bekommerd is om de openbare veiligheid en de bestrijding van de georganiseerde misdaad, moeten volgens de experts de bestaande wapenwetten strenger worden toegepast in plaats van ontmanteld.

Voorstanders van een versoepeling zeggen echter dat wapenbezit een afschrikmiddel tegen de misdaad. Supporters van Bolsonaro voeren daarbij aan dat het illegaal wapenbezit in Brazilië wijdverspreid is. Twee jaar geleden werden door de Braziliaanse autoriteiten bijna 120.000 wapens in beslag genomen. Dat zou te maken hebben met de georganiseerde misdaad. Gewelddadige drugsbendes kunnen zich immers gemakkelijk met wapens bevoorraden door de import langsheen de poreuze Zuid-Amerikaanse grenzen.

Sommige Brazilianen willen dat de wetten nog verder worden versoepeld en vragen dat men ook de toelating krijgt om niet alleen wapens te bezitten, maar ook te dragen. De huidige wet is volgens hen een druppel op een hete plaat.

Er zijn ook daadwerkelijk een aantal initiatieven voor een verdere liberalisering van de wapenwet. Het Braziliaanse Congres werkt aan een voorstel om de toegang en beschikbaarheid van vuurwapens uit te breiden. Daarin zou ook het dragen van wapens zijn inbegrepen.