“Deconfiture”. Met dat ene woord vatte een topper bij de Vlaamse liberalen de dag gisterenavond samen. De aanstelling van Paul Van Tigchelt (Open Vld) als nieuwe minister van Justitie én meteen ook vicepremier, een complete verrassing voor velen, leidde tot een storm van boze reacties intern. 

• Daarbij leverde het partijbureau op maandag in de Melsensstraat, het partijhoofdkwartier, geen grote clash op. Dat kon ook niet, omdat zowat alle kritische zwaargewichten van Open Vld gewoon wegbleven: geen Gwendolyn Rutten (Open Vld), geen Bart Tommelein (Open Vld), geen Mathias De Clercq (Open Vld), geen Patrick Dewael (Open Vld), geen Karel De Gucht (Open Vld), het rijtje was lang. Erg lang. 
• Daarbij lieten er een aantal ook openlijk weten wat ze ervan vonden. Rutten schreef haar Facebookpost, waarin ze haar afscheid van de nationale politiek aankondigde, met de duidelijke verwijzing naar een “manifest gebrek aan respect” van de top. De Gucht, die altijd een bondgenoot van Rutten is geweest, had het over “een zware politieke vergissing, waardoor Vlaams-Brabant nu haar sterkhouder verliest”.
• Op het bureau zelf ook geen fundamentele discussie: niemand haalde het in zijn hoofd om de beslissing rond Van Tigchelt te gaan terugdraaien. Maar het toonde pijnlijk duidelijk de politiek van fait accompli, waarmee de G4 van Open Vld werkt: enkel voorzitter Tom Ongena (Open Vld), zijn politieke vader Bart Somers (Open Vld), premier Alexander De Croo (Open Vld) en Vincent Van Quickenborne (Open Vld) zitten in de cockpit. 
• Dat de anderen daarbij pijnlijk aan de kant staan, als toeschouwers, is één zaak. Maar de communicatie van de G4 naar de rest van de partij, in de 24 uur voor de aanstelling van Van Tigchelt, strookte manifest niet met wat achteraf te lezen viel in zowat elke krant of nieuwsbrief: op vrijdag al werd advocaat Kris Luyckx gepolst, als absolute neofiet. Die sloeg het aanbod af, maar daarmee voelde een pak volk zich wel ontzettend gepasseerd. 
• En ook: Van Tigchelt blijft een nieuwkomer, een technicus bovendien als adjunct-kabinetschef, geen politicus. Die moet nu plots wel als vicepremier mee op de kern aanschuiven. En dat gaat manifest in tegen de verzekeringen die Ongena gaf aan meerdere kopstukken, “dat het iemand met ervaring zou worden, sowieso”.
• Een leugentje om bestwil misschien, om elk lek af te dekken, maar het verklaart mee de boosheid van een Patrick Dewael en zelfs de immer minzame Lydia Peeters (Open Vld). Die Vlaamse minister richtte zich bij aankomst in de Melsensstraat tot de micro’s, in een zeldzame vorm van kritiek aan de eigen partij: “Ik ben niet tevreden met de gang van zaken”, zo stelde ze, “ik hoor heel veel onvrede bij de basis.”
• Achteraf kwam Open Vld-voorzitter Tom Ongena sussen, aan de pers. Hij had van het partijbureau “de opdracht gekregen om in overleg te gaan met de achterban om zo de rangen te sluiten”. Maar hij kon het toch niet nalaten even te trappen, naar de groep die zo manifest was weggebleven op het bureau: misschien was het toch beter dat ze voortaan intern, op het bureau, zouden komen meepraten?
• De meest prangende dreiging, die van Patrick Dewael, om voortaan als onafhankelijk Kamerlid door te gaan, suste Ongena expliciet: hij gaat ook daar “het gesprek aangaan”. Massagewerk wacht.

Opvallend: De oude breuklijn komt meteen weer naar boven bij Open Vld.

• Dat men niet overal in de partij meeging in de heiligverklaring van Rutten, hoeft niet te verwonderen. De rechterflank, met stevige vertegenwoordiging in de Kamerfractie, zat echt niet te wachten op de oud-voorzitter, die voor hen als dé spreekbuis van de linkerflank geldt. 
• Dat uitgerekend Egbert Lachaert, die andere oud-voorzitter, uithaalde naar Rutten, voor het partijbureau, was wel heel opvallend: “Er is plaats voor een sterke liberale partij in Vlaanderen, maar dan gaan we wel moeten samenwerken en aan één zeel trekken. Iedereen heeft aspiraties, en ik heb ook redenen om gekwetst te zijn. Dat kan iedereen in zijn loopbaan tegenkomen.” 
• Dat discours, waarbij Lachaert het had over “aan één zeel trekken”, schoot bij een pak volk dan weer in het verkeerde keelgat. “Op dat vlak heeft hij echt geen recht van spreken. Het is wel Lachaert die doelbewust de partij in chaos achterliet voor de zomer, door via WhatsApp zomaar ontslag te nemen. Hij wil met een groepje overlopen, en nu komt hij met die uitleg”, zo klinkt giftig bij een hoge blauwe bron. 
• En dat ook Eva De Bleeker (Open Vld), een ander kopstuk van die rechterflank, voor het bureau het openlijk had over “ons afvragen wat nog de bedoeling is van de partij”, werd hier en daar wel zeer sceptisch onthaald. Niemand is vergeten dat zij gaan praten is met Jean-Marie Dedecker, over een overstap. 
• In Vlaams-Brabant wordt De Bleeker tegelijk haast onvermijdelijk, als lijsttrekker: Rutten is immers niet meer beschikbaar, en ook Goedele Liekens (Open Vld) bedankt om nog op de lijsten te staan, bij Rob TV. De G4 zal, mogelijk met lange tanden, toch voor De Bleeker moeten kiezen, zo lijkt het.  
• Toch blijft het tegelijk compleet fragmentarisch, waarbij iedereen tegenover iedereen lijkt te staan, in Open Vld. Want ook het kamp-Rutten haalden nog eens openlijk en persoonlijk opvallend hard uit, naar de G4: “Het zou bij ons de “Eeuw van de vrouw” worden. Maar het is precies nog de vorige eeuw nu”, zo maakte Maurits Vande Reyde (Open Vld) de link met het boek van de premier over feminisme. Die kritiek komt aan: onder meer Het Laatste Nieuws maakt er een “strijd van mannen die hun macht willen behouden” van, bij Open Vld.  De krant trekt wel vaker de kaart van de ‘genderstrijd’ in de Wetstraat. 
• Maar het komt aan. Want in Kortrijk moet Vincent Van Quickenborne nu vechten tegen hetzelfde beeld: daar moest de veel populairdere Ruth Vandenberghe (Lijst Burgemeester) maandag opzij, om plaats te maken voor ‘Q’. Dat leidde tot scherpe reportages vanuit zijn thuisstad, en andermaal pijnlijke verwijzingen naar dat zelfverklaarde feminisme. “Hij kon toch gewoon Kamerlid zijn, daarvoor is Jasper Pillen al opzij gemoeten. Maar dat was blijkbaar niet genoeg”, klinkt giftig bij een partijgenoot.