Hoe lang kan België ‘gratis geld’ geven aan Oekraïne?

949.655.053 euro, dat is het exacte bedrag tot vandaag, dat Vivaldi al uitgaf aan de oorlog in Oekraïne. 35 procent is rechtstreekse steun ter plaatse (19 procent is militaire steun), maar een ruime meerderheid van 65 procent of 618 miljoen euro dient vooral om de opvang en sociale kosten van de Oekraïense vluchtelingen hier te betalen. Voor volgend jaar beloofde premier Alexander De Croo (Open Vld) de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zelfs 1,7 miljard euro. Alleen, die bedragen kosten België niets. Voorlopig toch. Want de bron, het bevroren Russische waardepapier bij Euroclear, is onzeker. De Europese Commissie wil voor het einde van het jaar met een plan komen, om die miljarden in beslag te nemen, en te gebruiken voor de wederopbouw van Oekraïne. Daar dringt de regering zelf ook fors op aan. België is niet tegen, maar De Croo pleitte deze week op de diplomatieke dagen voor een “doordachte aanpak”: “We kijken richting de G7 én de Europese Commissie, om een structurele oplossing te hebben die niet heel het financieel systeem in gevaar brengt”. Maar als die inbeslagname er komt, dreigt een enorme krater voor de Belgische begroting. “We trakteren tot nu toe met de visakaart van iemand anders. Niet moelijk dat andere Europese leiders dit nogal bedenkelijk vinden”, zegt begrotingsspecialist Sander Loones (N-VA).

Met bijdragen van Emmanuel Vanbrussel.

In het nieuws: Vivaldi maakt het exacte cijfer aan Oekraïense uitgaven bekend, bijna één miljard.

De details: De vraag is of de ‘free lunch’, die de federale regering nu krijgt via Euroclear, kan blijven duren. Niet voor de Europese Commissie, niet voor Oekraïne, en België kan moeilijk daar iets tegenin brengen.

Vandaag dient Vivaldi in de Kamer haar begroting voor 2024 technisch gezien in. Daarbij kunnen de debatten met de specialisten losbarsten. Een aantal grote vragen voor volgend jaar blijven: wat zal precies de (extra) kost zijn van de asielopvang? En komen er nieuwe kosten voor het nucleaire, de finale deal met Engie is nog altijd niet uit onderhandeld, plus er zijn plannen voor de kleinere SMR’s, die concreet worden.
Maar één issue zweeft toch iets nadrukkelijker boven de begroting van volgend jaar: het geld voor (en van) Oekraïne, zoals Vivaldi het altijd zelf zegt. Kamerlid Loones kreeg na aandringen bij staatssecretaris van Begroting Alexia Betrand (Open Vld) daarover de finale cijfers, over hoeveel geld we tot nu toe gaven aan dat land in oorlog. Daaruit blijkt dat het om enorme sommen gaat, maar tegelijk ook wel minder dan voorzien was.
- In 2022 werd 800 miljoen in provisie gezet, en finaal 392 miljoen uitgegeven. Daarbij was het grootste deel voor ‘Maatschappelijke Integratie’, ofwel de kosten van onder meer het OCMW en andere steun aan de Oekraïense vluchtelingen in België. Dat was goed voor 200 miljoen, bijna 50 miljoen ging onder meer naar de huisvesting via de Regie der Gebouwen.
- Vorig jaar gaf België veel minder geld rechtstreeks uit aan Oekraïne zelf, 64 miljoen via Buitenlandse Zaken en Economie in de vorm van noodhulp en humanitaire steun, en eigenlijk maar 33 miljoen via Defensie.
- Dit jaar was er 625 miljoen voorzien, en daarbij zit men helemaal op koers om die ook effectief uit te gaan geven. Wel ook eenzelfde trend: ongeveer twee derde van dat geld gaat niet naar Oekraïne maar naar steun in eigen land, tot nu toe. Bijna 370 miljoen opnieuw voor ‘Maatschappelijke Integratie’ hier, terwijl er maar 185 miljoen rechtstreeks naar Oekraïne ging. Daarbij wel significant: België geeft meer uit aan militaire steun ter plaatse, al 149 miljoen euro dit jaar.
En opvallend, bij het bezoek van Zelensky aan Brussel exact één maand geleden, kondigde premier De Croo aan voor volgend jaar 1,7 miljard euro willen opzij te zetten vanuit België.
Stevige sommen dus, maar het is algemeen bekend hoe België dat allemaal betaalt: via de uitzonderlijk hoge inkomsten uit de belastingen bij Euroclear. Die effectenreus heeft haar zetel in Brussel, en er staat nu zo’n 200 miljard euro aan Russisch geld en waardepapieren bevroren sinds de sancties door de oorlog. De rentes, couponbetalingen en dividenden van dat geld leveren Euroclear honderden miljoenen winst op, de belastingen daarop gaan in de Belgische staatskas.
Daarbij hanteren Vivaldi en De Croo altijd hetzelfde mantra: “Dat geld is niet van ons, maar van de Oekraïners”, herhaalde de premier ook bij het bezoek van Zelensky nog eens. Elke euro extra ‘superwinst’ of ‘superbelasting’ uit Euroclear, vloeit naar steun aan Oekraïne, zo is bij de begrotingsopmaak telkens de belofte geweest. Maar daarbij dus wel 65 procent aan kosten in België zelf. Andere Europese landen betalen uiteraard die opvang uit eigen zak, net als militaire steun aan Oekraïne zelf.
“Trakteren met de visakaart van iemand anders, daar lijkt het toch wat op. Dit zijn niet onze centen, maar De Croo probeert dit wel te verkopen als Belgische solidariteit. Om de misstappen van zijn buitenlandminister Lahbib wat recht te proberen trekken. Het is niet moeilijk dat andere Europese leiders dit nogal bedenkelijk vinden”, zo reageert Loones scherp.

De essentie: De geldbron Euroclear dreigt droog te vallen.

Vervelender voor Vivaldi is de vraag hoe lang men nog op die ‘superbelastingen’ kan blijven rekenen. Want de Oekraïners zelf dringen er al langer op aan om die 200 miljard bevroren Russische tegoeden gewoon in beslag te laten nemen, én aan hen te geven. “Het is een rechtmatige prioriteit om die Russische middelen zo snel mogelijk te gaan gebruiken voor de Oekraïnse wederopbouw”, zo stelde Serhiy Marchenko, de minister van Financiën van Oekraïne, deze week aan Politico.
Daarbij heeft Oekraïne in de Europese Commissie en haar voorzitster Ursula von der Leyen andermaal een voluntaristische bondgenoot. Want de Duitse wil zo snel mogelijk een initiatief op Europees niveau om dat geld ook effectief te komen halen bij Euroclear. En een pak Europese leiders zien er geen probleem in, integendeel: via de Europese raad drongen ze eind vorige maand nog aan op een “snelle oplossing”.
Voor België is het dansen op een slappe koord. Om te beginnen komt het voorzitterschap van die Europese raad ook in dit dossier als een test: België moet dan de beste leerling van de EU-klas zijn. Maar zo eenvoudig is het tegelijk ook niet, juridisch en technisch gezien, om dat geld zomaar op te eisen.
Onder meer de Nationale Bank waarschuwde al dat dit het vertrouwen in clearing houses zoals Euroclear, die in België en Luxemburg zitten, heel fel zou kunnen aantasten. Een pak landen heeft waardepapieren hier, in euro, die dan plots veel minder interessant zouden zijn als ‘veilige plek’ om weg te zetten. De Nationale Bank waarschuwde daarbij zelfs voor “de stabiliteit van de euro”, als een pak landen en fondsen plots miljarden euro’s zou gaan weghalen.
De Croo en zijn diplomaten beseffen dat, en voeren met Luxemburg binnen de EU daarom een strijd, om het alvast breder dan de EU te trekken, en een initiatief met de G7 te nemen, de zeven rijkste industriële landen. Daardoor zitten de VS en Japan ook mee in bad. Daar is overigens een mooi precedent: de internationale handel in diamanten, met een ‘verstandige’ boycot voor die Russische edelstenen, werd via die G7 onlangs geregeld. België was de voortrekker.
Op de diplomatieke dagen begin deze week haalde De Croo het dossier aan, en sprak daar over een oplossing “via de G7 en de Europese Commissie”, die “niet het hele financiële systeem in gevaar brengt”. België wil dus niet overhaast te werk gaan.
Dat botst met de Commissie, die “voor het eind van het jaar de zaak regelt”, zoals von der Leyen aangaf. Op een persconferentie in Kiev, naast Zelensky, beloofde de Commissievoorzitter “een oplossing, samen met onze G7-partners”. Die spraken zich in principe al positief uit voor het plan, maar tussen woord en daad staan in dat los samenwerkingsverband toch nog veel stappen.
Maar zeker de premier lijkt vast te zitten, nadat hij zelf dat bevroren geld in de schijnwerpers zette tijdens het bezoek vorige maand van Zelensky, en schermde met het bedrag van 1,7 miljard, om de gulheid te onderstrepen. Binnen Vivaldi waren anderen, zoals de minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v), die de fiscale inkomsten onder zich heeft, niet bepaald enthousiast met die zet.
Tegelijk zijn de consequenties wel gigantisch voor Vivaldi, als het geld effectief zou verdwijnen bij Euroclear: dan valt ook de geldbron droog die nu alle Oekraïense steun moet dragen vanuit België. De noodlijdende federale begroting kan dan onmogelijk de belofte van 1,7 miljard euro steun voor Oekraïne in 2024 zelf gaan ophoesten.
Overigens ligt de kost van dat sociaal beleid van de Oekraïners in België ook significant hoger dan in de buurlanden: daar is de activering van die vluchtelingen op de arbeidsmarkt veel hoger dan in België. Een en ander heeft te maken met het gul sociaal systeem: in Nederland bijvoorbeeld ligt die steun per Oekraïense vluchteling een pak lager.

Om te volgen: Er komt een nieuwe staatsbon. Maar krijgt die een fiscale korting?

Deze zomer oogstte Vincent Van Peteghem (cd&v) erg veel aandacht en lof, voor de lancering van ‘zijn’ staatsbon. De minister van Financiën zag er een stevig middel in om de grootbanken onder druk te zetten. Die houden al langer de vinger op de knip over de rente op spaarboekjes, terwijl voor henzelf de rente bij de Europese en Nationale centrale bank enorm gestegen is.
Dat levert binnen Vivaldi al langer discussies op: hoe die banken dwingen toch hun spaarrente te verhogen? De linkerflank wilde harde maatregelen, en zelfs een wettelijke verplichting om de rentes van de ECB te volgen, de liberalen en ook cd&v bleven daar ver van weg. Van Peteghem antwoordde finaal met die staatsbon, een waardepapier van de overheid dat hij dit keer op de kortst mogelijke periode liet lopen, van één jaar.
Om het rendement nog een extra boost te geven, verlaagde Van Peteghem uitzonderlijk de roerende voorheffing op staatspapier met een looptijd van één jaar tot 15 procent. Die uitzonderingsregeling geldt nog tot het einde van dit jaar, al is ze volgens fiscaal expert Michel Maus wel nog steeds niet helemaal wettelijk verankerd.
Maar communicatief en financieel was de staatsbon dus een enorm schot in de roos: Van Peteghem was de ‘Robin Hood’, die de grootbanken aanpakte, en de spaarders wel waar voor hun geld gaf: miljarden vloeiden van de spaarboekjes naar de staatsbon. Plots dreigde de overheid daardoor volgend jaar zelfs te veel geld in kas te hebben.
Het effect in de peilingen was zichtbaar voor de man uit De Pinte, en ook voor zijn partij: voor het eerst ging cd&v eindelijk terug wat omhoog. Het zette bovendien het beeld van Van Peteghem als “slimme, technisch onderlegde bestuurder”: helemaal waar cd&v in het verleden groot op werd. Deze week kondigde Van Peteghem een nieuwe staatsbon aan. Dat is op zich geen nieuws, die staatsbons komen er telkens. De vraag is of het terug met een korte looptijd wordt én met een fiscale korting. Dat laatste is onzeker.
Vandaag doorprikt de CEO van KBC, Johan Thijs, hoe dan ook een beetje dat verhaal van Robin Hood: “Vooral vermogende klanten tekenden in op die staatsbon”, zo kopt De Standaard in gesprek met hem. Hij geeft cijfers vrij van zijn klanten: “Bij KBC zagen we dat één op de vier van de spaarders die meer dan 250.000 euro bij ons hadden, erop intekenden. Bij de kleine spaarders die tot 25.000 euro hadden, tekende maar een op de honderd in.”
Met andere woorden: Vivaldi gaf met die staatsbon een fiscaal cadeau aan de rijken, een kritiek die financiële experts al eerder uiten, met die verwijzing naar de speciale korting van Van Peteghem, door de roerende voorheffing plotseling te verlagen.

De essentie: Vivaldi zit niet op dezelfde lijn over de grootbanken. En de staatsbon fietst door dat debat.

In de Kamer gisteren stelde Groen het zo ferm ook: “De staatsbon was goed voor wie veel geld heeft, maar heeft de concurrentie tussen de grootbanken niet verhoogd. De spaarrentes blijven nog altijd veel te laag. De spaarder, zeker de kleine spaarder, is niet geholpen”, zo haalde Dieter Van Besien, financieel expert van Groen, uit naar Van Peteghem. Daarbij verwees Van Besien naar de concurrentiewaakhond BMA, die in een rapport scherpe kritiek had op de grootbanken, die samen de spaarrente laag houden, maar die dus ook de staatsbon eigenlijk torpedeerden als alternatief. “Die studie bevestigt ook onze conclusie”, zo stelde Van Besien.
Ook Vooruit toonde zich in de Kamer kritisch. Fractieleider Melissa Depraetere (Vooruit) dringt al langer aan op een forser breekijzer, een wettelijk kader voor die spaarrente. “We kunnen 137 rapporten bestellen en 20 staatsbons uitgeven. De conclusie blijft helaas altijd dezelfde: grootbanken doen gewoon hun goesting en hun klanten winnen er niets bij. Welke afdwingbare afspraken zult u met die banken maken?”, zo wierp ze Van Peteghem voor de voeten.
Van Peteghem zelf verweerde zich fel op de kritiek uit de eigen meerderheid. Hij verwees naar Febelfin, de federatie van grootbanken. “Die zegt vandaag ook heel duidelijk dat die staatsbon ervoor gezorgd heeft dat de concurrentie op de markt geïntensifieerd is, dat op die manier de concurrentie werd aangewakkerd en dat dit de spaarder ertoe heeft aangezet om de spaargelden effectief te gaan activeren.”
Bovendien deed de cd&v-minister tegelijk de deur dicht voor forser ingrijpen in de markt: “Ik blijf ervan overtuigd dat rechtstreeks ingrijpen in de spaarrente niet enkel de financiële stabiliteit in het gedrang brengt, maar dat het de concurrentie ook absoluut niet bevordert.” Discussie nog niet gesloten dus, binnen Vivaldi.

Op de agenda: “De volgende dagen zijn cruciaal”, zegt Jambon zelf over stikstof.

De Vlaamse regering wil landen over het moeilijkste dossier van haar legislatuur, stikstof. Daarbij noteren we vooral dat de twee protagonisten in het dossier, twee Limburgers, naar elkaar toe gegroeid zijn. Zowel het kamp van Zuhal Demir (N-VA), minister van Omgeving en van daaruit de architect van een stikstofregeling, als dat van Jo Brouns (cd&v), de minister van Landbouw en van daaruit de grote verdediger van die sector, bevestigen die toenadering.
“Ze hebben elkaar de afgelopen tijd al meermaals onder vier ogen gezien, om het dossier onderling te bespreken en af te stemmen. Dat gebeurt sinds de herfstvakantie, met vaste regelmaat”, zo zegt een bron binnen de Vlaamse regering. Een ander bevestigt. “Ze hebben elkaar deze week nog gezien in het bureau van Liesbeth Homans (N-VA), de Parlementsvoorzitter, om in alle rust te kunnen werken en het dossier te deblokkeren”, zo is te horen.
Daarbij gaf de leider van de ploeg, minister-president Jambon, gisteren in Kortrijk op een event zelf aan dat het nu “cruciale dagen worden”. “Het zit in de laatste rechte lijn”. Vandaag wordt het alvast voor de eerste keer sinds lang op de Vlaamse ministerraad opnieuw besproken, daar zit dan ook de nieuwe vice-ministerpresident van Open Vld, Gwendolyn Rutten. Met wat goede wil kan het dit weekend landen, of begin volgende week.
Rutten geldt als de experte van haar partij in het dossier, al miste ze wel drie van de vier vergaderingen, of twee van de drie, al naar gelang de bron, tussen kabinetards en bevoegde Parlementsleden uit het Vlaamse halfrond, in de aanloop naar haar ministerschap. Maar toen was ze misnoegd over haar partij, vandaag is dat helemaal gedraaid. Hoe dan ook was haar collega-Open Vld’er Steven Coenegrachts er wel op die werkgroep-vergaderingen, om suggesties te doen.
Grappig detail: dat overleg, de ‘werkgroep’, vergadert met Parlementsleden en de experts van de kabinetten, maar niet de ministers: Rutten verdween dus uit dat orgaan. De meetings gingen tot nu toe erg goed maar het zijn natuurlijk wél finaal de ministers die de politieke knoop moeten doorhakken.
Niemand verwacht dat Rutten plots roet in het eten zal gooien. Want zowel van bij de kant van Demir als Brouns klinkt dat het “constructief gaat”, “dat men oplossingen wil”, en “dat er goede wil voelbaar is”. Dat is in scherp contrast met de negatieve spin die de afgelopen maanden en ook bij vorige onderhandelingen telkens uit de coulissen kwam.
Ten gronde lekt al één en ander:
- De verschillende drempels voor stikstof tussen enerzijds industrie-uitstoot en anderzijds landbouw-uitstoot, zouden behouden blijven. Dat is wat N-VA altijd vroeg en waar cd&v het moeilijk mee had. Het blijft in het decreet, maar er komt wel meer ruimte voor iedereen om via een ‘passende beoordeling’ dan toch een uitzondering te krijgen. Ook landbouwers dus.
- En ook het extern salderen, waarbij boeren stikstofuitstoot zouden kunnen ruilen met of verkopen aan elkaar, zou er komen. Dat moet dan wel in een decreet, en met een gunstig Milieueffectenrapport. Vraag is of die laatste eis, die N-VA altijd stelde, zal worden gedropt of niet.
- Daarnaast kijkt men opnieuw naar de “rode lijst” van piekbelasters die moeten sluiten, én moet ook het Vennengebied in Turnhout nog eens bekeken worden, omdat daar de effecten van strengere stikstofregels wel heel erg groot zouden zijn.

Genoteerd: Een akkoord over de Europese Natuurherstelwet.

Het was het paradepaardje van de ‘groene EU-tsaar’, Commissaris Frans Timmermans, de Europese Natuurherstelwet. Maar zie: Timmermans is ondertussen terug naar thuisland Nederland, als kandidaat-premier daar. En in Europa bereikten de lidstaten en het Europees Parlement nu toch een compromis, dat die groene wet fors afzwakt.
Het protest tegen die wet was groot: binnen Europa stond het machtige christendemocratische blok op de rem, voornamelijk omwille van hun achterban van boeren. Ook cd&v was daarom tegen.
Ook in België veroorzaakte de wet commotie, omdat premier Alexander De Croo (Open Vld) op een bepaald moment aan de noodrem trok en stelde “dat de kar niet overladen mocht worden”, zonder dat zijn groene coalitiepartners daarvan op de hoogte waren.
Vanuit Vlaanderen drongen de N-VA en Demir er altijd op aan om niet te overdrijven met dat natuurherstel, om zo de economie in Vlaanderen niet in gevaar te brengen. De critici lijken nu hun slag wel thuis gehaald te hebben.
De EU-landen wordt gevraagd om tegen 2030 toch 20 procent van de land- en zeegebieden en tegen 2050 zelfs alle ecosystemen te herstellen. Er komen drie miljard nieuwe bomen bij, en 25.000 kilometer aan vrij stromende rivieren. Maar tegelijk is het vooral een engagementsverbintenis, geen resultaatsverbintenis. Dat is voor vele lidstaten een heel belangrijke nuance.
Voor de landbouw zit er een soort ‘noodprocedure’ in: als de voedselbevoorrading van Europa in het gedrang zou komen, kan de wet worden opgeschort.

Gekeken: Een debat tussen Paul Magnette (PS) en Georges-Louis Bouchez (MR) toont vooral welke helse job Vlaamse onderhandelaars wacht na de verkiezingen van 2024.

De electorale campagne lijkt nu al begonnen in Franstalig België. De twee sterke mannen, en vermoedelijk ook de hoofdonderhandelaars na juni ‘24 op federaal niveau, Magnette en Bouchez, kruisten gedurende 30 minuten de degens op de RTBF in het programma Jeudi en Prime.
Het werd niet bepaald een amicaal of constructief debat. “Zou het mogelijk zijn, mijnheer Bouchez, om mij voor één keer een antwoord te laten geven zonder dat u mij onderbreekt? Ik weet dat u denkt dat alleen uw eigen woorden waarde hebben, maar in een democratie moet u accepteren dat een andere mening rustig geuit kan worden zonder onderbroken te worden”, zo sneerde Magnette op een bepaald moment.
Evengoed was er Bouchez: “Het echte probleem is dat de mening van meneer Magnette eigenlijk gewoon niet overeenkomt met de realiteit”, zo haalde hij uit op een bepaald moment, over de anti-casseurswet. De wet bleek een enorme steen des aanstoots tussen beiden, waarbij de PS-voorzitter de opmerkingen van de Raad van State inriep, om uit te leggen waarom zijn partij nu plots tegen die wet is. “Het is niet die Raad van State, maar FGTB-baas Thierry Bodson in uw partijbureau, die de reden is”, zo ging Bouchez in overdrive.
Opvallend genoeg was het niet de sociaal-economische politiek in België, maar het conflict in het Midden-Oosten dat de potjes helemaal deed overkoken tussen beiden. Het verwijt dat de ander het conflict binnen brengt in België, kwam van beide kanten.
- “Leg mij eens uit waarom Brussels burgemeester Philippe Close (PS), toen hij voor een tekst stemde waarin werd opgeroepen tot een staakt-het-vuren, meteen berichten op WhatsApp stuurde naar een hele reeks mensen, die als enige met elkaar gemeen hebben dat ze moslims zijn?”, zo wierp Bouchez Magnette voor de voeten.
- “Wanneer onze MR-verkozenen met diverse achtergrond in Brussel berichten en telefoontjes ontvangen, om hen onder druk te zetten, omdat de MR in uw ogen niet ver genoeg gaat, dan is dat het importeren van het conflict”, zo poneerde Bouchez.
- “Gedurende twee weken, tussen 7 oktober en een congres dat u hield, hebben we u niet één keer de Palestijnse slachtoffers horen noemen en we hebben u de schendingen van het internationaal recht door Israël niet horen veroordelen”, zo duwde Magnette terug.
- “Veroordeelt u het feit dat opeenvolgende Israëlische regeringen decennialang resoluties van de Verenigde Naties hebben geschonden, die de bezetting en kolonisatie van de Palestijnse gebieden veroordelen? Veroordeelt u de oorlogsmisdaden die duizenden kinderen laten sterven?“, kaatste Magnette de bal.
- “Ik veroordeel elke schending van het internationaal recht, ongeacht welke partij het doet”, zo riposteerde Bouchez. “Wat is dat toch met hoogmoedig links, dat jullie denken dat het morele monopolie op waarden te hebben? Wat denkt u? Dat het ons niets kan schelen omdat we liberalen zijn, als we kinderen zien sterven? Het verschil tussen jullie en ons is dat wij ook weten dat Israël is aangevallen, dat er nog steeds gijzelaars zijn en vooral dat Hamas geen geloofwaardige partner is.”
De conclusie van het debat was meteen veelzeggend. Op de vraag “of ze samen opnieuw zouden kunnen regeren”, kwam een heel negatief antwoord van beiden. Magnette wilde “er alles aan doen om opnieuw een MR-N-VA regering, waar meneer Bouchez van droomt, opnieuw te vermijden”, en hij wil “zo progressief mogelijke coalities gaan vormen”.
Bouchez daarentegen “was het eens met meneer Magnette, dat het beter is om regeringen te hebben die ideologisch homogeen zijn, om blockage te vermijden”. “Als we een regering kunnen hebben die zo centrumrechts mogelijk is, zal dat mijn eerste keuze zijn.”
Het schetst mooi wat in de regeringsvorming van 2019-2020 de “Bermuda-driehoek” werd genoemd: tussen PS, MR en N-VA, die telkens toch opvallend genoeg systematisch latent aanwezig was in het debat tussen beiden, verdwijnt alles in een zwart gat. De ene wil niet echt met de andere, alle drie samen is hoe dan ook uitgesloten.
En toch lijkt net dat haast onvermijdelijk het scenario te moeten worden, na juni ‘24, als de extreme partijen PVDA en Vlaams Belang met hun winst het speelveld andermaal verkleinen.
Die animositeit en quasi-onwerkbaarheid tussen Bouchez en Magnette, maakte overigens net zo goed ook Open Vld met premier De Croo permanent mee, tijdens de Vivaldi-regering. Maar ook na juni ‘24 zal elke Vlaamse onderhandelaar er mee moeten leven: de RTBF gaf gisteren alvast een veelzeggend voorproefje.

Feit: De Kamer geeft groen licht voor de pakjeswet van minister van Post Petra De Sutter (Groen). Dat moet de sociale wantoestanden bij de pakjeskoeriers tegengaan.

Die pakjeswet komt er na de sociale en fiscale fraude die een tweetal jaar geleden bij sommige pakjesbedrijven vastgesteld werd. De plenaire Kamer keurde de wet donderdag zoals verwacht goed. De nieuwe regels (onder meer over minimumvergoedingen en een recht op rust) treden wellicht in de loop van 2024 in werking. De pakjeswet legt de betrokken bedrijven ook rapportageverplichtingen op die sociale of fiscale fraude zoals zwartwerk moeten verhinderen.
Koeriers zullen maximaal 9 uur per dag en 56 uur per week pakjes bezorgen. Hoogstens twee keer per week is een uitzonderlijke shift van 10 uur toegestaan.
“Dit is ongezien in Europa”, klopt De Sutter zichzelf over haar wet op de borst. “Geen doodvermoeide bezorgers meer achter het stuur. Iedere pakjesbezorger krijgt hierdoor een eerlijke vergoeding en bedrijven zullen transparant moeten werken. Grote bedrijven zullen in de toekomst verantwoordelijk gehouden kunnen worden, als er bij onderaannemers wantoestanden worden vastgesteld. Ze riskeren dan een boete tot vijf procent van hun omzet.
Volgens critici creëert de pakjeswet een ongelijk speelveld. De nieuwe regels zouden vooral bedrijven als GLS, PostNL en DPD op kosten jagen, waardoor marktleider Bpost (50 tot 60 procent van de pakjesmarkt) nog meer macht krijgt. En laat Bpost nu een bedrijf zijn waar de overheid ruim de helft van de aandelen in handen heeft en De Sutter als bevoegde minister heeft.

“U gaat niet alleen de rotte appels aanpakken, maar meteen het hele bos rooien. En de lachende derde is Bpost”, zo sprak kamerlid Michael Freilich (N-VA) de minister toe. Kamerlid Eva Platteau (Groen) verweet Freilich dan weer voor de pakjesbedrijven te rijden.
De kritiek komt echter ook van een neutrale instantie. De federale toezichthouder BIPT waarschuwde recentelijk in een spontaan advies voor de nefaste economische neveneffecten van de pakjeswet.
Opvallend ook: minstens één van de twee veelbesproken kabinetards die door Bpost gedetacheerd werden naar het kabinet van De Sutter, werkte mee aan het opstellen van de nieuwe pakjeswet. Concurrenten van Bpost wisten bij hun contacten met het kabinet niet dat ze in sommige gevallen met een Bpost-werknemer aan het praten waren. De heisa errond dwong het kabinet-De Sutter om de loonlast van het duo op zich te nemen, al blijven ze wel officieel nog steeds (gedetacheerde) werknemers van Bpost.
Uit het donderdag gepubliceerde kwartaalrapport van Bpost blijkt dat de pakjes de enige categorie is die in België een volumestijging laat zien. De volumes van brievenpost, reclame en krantenbedeling gaan daarentegen flink achteruit. (cv/ddw)