De maatschappij en de economie hebben de voorbije periode sterke evoluties gekend, maar er is nagelaten om ook de fiscale stelsels aan te passen. Er wordt immers nog altijd gebruik gemaakt van oude modellen, die misschien wel geschikt waren voor de twintigste eeuw, maar zeker niet meer aan de huidige vereisten voldoen. Dat schrijft het magazine The Economist.

Opgemerkt wordt dat die oude fundamenten ervoor zorgen dat belastingen minder efficiënt zijn, vaak onrechtvaardig lijken en ook botsen met de prioriteiten van regeringen. Er moet volgens het magazine dringend werk worden gemaakt van een belastingssysteem dat geschikt is voor de maatschappij van de 21ste eeuw.

Opportuniteiten

“Onder meer moet worden vastgesteld dat een aantal opportuniteiten worden gemist,” aldus The Economist. “Dure huisvesting heeft vastgoedbezitters over de hele wereld grote winsten opgeleverd. Gemiddeld zijn in de steden de huizenprijzen de voorbije vijf jaar met 34 procent gestegen.”

“Die winsten zouden voor de fiscus een logische bron van inkomsten moeten zijn, maar de belastingen op onroerende goederen zijn in de rijke landen nagenoeg constant gebleven op ongeveer 6 procent van de totale overheidsinkomsten.”

“In de lidstaten van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) verdient de rijkste 10 procent van de bevolking bovendien gemiddeld negen keer meer dan de armste 10 procent van het land,” zegt het magazine nog.

“Toch moet worden vastgesteld dat in de meeste economieën de belastingen op arbeid volgens regressieve stelsels worden berekend. Naarmate men meer verdient, moet een minder groot gedeelte van het loon aan de fiscus worden doorgestort.”

The Economist voert bovendien aan dat fiscale stelsels het vaak moeilijk hebben om zich aan technologische veranderingen aan te passen. “Het wordt steeds moeilijker vast te stellen waar multinationals echt hun geld verdienen,” betoogt het magazine.

“Grote groepen zoals Apple en Amazon bewaren hun immaterieel kapitaal in veilige havens zoals Ierland, terwijl elders te weinig belastingen worden betaald. Bijna 40 procent van de multinationale winsten wordt elk jaar naar landen met lagebelastingstarieven overgeheveld.”

Ondoorzichtig

De gehanteerde oplossingen maken volgens het magazine het fiscale landschap vaak alleen nog maar minder transparant, terwijl allerhande lobbygroepen nog meer vluchtwegen proberen te introduceren.

Bovendien blijkt het vaak moeilijk om de fiscale visies van de verschillende landen op elkaar af te stemmen. “De internationale samenwerking om winstverschuivingen te voorkomen, boekt vooruitgang,” zegt het magazine. “Maar daarbij moet vaak een fundamenteel verschil in visie worden vastgesteld.”

“Een fundamentele belastinghervorming kan de groei stimuleren en de samenleving eerlijker maken,” zegt The Economist. “Er kunnen daarbij een aantal fundamentele trajecten worden uitgetekend. Onder meer zouden eigendom en erfenissen zwaarder moeten wordt belasten.”

“Deze belastingen zijn niet populair, maar wel bijzonder efficiënt. Men zou in eerste instantie recente kortingen op successierechten terug kunnen draaien, maar fundamenteel zou een belasting op grondwaarde moeten worden geïntroduceerd.”

Het magazine geeft toe dat vele economen sceptisch zijn over een belasting op andere vormen van kapitaal. “Geopperd wordt dat die maatregelen investeringen zouden ontmoedigen,” aldus The Economist. “Het aandeel van kapitaal in het bruto binnenlands product van de rijke wereld is sinds het midden van de jaren zeventig echter met 4 procentpunt gestegen.”

“Daardoor is bijna 2 biljoen dollar van jaarlijkse salarissen naar beleggers overgeheveld. Ook hier zou een fiscale bijsturing op zijn plaats zijn, op voorwaarde dat vrijstellingen voor investeringen worden voorzien.”

Kiezers

“Om te beletten dat bedrijven hun winsten zouden verschuiven, moet de fiscus zijn aandacht verschuiven naar de investeerders,” zegt The Economist nog. “Winsten vloeien immers als dividend uiteindelijk naar de aandeelhouder. Weinig individuen zullen echter tot emigratie beslissen om belastingen op hun inkomen uit beleggingen te vermijden.”

“Daarnaast zou voor de salarissen een progressieve heffing kunnen worden geïntroduceerd, zodat hogere lonen ook meer zouden worden belast. Een belasting op consumptie is een andere mogelijkheid.”

“Adam Smith zei dat belastingen efficiënt, zeker, gemakkelijk en eerlijk moeten zijn,” zegt The Economist. “De huidige stelsels halen op die vereisten onvoldoende scores.”

“Bij fiscale herschikkingen wordt vooral geschoven tussen bestaande maatregelen. Om een oplossing te vinden zullen de fiscale codes echter fundamenteel moeten worden herschreven. Daarbij moet men echter sceptische kiezers kunnen overtuigen, terwijl weerstand moet worden geboden aan de druk van allerlei belangen.”