Omdat China de controversiële nationale veiligheidswet aan Hongkong oplegde, tekende de Amerikaanse president een decreet waarmee hij de bevoorrechte handelsstatus van de stadstaat introk. Heeft Hongkong nog een toekomst als financieel centrum van Azië, nu het in de ogen van buitenlandse investeerders integraal deel uitmaakt van China?
Sinds de Britten Hongkong loslieten in 1997 groeide het van een vrijhaven voor Chinese magnaten en bankiers uit tot het belangrijkste financiële centrum ter wereld, na Londen en New York. Voor buitenlandse investeerders was het semiautonome gebied tot voor kort een exotische droom die lekker vertrouwd aanvoelt. Er is de nabijheid met China – negen van de tien meest waardevolle bedrijven van China zijn in Hongkong genoteerd -, maar in tegenstelling tot het vasteland heeft de eilandstaat een betrouwbare rechtsstaat.
Chinese stad, westerse economie
De financiële infrastructuur is vergelijkbaar met een goede geoliede westerse economie. Anders dan in Peking staat (of stond) de lokale overheid er niet boven de wet, dankzij onafhankelijke rechtbanken en toezichthouders van wereldklasse. Dankzij hun regelgeving genieten bedrijven en financiële spelers in Hongkong een hoog niveau van goed bestuur: de boekhouding klopt als een bus, bedrijfsresultaten zijn betrouwbaar en worden tijdig openbaar gemaakt.
Het overzicht zorgt er ook voor een meer marktgestuurde prijsvorming dan op het Chinese vasteland, waar eerlijke concurrentie onmogelijk is door de vele staatsbedrijven die aan de basis liggen van de Chinese welvaart.
Het is door deze eigenschappen dat Hongkong toegang krijgt tot westerse financiële centra, iets waar China alleen maar van kan dromen. Sinds de jaren 90 geniet Hongkong een ‘bevoorrechte handelsstatus’ in Amerika: De VS behandelt de regio als een aparte douanezone, en garandeert de omwisselbaarheid van de Hongkongse dollar. De Amerikaanse beurswaakhond SEC behandelt Hongkongse ondernemingen gelijkaardig als Amerikaanse.
En vooral: de Amerikaanse Federal Reserve ondersteunt Hongkong in zijn rol als belangrijkste buitenlandse dollarcentrum. Sinds de jaren tachtig is de Hongkongse munteenheid verbonden aan de dollar, het stijgt en daalt samen met de Amerikaanse munt. Daardoor gebeurt de meerderheid van transacties op de Hongkongse markten in Amerikaanse dollars. Geld geparkeerd in Hongkong is perfect inwisselbaar met westers geld.
Onzekerheid alom
Maar nu heeft de VS de bevoorrechte handelsstatus van Hongkong ingetrokken. Het waren net die handelsprivileges waarmee de voormalige vrijstaat naadloos aansloot bij de globale economie. Bovendien zal de Amerikaanse regering sancties uitvaardigen aan westerse banken die meewerken aan het ‘implementeren van de nieuwe veiligheidswet’. Met andere woorden, als ze samenwerken met de lokale overheid, of geld lenen aan personen of organisaties die banden hebben met de Communistische Partij.
Zo zitten de Britse investeringsbanken HSBC en Standard Chartered in nauwe schoentjes. Zij spraken als eerste grote fin-spelers hun steun uit voor de nieuwe veiligheidswet. Daardoor konden ze rekenen op een storm van kritiek van Britse en Amerikaanse politici, en het is niet ondenkbaar dat Washington hen zal sanctioneren.
Ondanks al die onzekerheid komen er nog maar weinig signalen van de banken dat internationale klanten hun geld weghalen uit Hongkong. Gezien de enorme internationale investeringen in Hongkong, voorspellen weinigen een plotselinge kapitaalvlucht.
Maar de dubbele klap van de veiligheidswet van Peking enerzijds, en de straffende houding van Washington anderzijds maken Hongkong alvast minder aantrekkelijk in vergelijking met steden als Shanghai en Shenzhen.
Minder globaal, meer lokaal
Het voorbije jaar daalden de buitenlandse directe investeringen in het gebied met 47 procent. Sinds de nationale veiligheidswet van Peking eind mei voor het eerst aangekondigd werd, is de Hongkongse Hang Seng-index echter met meer dan 10 procent gestegen. Er kwam namelijk een golf van investeringen vanop het Chinese vasteland.
Beide zaken wijzen op wat het meest waarschijnlijke scenario is voor Hongkong: dat het van een globaal financieel centrum verengd wordt tot een Chinees financieel centrum. China zal meer controle hebben, maar de kapitaalmarkt zal minder efficiënt zijn dan voorheen. Dat zal kapitaal waarschijnlijk duurder maken voor Chinese bedrijven. Wat de stad verliest aan buitenlandse activiteit zou het kunnen compenseren met Chinese handel, zo komen er waarschijnlijk meer beursgangen vanuit Peking.
Het totale effect zou (economisch gezien) aanvaardbaar zijn voor Hongkong en maar licht schadelijk voor China.
Een andere mogelijkheid is wat waarnemers de ‘nucleaire optie’ noemen, waarbij de functie van Hongkong als financieel centrum onmogelijk of compleet onaantrekkelijk wordt. Bijvoorbeeld als de Amerikanen het betalingsverkeer blokkeren door bepaalde sancties, of nieuwe administratieve vereisten voor bedrijven actief in Hongkong, in te voeren. Als buitenlandse investeringsgroepen dan en masse hun geld ergens anders onderbrengen kan dat een schokgolf veroorzaken doorheen China en de rest van Azië.