Wijnexpert Frank Van der Auwera laat z’n, eigengereide, licht schijnen over de wijnactualiteit
Wat beweegt er straks qua wijnhandel, -aanbod of -consumptie in het (hopelijk) postcoronajaar 2021? In dit tweede luik voorspellen we opnieuw als Monsieur Soleil potentiële trends die mee gaan bepalen wat we de komende twaalf maanden aan vloeibaar lekkers in ons wijnglas ontdekken.
Trend 10: Geen grootschalige wijnevents
We mogen in 2021 waarschijnlijk wel een kruis maken over alle grootschalige wijnbeurzen en -events, zowel voor professionals als in de consumentensfeer. De ‘Tomorrowlands’ en ‘Werchters’ van de wijnbusiness, zoals Prowein, Vinexpo, Vinitaly of Bordelaise primeurproeverijen van het voorjaar zullen ofwel niet doorgaan, ofwel nog maar eens verplaatst worden naar het late najaar tot er voldoende immuniteit werd opgebouwd na de vaccinatieprogramma’s.
Maar zelfs in het bestcasescenario zal dit type evenementen gegarandeerd slechts in afgeslankte, kleinschaligere versie georganiseerd worden, zeker wat toegelaten bezoekersaantallen betreft. Een gelijkaardig patroon bij de grote publieksbeurzen in eigen land, die vermoedelijk pas najaar 2021 weer ‘volle gas’ kunnen geven. Ook hier zal het internet ondertussen een deel van dit gemis moeten opvangen, want ‘crowd control’ zal nog enkele jaren de norm blijven.
Trend 11: Wijntoerisme blijft beperkt
In dezelfde hoek van voorlopige verliezers zit nog steeds het internationale wijntoerisme. Reisrestricties, ‘rode zones’ en niet te vergeten de nodige drempelvrees bij veel toeristen zullen waarschijnlijk nog 2021 tot diep in het najaar kleuren, zodat deze zo florissante sector ook volgend jaar de wonden zal likken. Vooral landen in de Nieuwe Wereld, waar de ‘cellar door’ flessenverkoop en het entertainmentpakket (restaurant, hotelfaciliteiten, degustaties, …) een belangrijke inkomstenbron vormen – zoals in Australië, Californië, … – zullen dus zeker nog dit jaar lagere omzetten draaien.
Het gaat daarbij wereldwijd inderdaad niet om peanuts. Zo reisden volgens de meest recente cijfers (2018-2019) 8,4 miljoen bezoekers richting Australische wijndomeinen en spendeerden tijdens deze trip ruim 9,6 miljard dollar, onder andere aan bijhorende overnachtingen.
Wijntoerisme is ook een strategische bron voor een Europese wijngrootmacht als Italië, want goed voor maar liefst 13% van het bnp. De naar schatting 15 miljoen wijntoeristen die Bella Italia als bestemming kozen (alvorens corona uitbrak), leverden zo 27% van de omzet van de domeinen op.
Of neem Duitsland. Een studie uitgevoerd door Hochschule Geisenheim University samen met het Duitse Wijninstituut (DWI) concludeerde dat jaarlijks maar liefst 50 miljoen (!) toeristen naar de Duitse wijnregio’s afzakken, bij benadering 86.000 jobs ondersteunen en een indrukwekkende 5,5 miljard euro bijdragen aan de economie.
Voor België, waar zoals verwacht nog géén betrouwbare statistieken beschikbaar zijn, zal 2021 weinig of geen impact hebben op het nog jonge wijntoerisme.
Trend 12: Virtuele wijndomeinen
We zien ook de opmars van wat in de literatuur wel eens gekscherend ‘wine bandits’ werd genoemd, een mijns inziens veel te pejoratieve en misleidende term die refereert naar wijnmakers die vaak zelf niet eens over een eigen wijngaard beschikken.
Deze ‘maverick winemakers’ – een veel adequatere term – speuren naar interessante terroirs en partners, tekenen vervolgens contracten met multiple domeinen over specifieke percelen. Percelen die ze dan volgens hun persoonlijke kwaliteitsnormen (laten) bewerken en die ze geregeld bezoeken om de oogst en vinificatie bij te sturen. Zij bepalen het rendement, de pluktiming en de eventuele vatlagering. Sommige kleinschalige wijnprojecten beschikken zelfs niet over eigen productiefaciliteiten, maar huren die ofwel bij deze gecontracteerde domeinen, ofwel bij grotere wijnhuizen/coöperatieven.
Deze virtuele wijndomeinen zien we dit jaar gegarandeerd verder in belang toenemen, vooral vanuit de binnenlanden van Spanje en Italië. En hun labels zullen steeds frequenter in onze rekken opduiken, vooral in het betaalbare genre, ook al zijn er ook steeds meer small-batch premiumcuvées in dit genre.
Trend 13: Private labels
In het verlengde van vorige trend situeert zich in België het fenomeen dat we nu al een paar jaar registreren, maar in de huidige concurrentiële wijnmarkt waarschijnlijk ook nog verder zal groeien: Belgische wijnhandelaars die eigen ‘private labels’ introduceren.
Uiteraard is het geen spek voor eenieders bek. Als wijnhandel moet men beschikken over een voldoende ruime portfolio en bovendien over betrouwbare partnerships met lokale wijnmakers die bereid zijn samen te werken met hun Belgische importeur. Verder over genoeg talent (én tijd) om zulke eigen cuvée actief mee vorm te geven, in plaats van gewoonweg passief de bedrijfsnaam op het ruglabel te drukken. Zulk eigen label biedt natuurlijk een serieuze bonus, vooral qua betere winstmarge omdat de concurrentie deze ‘monopolistische’ cuvée immers niet kan commercialiseren.
Trend 14: Cocktails
Cocktails vullen het wijnlandschap verder aan. Wat tien jaar geleden nog sciencefiction leek, is nu een vaste waarde geworden: heel de cocktailbusiness vormt niet zozeer een concurrentieel dan wel complementair marktsegment voor wijn.
Maar in deze niche zien we dit jaar, nog meer dan in 2020, een verschuiving, richting ‘gezondere’ laag-alcoholische mixen, alcoholvrije en/of -arme mocktails en zeker eveneens cocktails-to-go, namelijk door professionele mixologen geprepareerde drankjes die in allerlei creatieve verpakkingsvormen thuis worden geleverd. En waardoor consumenten ook in de privésfeer zich tot barman/vrouw kunnen ontpoppen, zonder vooraf alle ingrediënten en botanicals te moeten aankopen. De beleving speelt hierbij een hoofdrol, want wie minder drinkmomenten in een sociaal gezelschap heeft, zal vooral mikken op meer memorabele drinkervaringen, vaak op basis van premium spirits of ongewone ingrediënten.
Trend 14: Hard wine seltzers
Geraken Belgische wijndrinkers deze zomer ook in de ban van hard wine seltzers? Deze met kruiden/fruit geparfumeerde mixdrankjes op alcoholbasis (zoals wijn, maar ook spirits of mout) en bruiswater waren het voorbije jaar namelijk razend populair op de Amerikaanse markt. De meeste hard seltzers zijn laag in suikergehalte en alcohol (5 à 6% doorgaans), caloriearm en vaak zelfs glutenvrij. In de VS werd de omzet in 2020 zelfs geschat op 4,3 miljard dollar en de rek is er nog lang niet uit.
Niet dat we deze koolzuurhoudende mixdrankjes meteen ook hier populair zien worden bij echte wijndrinkers, maar wel eerder bij jongere consumenten, vooral omdat er zo’n breed pallet aan smaken en samenstellingen bestaat en de verpakking vaak trendy oogt.
Een eerste invasie vanuit de States van deze laagalcoholische mengdrankjes gebeurde overigens decennia geleden reeds onder de groepsnaam ‘Wine Coolers’, maar mislukte toen in Europa. De tijden zijn echter veranderd: primo hebben veel jonge consumenten nu ook mock- en cocktails ontdekt en bovendien zijn er nu de sociale media en influencers die hun drink- en koopgedrag enorm kunnen sturen. En als we effectief een hete zomer krijgen, zou 2021 wel eens het jaar van de wijnseltzers kunnen worden, waardoor er weer een nieuwe concurrent in het drankenrek verschijnt.
Trend 16: Laag- en non-alcoholische wijnen
Hoe dan ook, laag- en vooral non-alcoholische wijnen krijgen dit jaar steeds vaker een plek op onze tafels, ook in de privésfeer. De horeca zal volgen. Bij het laag-alcoholische aanbod zijn er natuurlijk genoeg quasi perfecte kwaliteitsvoorbeelden te vinden – denk maar aan de Duitse witte wijnen van 9 à 10° die barsten van complexiteit –, maar in rood wordt deze kwestie veel lastiger. Bepaalde druivenrassen kunnen immers onmogelijk karakterwijn leveren onder de 13% alcohol, dus alle geforceerde alcoholreductie betekent dan automatisch een smaakverarming.
Dat argument geldt beslist ook voor de zero-alcoholwijnen die we vaker in supermarktketens zien opduiken, soms ook in onze horeca, en dan procentueel megagroeicijfers laten noteren. Logisch, omdat de zerowijnen natuurlijk in absolute cijfers van een heel lage omzetbasis vertrokken zijn. Alhoewel de dealcoholiseringsmethoden kwalitatief serieus verbeterd zijn en het aanbod verruimd, is nulwijn echter nog steeds geen succes over heel de lijn.
Terwijl non-alcoholische bubbels en zelfs witte wijnen vaak dicht het ‘origineel’ benaderen, situeert het knelpunt zich vooral in de rode zerowijnen, die veelal naar kersen- of kriekensap blijven smaken. In de detailhandel is de vraag trouwens nagenoeg onbestaande en dat zal in 2021 ook niet sensationeel veranderen.
Trend 17: Inheemse druiven
Zet de renaissance van inheemse druiven zich door in 2021? We geloven het wel. ABC (Anything But Classic) is een trend die we de voorbije jaren al frequenter zagen opduiken en nu we tijdens de diverse lockdowns onze voorraad ‘klassieke’ druiven maandenlang enthousiast hebben opgesoupeerd – vooral Merlot, Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Sauvignon Blanc, … – kan de drang naar ‘iets nieuws’ betekenen dat steeds meer eindconsumenten de weg richting ‘andere’ druivenvariëteiten bewandelen. Niet alleen uit de traditionele wijnlanden, maar met name ook uit Centraal- en Oost-Europa, waar een legertje autochtone druiven steeds vaker solo of in blends een kans krijgen.
Trend 18: De prijzenjojo
En wat mogen we tot slot in 2021 verwachten van de prijzenjojo? Hoe gaan de wijnprijzen zich de komende maanden ontwikkelen? Dit aspect is puur koffiedik kijken. In de heropenende horeca verwacht ik wel prijsstijgingen, want zelfs de overlevers zitten financieel op hun tandvlees en wijn is altijd al een ‘melkkoe’ geweest in veel restaurants, terwijl het bord amper de kosten dekt.
Of de prijzen opwaarts of neerwaarts zullen evolueren in de meeste appellaties en wijnlanden, valt echter lastiger te voorspellen omdat er zo veel variabelen in het spel zijn. Naarmate de economische impact en het kostenplaatje van coronorampjaar 2020 en de lockdowns bijvoorbeeld duidelijker wordt (in termen van jobverlies, faillisementen, …) zal ook de wijnbusiness deze evolutie correct én snel moeten inschatten.
Veel zal ook afhangen van hoe de oogsten 2020 en straks 2021 kwalitatief en kwantitatief zullen geboekt worden, of de veilingmarkt op niveau blijft en hoe vlot de opgebouwde voorraden in sommige appellaties worden verkocht. Tel daarbij de nog altijd onzekere gevolgen van de brexit (en de weerslag op de wisselkoers van onder andere de pond en de euro) of een mogelijk Biden-effect (afschaffen/verminderen Trump-tarieven op wijnimport?) en de conclusie luidt: het wordt een nerveus maar spannend jaar om wijn te kopen.
Het flesje kan inderdaad nog alle kanten oprollen.