Heeft de petrodollar zijn beste tijd gehad?

Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten werken aan een overeenkomst die de relatie tussen beide landen moet normaliseren. Dat nadat de regering Biden zich – als gevolg van de moord op journalist Jamal Khashoggi en andere fratsen van zonnekoning Mohammad bin Salman – eerst van het koninkrijk trachtte te distantiëren.

In het nieuws. Het akkoord zou nog voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 worden geofficialiseerd en is gebaseerd op drie voorwaarden:

de erkenning door Saoedi-Arabië van de Joodse staat Israël,
de beperking van de relaties tussen het koninkrijk en China en
de bescherming van de petrodollar.

In ruil zouden de VS zich ertoe verbinden concessies te doen met betrekking tot de oprichting van een Palestijnse staat. Amerika zou de Saoedi’s ook veiligheidsgaranties geven en civiele nucleaire hulp bieden.

De ‘petrodollar’ is ‘king of the world’

Zoom in. Wordt al een tijd gespeculeerd over de erkenning door de Saoedi’s van de Joodse Staat en is de groeiende Chinese invloed in het Midden-Oosten de Amerikanen al langer een doorn in het oog, dan valt vooral de bescherming van de ‘petrodollar’ op.

In de jaren 1970 sloten de VS een deal met Saoedi-Arabië. De VS zouden het koninkrijk beschermen, en Saoedi-Arabië zou ervoor zorgen dat olie in dollars werd verkocht.
Dit betekende dat de wereld dollars nodig had. Aangezien elk land op de planeet olie nodig had om te voorkomen dat hun economieën tot stilstand kwamen.
De ‘petrodollar’ zoals hij wordt genoemd, speelt sinds die tijd een cruciale rol in de status van de Amerikaanse dollar als globale reservemunt. Het systeem is gebaseerd op energie. Maar wanneer de manier waarop energie wordt verhandeld, verandert, gaat na verloop van tijd ook het systeem op de schop.
Steeds meer landen trachten ondertussen aan de invloed van de Amerikaanse dollar te ontsnappen. Zoals Iran, Venezuela, Rusland en anderen al mochten ervaren maken sancties, die deze landen afsluiten van het oppermachtige Amerikaanse bankensysteem, het leven moeilijk.
Andere landen anticiperen op zulke mogelijke sancties. Op een ontmoeting eind vorig jaar tussen de leiders van de Golfstaten, de Arabische Liga en de Chinese leider XI, pleitte deze laatste ervoor om olietransacties in yuan, eerder dan in dollar te prijzen.
Een natte droom, want het voorstel viel bij de betrokken olieproducenten op een koude steen.
- Waarom zouden de petroleumreuzen overstappen op een gemanipuleerde valuta die wordt beheerd door een ondoorzichtige en onvoorspelbare financiële machine? Dat terwijl de meeste munten van olieproducerende landen aan de Amerikaanse dollar gekoppeld zijn.

Niet de ‘petroyuan’, maar CBDC’s baren Washington zorgen

Zoom out. Dat de Amerikanen er nu blijven op hameren dat olie in dollars verrekend moet blijven worden, geeft toch aan dat Washington niet helemaal gerust is in de zaak.

Het is niet de Chinese yuan die Biden zorgen baart, maar eerder de introductie van CBDC’s (central bank digital currencies).
Een CBDC is de digitale vorm van de fiatvaluta van een land. CBDC’s kunnen financiële diensten toegankelijker maken voor mensen zonder traditionele bankrekeningen. Wat vooral in minder ontwikkelde landen van belang kan zijn.
Centrale banken zouden ook een nieuwe rol aannemen als clearing agent voor exporterende en importerende bedrijven van hun land en dan CBDC’s gebruiken om rechtstreeks met hun buitenlandse tegenhangers af te rekenen.
- Op die manier zouden ze de almachtige, op de dollar gebaseerde correspondentbanken van Wall Street, zoals J.P. Morgan en Citibank, overbodig maken. Een aanzienlijk deel van de jaarlijkse transactiekosten van 120 miljard dollar, die banken en andere tussenpersonen aanrekenen, zouden worden geëlimineerd.
- Dat zou volgens sommigen leiden tot een wereld met meerdere valuta’s waarin geen enkele valuta nog dominant is. Een resultaat dat mogelijk wordt gemaakt door CBDC-verrekeningsmechanismen, die de noodzaak voor bemiddeling door reservevaluta’s (lees: dollar en in mindere mate de euro, de yen en het Britse pond) tenietdoen.
Ook het Internationaal Monetair Fonds werkt aan de ontwikkeling van een wereldwijd CBDC-platform dat is ontworpen om transacties tussen verschillende landen te vergemakkelijken.
- “Een wereld met meer dan één reservemunteenheid is een stabielere wereld,” zei Tommaso Mancini-Griffoli, afdelingshoofd bij het Internationaal Monetair Fonds, onlangs.

Conclusie. De petrodollar blijft een enorm voorrecht voor de Amerikanen, dat ze met hand en tand zullen verdedigen. Vraag is hoelang de VS dit voorrecht nog in stand kunnen houden. (as)