Rafael Grossi, de 61-jarige topman van het Internationaal Atoomenergieagentschap IAEA, heeft met een deel van zijn team de kerncentrale van Zaporizja terug verlaten. De delegatie kwam daar donderdag toe om de situatie de evalueren. Een vijfkoppig team blijft nog enkele dagen om de centrale verder in de gaten te houden.

De delegatie van het IAEA werd er enkele dagen geleden op uitgestuurd om een update te geven over de kerncentrale, en hoe het er aan toe ging. Woensdag bereikte de delegatie de Oekraïense hoofdstad Kiev, gisteren reisden ze via de stad Zaporizja, in Oekraïense handen en op zo’n vijftig kilometer van de centrale, door richting het bezette gebied.

Reactor stil

Het dozijn medewerkers, inclusief de directeur-generaal van de autonome VN-dienst, werd door het Oekraïense leger enkele uren tegengehouden aan de grens van het conflictgebied: kort nadat het IAEA de missie bekendmaakte, werd de kerncentrale opnieuw onder vuur genomen. Door de beschietingen werd uitbater Energoatom, een Oekraïens overheidsbedrijf, verplicht om een van de twee nog draaiende kernreactoren stil te leggen. Een voedingskabel, gebruikt om de centrale zelf van stroom te voorzien, zou bij de beschietingen zijn geraakt.

Uiteindelijk werd het IAEA toch doorgelaten en kwam ze donderdagnamiddag toe in de kerncentrale. De atoomwaakhond van de VN slaagde erin de centrale te inspecteren, maar directeur Grossi is na afloop niet overtuigd: “Ik was bezorgd voor ik hier kwam, ik ben nog altijd bezorgd en ik zal bezorgd blijven over de centrale totdat we in een situatie komen die stabieler en voorspelbaarder is. Dat is nu zeker niet het geval”.

Om de situatie beter te monitoren, zullen vijf van de twaalf meegereisde medewerkers ter plaatse blijven, dik tegen de zin van de Russen. Die probeerden eerst het bezoek van de delegatie op alle mogelijke manieren te boycotten. Ook de laatste raketbeschietingen komen vermoedelijk vanuit het Russische kamp zelf.

Zwartepiet doorgeven

De terreinen van de kerncentrale worden regelmatig beschoten vanuit Enerhodar, het nabijgelegen stadje dat in 1970 werd gebouwd om alle medewerkers van de centrale en hun familie te huisvesten. Eerder werd al bewezen dat de centrale van hieruit onder vuur werd genomen; Rusland doet dat om vervolgens de schuld op Oekraïne te steken, dat een gevaar voor Europa ontketend door een nucleaire instelling aan te vallen.

De situatie in en rond de centrale is op zijn minst precair te noemen. In de grootste centrale van Europa worden enkele medewerkers van Energoatom door Rusland gegijzeld, en moeten zij onder constante druk de centrale draaiend houden. Daarnaast gebruikt het Russische leger het terrein als opslagplaats voor munitie en mijnen, en zouden enkele fabriekshallen ‘geboobytrapt’ zijn. Alsof een nucleaire landmijn nog niet erg genoeg klinkt, besliste Rusland ook om raketsystemen op de terreinen te planten, en bevestigden beelden dat militaire trucks geparkeerd staan in de turbinezaal.

(jvdh)