Het begin van de exodus? Architect van Russische privatisering van staatsbedrijven stapt op

Anatoli Tsjoebajs, de huidige speciale gezant van de Russische dictator Vladimir Poetin, is vertrokken uit Rusland, “met geen enkele intentie om terug te keren”. Tsjoebajs geldt als een belangrijke schakel in de overgang van de Sovjet-Unie naar Rusland, en wordt zelfs gezien als de architect van de privatisering van Russische bedrijven. En hij is niet de enige Russische topambtenaar die opstapt.

Tsjoebajs diende dinsdag zijn ontslagbrief in, de oorzaak is de Russische agressie tegen Oekraïne. Vorige week hintte hij ook op Facebook al op zijn ontslag: op de herdenking van de dood van de Russische econoom en politicus Jegor Gaidar schreef hij dat “die de strategische risico’s beter kende dan ik, en ik was fout”.

Gaidar waarschuwde in zijn boek “Dood van het Rijk” in 2006 al voor Poetins nostalgie naar een groot rijk, zoals de Sovjet-Unie er een was. “Het is niet moeilijk om de samenleving ervan te overtuigen dat een staat die plots ineen stuikte, even snel weer kan heropgebouwd worden. Dat is een illusie, en nog een gevaarlijke ook”, stond te lezen in Gaidars boek.

Voucherprivatisering

Tsjoebajs maakte furore binnen de Russische binnenlandse politiek, toen hij in 1990 in de regering-Yeltsin (waar Jegor Gaidar premier was) de post van vicepremier te pakken kreeg en daarmee verantwoordelijk was om de privatisering van staatsbedrijven in goede banen te leiden. Zijn systeem, waarbij burgers hun spaargeld moesten afgeven voor vouchers waarmee ze aandelen van staatsbedrijven kregen, werd door de Russische bevolking op gemengde reacties onthaald.

De meeste Russen zagen hun spaargeld als sneeuw voor de zon verdwijnen en waren dus uiteraard niet al te vrolijk. De rijkere Russen, die hun geld op Zwitserse bankrekeningen parkeerden, profiteerden van het systeem, door als de bedrijven in waarde zakten ze goedkoop aan te kopen, en vervolgens voor een veelvoud terug te verkopen. Roman Abramovitsj, één van de bekendste Russische oligarchen, kon op die manier zijn fortuin vergaren.

Niet de enige

Na zijn hoofdrol in de Russische privatisering van bedrijven, kon Tsjoebajs onder Yeltsin nog verder carrière maken als eerste vicepremier en daarna als kabinetschef van de president zelf. Nadien werd hij nog topman van RAO UES, het toenmalige Russisch elektriciteitsbedrijf. Vervolgens werd hij voorzitter van Rusnano, een technologiebedrijf gespecialiseerd in nanotechnologie. Daarna werd hij onder Poetin de speciale presidentiële gezant voor internationale relaties.

Hoewel Tsjoebajs niet tot de inner circle van Poetin behoort, is het toch een belangrijke figuur die nu ontslag neemt. Eerder stapte ook al Arkadi Dvorkovitsj, de economische adviseur van premier Dmitri Medvedev en voormalig vicepremier, op.

Meer