Het klettert in de Brusselse regering over de centen, een aartsmoeilijke begrotingsoefening wacht

Na de Vlaamse, Waalse en federale regering, is het als laatste van al nu aan Brussel. Volgende week donderdag komt Rudi Vervoort (PS), de Brusselse minister-president, naar zijn Parlement. Dit weekend is er finaal begrotingsconclaaf in het hoofdstedelijk gewest.

Maar daar zijn afgelopen weken de poppetjes al heel flink aan het dansen gegaan. Want Brussel staat er financieel niet goed voor. Het ging de afgelopen coronajaren massaal in het rood, maar hield ook erg veel uitgaven uit de begroting, “als investering”. Daarbij kon minister van Begroting Sven Gatz (Open Vld) dan altijd uitpakken met relatief goede cijfers, en de zaak sussen.
Niet meer dit jaar, zo lijkt. Want het is money time, zo heeft Gatz laten weten aan zijn coalitiepartners, PS, Ecolo en DéFi aan Franstalige kant, en Groen en Vooruit aan Vlaamse kant. Hij legde een besparingsplan van liefst 600 miljoen op tafel, een gigantische som voor de Brusselse begroting. De helft daarvan zou bovendien bij mobiliteit zitten. De andere regeringspartijen verslikten zich heel hard in de koffie.
Van de kant van Gatz klinkt het dat het menens is. “Het is besparen of ten onder gaan”, zo klinkt ferm in blauwe rangen, in de Brusselse ploeg. Daarbij schermt men met een stevig argument: de schuldgraad van het Brussels Gewest moet onder de drempel van 205 procent blijven, ten opzichte van de inkomsten.
Ter vergelijking: de Vlaamse schuld zit nu op zo’n 40 procent, en zou doorstijgen naar een maximum piek van 60 procent. Maar Gatz schermt openlijk met de dreiging van een verlaging bij de ratingbureaus, als de Brusselse schuld blijft exploderen. Standard & Poor’s heeft immers die 205 procent aangegeven als kritische grens om geen negatieve beoordeling van de rating te krijgen. “Besparen we niet, dan verliezen we die AA-status”, zo is te horen. “Het mes staat op de keel, bij wijze van spreken. Als we de uitgaven laten lopen zoals ze lopen, dan gaat die schuld door het dak.”
De reacties op een initieel besparingsplan van Gatz, dat hij vorige week op tafel legde, waren furieus, in de rest van de coalitie. “Dit getuigt van een complete incompetentie. Het Rekenhof heeft dat overigens al eerder gezegd over zijn kabinet: ze hanteren gewoon foute cijfers. Niets nieuw dus. Maar vier jaar lang heeft hij niets gezegd, en zonder enige ruggengraat alles geslikt van de PS. En nu komt hij plots iedereen onder druk zetten om zomaar alles kapot te besparen?”, zo is binnen de regering te horen.

Rentekost

Daarbij wijst men erop dat Gatz een kroonjuweel aan de inkomstenkant, wat afgesproken was in het regeerakkoord, liet schieten: het rekeningrijden in Brussel. Die ‘Smartmove’ werd uiteindelijk geschrapt, onder druk van de PS buiten Brussel, en na snoeiharde kritiek van de MR en PVDA. Maar zo verdampten miljoenen aan inkomsten.
“Bovendien, als je dergelijke besparingsoefeningen echt ernstig meent, dan kondig je dat zes maanden eerder aan, en ga je met je coalitiepartners werken op niveau van de kabinetten, om te kijken wat mogelijk is. Niet maanden zwijgen, en dan plots bij het begrotingsoverleg zo’n enorm bedrag op tafel leggen”, zo is bij een Brussels minister te horen.
Op een overleg vorige week kreeg Gatz zoveel wind van voren, dat hij zelf opstapte. Ondertussen heeft hij een nieuw plan klaar, maar dat is volgens de critici niet veel beter. “Ach, het is slecht theater. Hij zal bakzeil halen, maar kan dan zeggen ‘dat hij gevochten heeft’ en ‘het de schuld is van de linkse partijen’. Het is zo doorzichtig”, zucht een regeringsbron.
“Sommigen vinden dat hij te scherp en te zwaar wil snijden. Maar het is nodig”, zo herhaalt men in het kamp rond Gatz. Dat is ook te horen “dat het groene spin is”, “dat het nu uit de lucht komt vallen”. “In Brussel wordt al jaren bespaard op sommige posten, maar ministers kunnen dat hier beter weghouden van de spotlights. Nu gaan we het luidop moeten zeggen.”
En daarbij geeft men ook toe, dat de lage rente iedereen deed dromen. “In het begin van de legislatuur hebben we heel veel investeringen in Brussel uit de begroting kunnen houden, maar toen was de rente ook bijzonder laag. Maar het zijn nu andere tijden. Die druk van de kost van de rente op die leningen, die we wel zijn aangegaan om alles te betalen, begint te wegen.”
Het zijn argumenten die er bij de andere partijen bijzonder moeilijk ingaan. “Hij heeft ons een badkamer laten bouwen, en nu is er niet eens geld meer voor water”, zo is de analyse. Het wordt nog een hard weekend dus, voor de Brusselse regering.