Tien jaar na de financiële crisis beleeft IJsland een economische ‘boom’, die wordt gevoed door het toerisme. Maar die toeristen hebben de prijzen van de woningen de hoogte ingejaagd. Nergens ter wereld steeg de prijs van vastgoed de voorbije 4 jaar meer dan op dit eiland.

De financiële crisis zette IJsland op de wereldkaart. Het land liet zijn banken failliet gaan – om de instellingen te redden was er sowieso geen geld – en veroordeelde in totaal 26 bankiers tot gevangenisstraffen van vier tot vijf jaar (geen van alle zat zijn straf volledig uit en vandaag zijn ze alle terug op vrije voeten). Maar dat is niet alles. Al in 2015 bevestigde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat IJsland volledig hersteld was van de crisis, zonder te hebben moeten inboeten op zijn sociale systeem met onder andere gratis ziekteverzekering en onderwijs.

IJsland koos er ook voor zijn nationale munt waarde te laten verliezen. Het land accepteerde de inflatie die zorgde voor hogere prijzen in het binnenland, maar die ook de export naar het buitenland stimuleerde, omdat de waarde van de munt op de wisselmarkten was ingestort. Daarmee deed het land iets wat de Europese Unie niet kon.

IJsland kreunt onder het toerisme

Aan de toevloed van toeristen – die opmerkelijk genoeg startte na de de uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull in 2010 – komt maar geen einde. Vorig jaar bezochten 2,2 miljoen mensen het eiland. Dat zijn er 6,6 voor elke inwoner. In het midden van het voorbije decennium werden ongeveer 400.000 bezoekers per jaar geteld.

Sinds 2011 groeit de economie er opnieuw en de werkloosheid daalde ondertussen tot onder de 3%, van 10% tijdens de crisis. Het toerisme is vandaag zelfs rendabeler dan het vissen of de productie van aluminium.

Vastgoed bubbel toen en… nu

Toch komen vele IJslanders opnieuw in de problemen en opmerkelijk genoeg zijn het de mensen die tijdens de financiële crisis in de problemen kwamen die nu opnieuw kop van jut zijn. Toen de bubbel in vastgoed barstte in 2008, bleek dat hun huis plots minder waard was dan wat ze ervoor hadden betaald. Verkopen en verlies nemen was de boodschap, huren de enige oplossing. Maar de verhuurders kunnen nu veel meer geld vangen door hun eigendom aan toeristen te verhuren, wat de prijs van huurpanden enkel de hoogte injaagt.

Volgens de gouverneur van de IJslandse centrale bank is er deze keer geen sprake van een bubbel gevoed door hypotheekschulden, maar door de kracht van de economie. Diezelfde bank gaf recent in een rapport wel toe dat de vastgoedprijzen de voorbije 4 jaar elk jaar opnieuw met 10% zijn gestegen en nu hoger zijn dan voor de crash van 2008, toen speculatie de vastgoedmarkt deed instorten.

Jon Danielsson, professor Financiën aan de London School of Economics, volgt de gouverneur daarin maar gedeeltelijk. Er is wel degelijk een gebrek aan beschikbare woningen, zegt die, maar hij ziet de prijzen eerder dalen dan dat zich een bubbel zou vormen.

Ragnar Pór Ingólfsson, de voorzitter van de grootste vakbond van het land, ziet wel een probleem. De lucratieve verhuur aan toeristen heeft de huurprijzen met 30% verhoogd. Huurders worden door de eigenaars gechanteerd in de hoop dat ze vertrekken en de woning op de Airbnb-markt kan worden gegooid. In IJsland geniet een huurder ook geen bescherming, jaar na jaar moet de huurprijs opnieuw worden onderhandeld.