Komt de MR vandaag met een ‘gebaar’, een ‘daad’ die het vertrouwen kan herstellen? Daarop wacht heel de Wetstraat, en met name Conner Rousseau (Vooruit). Zowel voor als achter de schermen pakt de jonge socialist de hoofdrol: nadat met vijf Vivaldi-voorzitters afgesproken was om de weerbarstige MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez de wacht aan te zeggen op zondag, plooide iedereen op maandag opnieuw. Plots stond Rousseau alleen. ‘Bende losers‘, riep hij in een ultiem crisismoment naar z’n collega-voorzitters, waarna hij boos wilde opstappen. Maar uiteindelijk bracht een afkoeling en een bezoek aan het Paleis nog 48 uur respijt.

In het nieuws: ‘Hoop doet leven’ is ondertussen een politieke slogan geworden.

De details: Vivaldi heeft minder dan 48 uur om een reanimatie te proberen.

• ‘Bende losers, ik ben hier weg.’ Razend was de 27-jarige voorzitter van Vooruit, maandagmiddag. Als preformateur kreeg Conner Rousseau plots stevige beschuldigingen aan zijn adres, van collega-voorzitters, die verzameld zaten in het Egmontpaleis, voor wat toen al een dramatische dag in de regeringsonderhandelingen geweest was. Met name de beschuldiging van Egbert Lachaert (Open Vld), z’n copreformateur, dat Rousseau lekte, was er echt te veel aan.
• ‘Bekijk dan al mijn berichten, hier in mijn telefoon‘, schreeuwde Rousseau, die z’n toestel keihard op tafel gooide.
• Net daarvoor was CD&V-voorzitter Joachim Coens ontploft, hij had het over een ‘fundamenteel probleem van vertrouwen’ en klaagde ‘het dodelijke gespin’ aan. De reden: het bericht op Twitter als zou CD&V Vooruit alleen laten, in hun eis om niet langer met de MR te werken. En vooral daarbij vermeld: de vraag van Coens om dan Hilde Crevits (CD&V) premier te maken.
• Die beeldvorming, ‘spinning’, ging er voor Coens niet in. Er zat nochtans wel een grond van waarheid in: CD&V volgt over de Zestien immers een ijzeren logica, het moet naar de grootste partij gaan in de taalgroep. Ofwel aan Franstalige kant de PS, ofwel CD&V aan Vlaamse kant. Maandag bracht hij opnieuw de naam van Crevits, nochtans Vlaams viceminister-president, naar voren.
• Maar dat dat bijna instant lekte, en er volgens Coens een ‘framing’ opzat als zou CD&V enkel voor de posten gaan, deed de zaak helemaal ontsporen: op een bepaald ogenblik was bijna iedereen aan het roepen. Uiteindelijk werd Rousseau, die met z’n rugzak aan klaarstond om door te gaan, gekalmeerd.
• De ruzie was symptomatisch voor de malaise die in deze onderhandelingen was gekropen. ‘Het ging niet om een ‘laatste stuiptrekking’, of een ’traditionele crisis’ die normaal op het eind komt. Dat zou betekenen dat je al bijna alles rond hebt. Er is nog helemaal niets op dit moment’, zo stelt een onderhandelaar.
• De kwestie zat veel dieper: het ging over een manifest wantrouwen tussen de onderhandelaars, met name vijf partijen, versus MR. Nog uren zou het gezelschap in het Egmontpaleis blijven, en daar in bilaterale meetings proberen de brokken te lijmen.
• Rousseau wilde op dat moment al lang stoppen met z’n opdracht als preformateur, Lachaert bleef vasthouden aan Vivaldi en aan de missie, soms tegen beter weten in. Zonder consensus in de groep, trok het duo uiteindelijk naar het Paleis. Daar weigerde de koning het ontslag, en rekte de boel 48 uur.

De essentie: Een poging om de MR uit de formatie te kegelen, waarbij vijf partijen betrokken waren, en zeker de PS eerst mee op het gaspedaal duwde, mislukte.

• Zondag zaten vijf partijen bijeen: iedereen die niet tot de liberale familie behoorde. De dag was meer dan woelig geweest. Dat er een ‘probleem Bouchez’ was, aan tafel, was ondertussen voor iedereen meer dan duidelijk:
  • De MR-voorzitter was de enige die weigerde, dagenlang, om zich technisch te laten omringen, met andere MR-kopstukken, parlementsleden, sherpa’s of vertalers (dat de onderhandelingsnota enkel in het Nederlands was, zorgde voor een serieus praktisch probleem).
  • Terwijl het Egmontpaleis zich dus vulde met meer dan 50 medewerkers van andere partijen, bleef Bouchez helemaal alleen opereren. Daarbij kwam hij met de voorzitters ook telkens terug op stukken tekst die niet meer tussen ‘brackets’ stonden (passages waarover men het oneens is), om opnieuw die zaken in vraag te stellen.
  • Nog erger: zondag riep hij een partijbureau in van de MR om weg te gaan, maar trok uiteindelijk ook naar een vergadering van de MR in Waals-Brabant over de statuten. Daarvoor bleef hij uren weg, terwijl heel het apparaat op hem zat te wachten. Een leugen bovendien, die de anderen hem erg kwalijk namen.
  • Het Humo-interview, dat ondertussen online kwam, was daarbij adding insult to injury: opnieuw ging Bouchez weer eens in de media z’n gal spuwen.
  • Bovendien kon niemand aan tafel het verleden, van de afgelopen maanden, negeren: ‘Hij saboteerde paars-groen in november, torpedeerde in maart een brede noodregering, verknalde de missie van Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau, deed z’n eigen Arizona-project kelderen, saboteerde daarna paars-geel en doet nu ook maar één ding: het doen mislukken‘, zo stelt een hoge bron.
• Het maakte de zaak voor de PS, Groen, Ecolo, CD&V en Vooruit zondag zeer helder: er was echt een ‘majeur probleem’ met de MR, en met name Bouchez. Daarop tekenden de vijf onderling drie opties uit:
  • Ofwel de MR eruit gooien en vervangen door het cdH.
  • Ofwel eisen dat Bouchez niet meer aan tafel komt, maar een andere figuur (lees Sophie Wilmès (MR)) Vivaldi zou komen onderhandelen.
  • Ofwel spijkerharde garanties krijgen dat het nu inhoudelijk wel vooruit zou gaan.
• Zondagavond, nadat Wilmès al was komen opdraven in het Egmontpaleis, beseften de liberalen dat het kantje boord was: in een heftige meeting riepen zowel Lachaert als Wilmès op de MR-voorzitter. Maar even later gingen ze wel met vier, met Alexander De Croo erbij, op een terrasje de zaak doorspoelen.
• De poging om van Vivaldi een olijfboom-plus te maken (MR eruit, en cdH erin, waarbij dus de groene, rode en oranje families samen met Open Vld een regering zouden vormen) werd ondertussen ook in het blauwe kamp op dat moment wel als ‘een ernstig probleem’ ingeschat.
• Met de wetenschap van een ‘front van vijf’ binnen Vivaldi, zeker met de steun van de PS daarbij, trok Rousseau naar zijn eigen partijbureau. Daar was de lijn zeer duidelijk: na alles gehoord en opgeteld te hebben, kon er maar één conclusie zijn. De MR moest de tent verlaten.
• Bij de Open Vld, en collega-preformateur Lachaert, schrok men toch van die forcing. Want vanuit de andere kampen kwamen andere geluiden: de soep werd een dag later niet meer zo heet opgediend. Maar toen de meeting in het Egmontpaleis op de middag opnieuw begon, stond Lachaert daar wel geconfronteerd met het nieuws dat Vooruit dus een stevige lijn trok onder Vivaldi.
• Maar op de meeting trokken vooral veel partijen hun staart in:
  • De groenen, die een dag eerder nog een exit van Bouchez hadden bepleit, waren plots vooral bijzonder verzoenend. ‘Verkiezingen zijn niet goed, voor niemand van ons’, zo stelde Meyrem Almaci (Groen) naar verluidt.
  • CD&V was meer ambigue, Coens had het over ‘bijzonder weinig vertrouwen’ dat nochtans broodnodig was om een regering te maken. Van alle partijen steunde hij nog het meest de oproep van Rousseau, al was het dus ook wat halfslachtig.
  • Coens’ eigen achterban, met Hilde Crevits en Koen Geens (CD&V) op kop, was even daarvoor ook al bijzonder kritisch geweest over Vivaldi mét MR. ‘Natuurlijk wilden wij wel dat het cdH opnieuw zou aansluiten, al die onzin van die families, maar de onze moest er wel af. Alleen, dat is aan de PS hé, om de Franstalige partners te bepalen’, zo is op de Wetstraat 89 te horen.
  • Maar vooral de PS gedroeg zich opvallend: Magnette leunde achteruit, en liet Rousseau duidelijk het vuile werk opknappen. De PS-voorzitter heeft niets te winnen bij een openlijk conflict, waarbij hij de MR-voorzitter er eigenhandig uitduwt. Net als bij paars-geel, toen Bart De Wever (N-VA) de forcing voerde om de MR te dumpen, was het nu aan een ander om dat voor hem te doen.
• De Franstalige liberalen zelf waren bijzonder gedwee, maar Bouchez weigerde wel zelf om op te stappen. ‘Voor het eerst zag je Bouchez niet meer in z’n typische rolletje: hij zat kop in kas, was stil, hield zich gedeisd’, zo zegt een getuige. ‘Al heeft dat natuurlijk niet lang geduurd, eens hij zag dat hij gewonnen spel had.’
• Daarop ontspoorde de plenaire meeting dus, nadat er consternatie ontstond over alweer een lek, met een dramatische bijna-exit van de Vooruit-voorzitter.
• De impasse werd uiteindelijk, na onderonsjes tussen Bouchez en Magnette en daarna ook Bouchez en Rousseau, pas doorbroken door Lachaert en Rousseau zelf, die als preformateurs wel op het Paleis werden verwacht. Lachaert verwoordde het daarbij in aanwezigheid van de andere voorzitters eerder op de dag zelf: ‘Er moest een signaal komen van de MR.’
• Op die voorwaarde trok het duo naar het Paleis, waar dan de koning het ontslag kon ‘weigeren’: zo kreeg Vivaldi nog 48 uur om verder te doen, op palliatieve zorgen.

En nu? Alles ligt voorlopig stil.

• Bedoeling was, om met de nipte tijd die rest, volop door te onderhandelen tot de finish. Eigenlijk had er al een formateur moeten zijn sinds zondagnacht.
• Maar zonder een forse inspanning over een inhoudelijk akkoord, waarbij ondertussen wel een bepaalde versie van de begrotingstabellen lekt, en plots het beeld gezet wordt alsof Bouchez ‘als enige de liberale eisen wil proberen binnenhalen’, blijft het aartsmoeilijk om ooit met Vivaldi te kunnen landen.
• Op de persconferentie die Rousseau gaf, na z’n bezoek aan de koning, bleef hij optimistisch, en citeerde Will Tura op het eind: ‘Hoop doet leven’. Wat veel belangrijker was: Rousseau herhaalde dat er ‘een signaal nodig is’ van bij de MR.
• Dat moet voor alle duidelijkheid wel meer zijn dan ‘Bouchez die in de onderhandelingen vervangen wordt door Wilmès’, iets wat andere voorzitters opperden. ‘Uiteindelijk is het toch de voorzitter die de knopen doorhakt’, zo is te horen.
• Zo lang dat signaal er niet komt, tikt de klok. En loopt de 48 uur van Rousseau en Lachaert ook af. Maar de vraag is of de MR, en ook Open Vld, bereid zijn om inhoudelijke garanties te geven aan de socialisten, om zo een doorbraak over een aantal punten te forceren:
  • Bouchez legde immers de pensioenen weer op tafel.
  • Hij blokkeerde garanties over een staatshervorming.
  • Hij begon over het budgettair kader, om dat strak in te snoeren.
  • Hij probeerde een vermogens(winst)belasting af te voeren.

The big picture: Dit wordt een bijzonder wankele constructie.

• Zelfs als men nu over de nieuwste vluchtheuvel van ‘een signaal vanuit de MR’ raakt, ziet het er toch allemaal maar zeer belabberd uit voor Vivaldi.
  • Enkel de groenen en de Vlaamse liberalen lijken met hart en ziel voor deze coalitie te willen gaan: voor hen geldt ook dat er geen weg terug is.
  • CD&V blijft een onzekere, want wat onberekenbare partner met voorzitter Coens, en een achterban van kopstukken én burgemeesters die Vivaldi gewoon niet hoeft.
  • Vooruit heeft al meermaals diepe twijfels geuit over deze ploeg. Een laat partijbureau van de Vlaamse socialisten moest gisterenavond ook vaststellen ‘dat er niets essentieel is veranderd aan de politieke situatie‘, en dat dus hun veto tegen de MR als zodanig bleef gelden.
  • De PS zit in een compleet opbod met de MR: een relatie die voorgoed verstoord lijkt, maar die ook gaat over het politieke marktleiderschap in Wallonië.
• En dan is er uiteraard nog, rechtstreeks gerelateerd aan het bovenstaande, de kwestie van het premierschap. Ook daar is nu een knoop doorhakken een aartsmoeilijk spel geworden.
  • Zaterdagavond kwam dat hoofdstuk op tafel. Maar toen sprong het af omdat Egbert Lachaert boos wegliep.
  • De Open Vld-voorzitter had de naam van Alexander De Croo als premier op tafel gelegd. Daarop stelde Magnette de toch wel logische vraag ‘hoe er een objectieve verklaring kon gegeven worden om het premierschap naar Open Vld te laten gaan?‘.
  • Daarop reageerde Lachaert ‘dat Vivaldi ons project is, waar wij al het mogelijk aan gedaan hebben om het te doen lukken, met hart en ziel’, waardoor het premierschap logischerwijze naar De Croo zou komen.
  • Waarop de opmerking kwam dat Open Vld vooral, na maanden van ander gedrag, ‘voornamelijk gestopt was de zaak te blokkeren‘, Lachaert boos wegtrok, en de voorzitters zaterdagnacht met een eerste ‘ruzie’ uiteengingen.

Ondertussen ook genoteerd: Bart De Wever (N-VA) haalt nog eens uit.

• Wie ondertussen gedacht had, na de sms’en van De Wever aan de onderhandelaars zondag, dat z’n deur openstaat, dat de N-VA-voorzitter het rustig aan ging doen, is er ook aan voor de moeite.
• In ‘Gert Late Night’ kon de N-VA-voorzitter zich niet inhouden: ‘Het hangt aaneen met spuug en paktouw’, stelde De Wever, die erbij liet vallen dat hij ‘ze ging kapotmaken in oppositie‘.
• Specifiek Open Vld mag zich aan een open oorlog verwachten, de komende jaren, zo liet De Wever uitschijnen: ‘De blauwe vrienden moeten op de knieën, de mond opendoen en dan zal er wat moeten doorgeslikt’, zo stelde hij.
• Het is meteen aanleiding voor elk paars-geel plan dat er nog zou kunnen gemaakt worden bij Open Vld, diep in de koelkast op te bergen.
• Overigens ook opvallend: vanmorgen kwam slechts één Open Vld’er publiek naar buiten, de voorzitter van Jong Vld. Die ging op Radio 1 zowaar de rol van Georges-Louis Bouchez verdedigen, diens gedrag minimaliseren en de kritiek afdoen als ‘negatieve framing binnen de Vlaamse media‘. In de hogere regionen van de partij liet men fijntjes weten ‘niet op de hoogte te zijn van dit initiatief om te communiceren’.