Sinds het einde van de jaren tachtig van de voorbije eeuw heeft het insectenbestand een gigantische terugval gekend. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan de Radboud Universiteit in Nederland op basis van een analyse van vliegende insecten die in meer dan zestig Duitse natuurreservaten konden worden gevangen.

Eerder onderzoek heeft zich vooral toegespitst op de invloed van de klimaatverandering op individuele soorten. De onderzoekers van de Radboud Universiteit hadden echter gebruik gemaakt van vallen waarmee alle soorten vliegende insecten konden worden gevangen.

Op die manier moest worden vastgesteld dat twee jaar de vangst 76 procent minder zwaar woog dan op het eind van de jaren tachtig van de voorbije eeuw. Tijdens de zomerperiode, wanneer de activiteit van de insectenwereld normaal een piek zou moeten laten optekenen, werd zelfs een terugval van 82 procent in biomassa geregistreerd.

Voedselketen

“Het onderzoek toont aan dat alle vliegende insecten – niet alleen kwetsbare soorten – in enkele decennia snel achteruit zijn gegaan”, zegt hoofdonderzoeker Caspar Hallmann, bioloog aan de Radboud Universiteit. “Nieuw bemonsterde locaties resulteerden zelfs in nauwelijks gevulde vallen.”

“De analyse bood ook indirect inzicht in de hoeveelheid insecten die beschikbaar is om op te treden als herbivoren, bestuivers en voedsel voor andere dieren. Wanneer men driekwart van de insecten-biomassa verliest, kan men er zeker van zijn dat ook hogerop in de voedselketen – zoals vogels, vleermuizen en amfibieën – gevolgen zullen zijn. Er zijn ongetwijfeld consequenties. “

“In feite is het onderzoek geïnspireerd door een daling van het Nederlandse vogelbestand, wat een aanzet was om de voedselbronnen van de dieren te gaan onderzoeken,” verduidelijkt Hallmann. “De hypothese is dat de vogels door het verlies aan insecten minder gemakkelijk prooi konden vinden.”

Geen extrapolatie

Het onderzoek geeft geen oorzaak voor het fenomeen, maar een aantal traditionele verdachten – zoals de klimaatverandering – blijkt geen rol te hebben gespeeld. De voorbije dertig jaar heeft Duitsland immers een lichte temperatuurstijging gekend, waardoor men meer insecten had moeten terugvinden. Ook de verandering in plantendiversiteit en landschap van de natuurgebieden lijkt geen impact te hebben gehad.

Wel wordt vermoed dat de insecten mogelijk negatief zijn beïnvloed door aanpalende terreinen. Daarbij wordt vooral gewezen naar een verandering in de landbouwmethodes, die een groot deel van het verlies aan biomassa zouden kunnen verklaren.

De wetenschappers waarschuwen wel dat de resultaten onmogelijk geëxtrapoleerd kunnen worden naar andere regio’s in de wereld. “Bewijsmateriaal dat overal kan worden gevonden wijst echter steeds opnieuw naar een achteruitgang van het bestand,” aldus nog Caspar Hallmann.