In plaats van de rentetarieven steeds te verhogen, dringt een hoge functionaris van het IMF er bij de overheden op aan om meer begrotingsdiscipline toe te passen om de inflatie te verminderen. Een toch wel zeer delicate balans om te bereiken zonder het systeem verder te ontwrichten.
Het IMF heeft een oplossing om de inflatie te verlagen zonder de rente te verhogen, maar regeringen zullen daar niet blij mee zijn
Waarom is dit belangrijk?
Kiezen tussen een verhoging van de rentetarieven door centrale banken of meer begrotingsdiscipline van de overheden is voor de burger min of meer kiezen tussen twee kwaden. Geen van beide oplossingen is echt eenvoudig en elk brengt zijn eigen lasten met zich mee voor de portemonnee. Hoge rentetarieven beperken de toegang tot krediet, terwijl begrotingsbeslissingen effecten hebben die de hele economie doordringen en directe gevolgen hebben voor de financiën van huishoudens. De juiste balans vinden is misschien te ingewikkeld voor sommige overheden...In het nieuws: Vitor Gaspar, directeur fiscale zaken van het IMF, pleit ervoor dat overheden niet langer passief blijven ten opzichte van de inflatie:
- Hij benadrukt dat de overheidsuitgaven beheerst moeten worden en dat de inkomsten verhoogd moeten worden.
- “Timing is belangrijk, en hoe eerder dit in veel landen kan worden gedaan, hoe beter het is in termen van consistentie tussen monetair en begrotingsbeleid”, aldus Vitor Gaspar tegenover de Financial Times.
- Met cascade-effecten:
- Begrotingsdiscipline versterkt het vertrouwen in centrale banken.
- Er is dan minder behoefte aan het verhogen van de rentevoeten. Dit zou de exorbitante leenkosten verlagen.
- Dit zou op zijn beurt de wereldmarkten kalmeren.
- Uiteindelijk versterkt de financiële stabiliteit zich.
Het tegeneffect: Als overheden niets doen, lopen ze het risico centrale banken te hinderen. Deze centrale banken proberen de inflatie te verlagen door middel van recordverhogingen van de rentetarieven.
- Bovendien waarschuwt het IMF in zijn “Fiscal Monitor” voor stijgende tekorten bij een afnemende groei, wat de overheden nog dieper in het rood kan duwen.
- De huidige trends tonen aan dat de overheidsschulden sneller groeien dan verwacht werd vóór de pandemie.
- De schuld/bbp-verhouding zou vóór 2030 de 100% kunnen benaderen.
- De crisis waardoor de Verenigde Staten gaan, die ternauwernood een begrotingsimpasse hebben vermeden, illustreert dit probleem goed.
Geen makkelijke opdracht voor overheden
Zoom out: Het beheersen van de overheidsuitgaven en het verhogen van de inkomsten zijn belangrijke uitdagingen voor veel overheden, om diverse redenen:
- De eisen van de burgers zijn divers en soms tegenstrijdig, wat budgettaire dilemma’s creëert.
- Bijvoorbeeld, tijdens een crisis kunnen burgers meer uitgaven voor sociale voorzieningen eisen, terwijl anderen pleiten voor bezuinigingen om de begroting in evenwicht te brengen.
- Beslissingen op lange termijn worden vaak opgeofferd voor kortetermijnpolitiek tijdens verkiezingscycli. Dit is met name het geval in België en de Europese Unie, met de verkiezingen van 2024.
- Pensioenen en gezondheidszorg blijven het budget opblazen door een vergrijzende bevolking.
- Het verminderen van uitgaven heeft invloed op de economie en kan de vraag verminderen en de werkloosheid verhogen.
- Het verhogen van inkomsten door belastingverhogingen kan belastingontduiking verhogen, wat de economische groei ook remt.
- Bovendien beperken internationale overeenkomsten soms de budgettaire vrijheid van landen.
Conclusie: Er is geen kant-en-klare oplossing in de strijd tegen de inflatie. Maar met zoveel moeilijkheden om het budget in de hand te houden, geven overheden soms liever de zware last aan centrale banken om het beleid bij te stellen met aangepaste rentetarieven. De toekomst zal uitwijzen of dit de juiste oplossing was, terwijl de effecten van het monetair beleid niet zo sterk zijn als gehoopt… (nd/cv)
