Andrei Melnichenko is een van de rijkste Russen. Hij vergaarde zijn fortuin met kunstmest en steenkool. Zijn naam verscheen na de Russische invasie van Oekraïne ook op de sanctielijsten van de EU en de Verenigde Staten. Toch wist hij, door enkele handigheden, zijn aandelen en fortuin voor die sancties af te schermen.
Melnichenko was tot en met 8 maart de enige aandeelhouder van de EuroChem Group, een bedrijf gespecialiseerd in de productie van kunstmest. Hij bezat daarnaast 92,2 procent van de aandelen van SUEK, de Siberian Coal Energy Company, de grootste Russische kolenuitvoerder. Dankzij deze bedrijven, waarvan de waarde in de miljarden oploopt, wordt Melnichenko’s fortuin op dit moment door Forbes op 24,7 miljard dollar geschat.
Met pensioen
Of althans, dat is watt Melnichenko voor de Russische invasie bezat. Op 8 maart, zijn verjaardag en de dag waarop het Westen sancties uitvaardigde tegen verschillende Russische oligarchen, deelde Melnichenko aan het management van beide bedrijven mee dat hij “met pensioen” zou gaan. In dit geval zouden al zijn aandelen worden gedoneerd aan zijn opvolger: zijn echtgenote Aleksandra. Die stond namelijk niet op de Europese of Amerikaanse sanctielijsten.
Deze info werd door drie personen uit de omgeving van de oligarch gelekt aan het persagentschap Reuters. Volgens een van hen deelde Melnichenko zijn beslissing mee vanuit een resort vlak bij de Kilimanjaro in Tanzania. Enkele dagen eerder was hij daar met zijn privéjet (een Boeing 737 met de letter ‘A’ op de staart) neergestreken om er zijn verjaardag te vieren.
Andrei Melnichenko heeft de gewoonte om de eerste letter van zijn voornaam te gebruiken als handtekening, en plakt deze op zowat al zijn eigendommen. De oligarch bezit naast een Boeing 737 ook twee superjachten, die beide de creatieve naam ‘A’ dragen. Beide jachten, het ene een motorjacht en het andere een zeiljacht, werden ontworpen door de Franse topdesigner Philippe Starck.
Het zeiljacht kwam enkele weken nog uitgebreid in het nieuws, nadat de Italiaanse Guardia Finanza het aan de ketting legde in de haven van Triëst. Beide jachten hebben samen een totaalwaarde van ruim 800 miljoen dollar.
Nefast voor sector
De machtstransfer binnen beide bedrijven is dus een handige truc die Melnichenko zelf goed uitkomt, maar waarvan vooral de bedrijven zelf profiteren. Die mogen namelijk, nu de oligarch zelf uit de structuren verdwijnt, gewoon terug functioneren zoals voor de sancties. Het Zwitserse Secretariaat voor Economische Zaken verklaarde dat er geen sancties werden getroffen tegen de bedrijven zelf, en de Britse en Duitse regulators volgden hun Zwitserse collega’s hierin.
In Zwitserland zelf, waar Melnichenko verblijft en zijn bedrijf EuroChem staat geregistreerd, leidde de truc van de oligarch tot heel wat vragen aan de minister van Economie. Melnichenko werd namelijk ook door de Zwitserse overheid op de sanctielijst gezet, maar zijn vrouw en (voormalige) bedrijven staan er niet op. “In dit geval hebben we exact de Europese Unie gevolgd”, gaf de minister van Economie, Guy Parmelin, woensdag aan op de Zwitserse televisie.
Daarnaast beseft Parmelin ook dat het boycotten van EuroChem een grote impact heeft op de wereldwijde meststoffensector. Naar eigen zeggen produceert het bedrijf jaarlijks 19 miljoen kubieke ton kunstmest, wat volgens de VN 10 procent van de globale productie uitmaakt. De prijzen voor kunstmest stegen de laatste maanden fors. De impact van een boycot van het bedrijf zou dan ook bijzonder nefaste gevolgen hebben voor de landbouwsector. (ddw)
