Hosni Moebarak, de voormalige militaire dictator die Egypte dertig jaar lang in een ijzeren greep hield, sterft op 91-jarige leeftijd.

De man die ooit onsterfelijk leek, is niet meer. Hij overleefde verschillende aanslagen op zijn leven. Om een Egyptische leider te vinden die langer aan de macht bleef, moet u al teruggaan tot de oprichting van de Egyptische staat. Zelfs een terreurgolf van Islamitische fundamentalisten deed de dictator niet wankelen. Een ongeziene volksopstand bracht de hedendaagse farao uiteindelijk ten val in 2011, en luidde het begin in van de Arabische Lente.

Arabische lente

Voor hij in 1981 de vierde president van Egypte werd, was Moebarak commandant bij de Egyptische luchtmacht in de jaren zeventig. Na diens moord, volgde hij Anwar Sadat op als president.

Na dertig jaar van regeren met ijzeren hand, werd hij gedwongen om af te treden op 11 februari 2011: na 18 dagen van protesten tegen de armoede, de corruptie en de repressieve politietactieken die zijn beleid kenmerkten. Het was in de begindagen van de schokgolf die vanaf dat jaar door het Midden-Oosten en Noord-Afrika zou gaan: de luide roep om meer democratie en rechtstaat, die later bekend zou worden als de Arabische Lente. Nu, negen jaar later, blijkt dat die roep in vele gevallen de mond gesnoerd werd. De Egyptenaren hebben de ene militaire dictator, Hosni Moebarak, voor de andere geruild, Abdel Fattah al-Sisi.

Noodtoestand van 30 jaar lang

De heerschappij van Moebarak was gestoeld op zijn imago als sterke man, op nepotisme en op zijn verbond met het Westen. Zijn voornaamste beleidsinstrument: een meedogenloos efficiënt intern veiligheidsapparaat. In het Egypte van Moebarak hadden alle muren oren, en ze hoorden niet graag kritiek.

Nadat zijn voorganger vermoord werd in 1981, voerde de dictator een ‘tijdelijke noodwet’ in, die uiteindelijk gedurende zijn volledige bewind van kracht zou zijn. Die noodtoestand gaf aan zijn gevreesde veiligheidstroepen, de ‘Mubahath al-Dawla’, de toelating om willekeurige arrestaties uit te voeren, om alles en iedereen af te luisteren, en om protesten hardhandig in de kiem te smoren.

Zo ontstond de cultuur waarbij militairen en politie in Egypte boven de wet stonden. Tegen het einde van zijn heerschappij zaten naar het schijnt zo’n 10.000 politieke gevangen in de cel, velen in die situatie ‘verdwenen’ gewoon.

Vanwege zijn repressieve houding tegen islamisten en zijn nauwe banden met de Verenigde Staten, waren er verschillende moordpogingen op Moebarak. In 2005 stond Mubarak onder druk van de Verenigde Staten om een democratischer beleid te voeren, dus hij liet andere kandidaten toe tijdens de presidentsverkiezingen. Hij won overtuigend, en de nummer twee werd al snel in de gevangenis gegooid, in naam van de democratie.

Laatste jaren

De laatste jaren van zijn leven bracht Hosni Moebarak door in een militair hospitaal in het zuiden van Caïro, met militaire bewaking en uitzicht op de Nijl. Na de Egyptische revolutie op het Tahrirplein in 2011 moest hij zich verdedigen in verschillende rechtszaken voor onder meer corruptie, geweld tegen protestanten en samenzwering tot moord. Hij werd op zo goed als alle aanklachten vrijgesproken, en werd enkel voor één kleine corruptiezaak veroordeeld.

De afzetting van Moebarak was één van de grote overwinningen van de revolutiebeweging van 2011. Dat de voormalige dictator toch vrijkwam, was een kaakslag voor zij die gevochten hebben tegen zijn regime. Wat nog een pijnlijkere ervaring moet zijn, is het feit dat, volgens alle mensenrechtenorganisaties, de huidige militaire dictator een nog veel gewelddadiger repressie voert dan Hosni Moebarak ooit gedaan heeft.