Hard tegen onzacht over de nieuwe staatsbon, die donderdag uitkomt: Van Peteghem eist fiscale korting, maar enkel premier bepaalt agenda, gunfactor is onbestaande voor cd&v

Vincent Van Peteghem (cd&v) trekt ten oorlog. “De spaarder moet duidelijkheid en zekerheid krijgen, want die is niet gebaat bij de politieke spelletjes”, zo zette de cd&v-vicepremier zondag druk op premier Alexander De Croo (Open Vld) om een kern bijeen te roepen. Woensdag komt normaal gezien een kern bijeen om te bepalen of de nieuwste staatsbon van Van Peteghem opnieuw een fiscale korting krijgt. De minister van Financiën eist een verlaging van de roerende voorheffing van 15 naar 30 procent. Maar de gunfactor ontbreekt compleet bij de regeringspartners. Want terwijl de PS en Ecolo misschien nog wel een dealtje zouden willen maken, in ruil voor wat andere zaken, lijkt bij Open Vld, Groen en Vooruit het krediet voor Van Peteghem op. “Zeker omdat hij het nu zo persoonlijk speelt”, zo is in de kern te horen. Na een negatief advies van de staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand (Open Vld), kreeg die openlijk het verwijt van “politieke spelletjes” te spelen en “aan de kant van de banken te staan”. “Dit is niet de manier waarop ik aan politiek doe”, zo kaatste Bertrand de bal inhoudelijk terug. Zij zwaait met een heleboel technische argumenten om toch geen fiscale kortingen te geven.

Met bijdragen van Corneel Vanfleteren.

In het nieuws: De staat maakt vandaag het bruto rendement op de nieuwste staatsbon bekend.

De details: Het netto rendement ligt nog niet vast, want tegen welk tarief gaat men de roerende voorheffing toepassen? Daarvoor is het minstens wachten op een vergadering van de kern woensdag. “Van Peteghem wist dit al in december, waarom heeft hij zelf tot op het laatst gewacht, om dit dan op te kloppen? Wat een theater is dit nu?”, zo is in de kern te horen.

“Het zou onverantwoord zijn om het niet opnieuw te doen”. Minister van Financiën Van Peteghem was gisteren wel heel fel, in de studio’s van VTM. Niet onlogisch, hij vecht voor ‘zijn kindje’, dat hem in de nazomer van ‘23 helemaal op de kaart zette: de kortlopende staatsbon op 1 jaar, mét stevige rente én een fiscale korting.
Die stunt leverde toen meer dan 20 miljard op voor de staat, in leningen, en paniek bij de banken die hun tegoeden op spaarboekjes zagen smelten als sneeuw voor de zon. Maar echt effect had het tegelijk niet op de lage spaarrente, die bleef wat ze was, bij zowat alle Belgische banken.
De afgelopen weken steeg binnen Vivaldi de spanning: zou Van Peteghem zijn ‘stunt’ herhalen? Hij legde daarbij finaal z’n kaarten op tafel, en die bleken wel zeer stoutmoedig: een eerste staatsbon nu, en mogelijk nog eentje een week voor de verkiezingen, opnieuw met die korte looptijd én met een verlaagd fiscaal tarief in de roerende voorheffing, zo wilde hij het.
“Het kost de schatkist 54 miljoen euro, als we het niet doen”, zo beargumenteerde Van Peteghem bij VTM. En hij gaf ook de bijkomende reden toe: een alternatief voor de spaarboekjes opnieuw aan de man/kiezer brengen. “Omdat de banken nog altijd maar 1 à 1,5 procent aanbieden op het klassieke spaarboekje, daar kan men nog wel wat stimulans gebruiken.”
Daarbij schermde Van Peteghem uitgebreid met het argument “dat alle economen hier voorstander van zijn, net als alle adviesorganen”. “Ze zeggen allemaal dat het een goede zaak is voor de spaarder én de belastingbetaler.”
Van Peteghem brandde daarbij meteen zijn collega af: staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand kreeg de volle laag: “Alleen de banken komen met argumenten, én Bertrand. Men wil niet dat dit opnieuw een succes is.”
En nog meer: “Dit is een beslissing die goed is voor de schatkist. Het is mevrouw Bertrand die het daarmee niet eens is én de banken. Ik sta langs de kant van de spaarder. Het is goed voor de begroting, goed voor de spaarder.”

De essentie: Bertrand wil geen fiscale korting meer in de roerende voorheffing. “Een technisch advies in functie van de begroting, helemaal geen politiek spel”, zo slaat ze terug.

Op Linkedin reageerde Bertrand gisteren in de late namiddag op Van Peteghem. “Het is toch wel jammer dat u van een eerder technisch debat over een verlaagde roerende voorheffing voor een Staatsbon, een persoonlijke strijd maakt. Dat is niet de manier waarop ik aan politiek doe”, zo stelde ze.
Bij de liberalen is er ook grote ergernis dat Van Peteghem deed alsof “alle economen” het met hem eens zijn: de opinies van onder meer economen Bruno Colman, Geert Noels of Peter De Keyser zitten inderdaad niet op die lijn.
Daarnaast een duidelijke redenering: Betrand wil geen “politieke discussie”, maar hamert erop dat ze gewoon een “technisch advies” bracht dat “bij elke voorgestelde maatregel hoort”, namelijk: “Wat is de impact op de begroting?”.
En daarbij vergeleek het kabinet van Bertrand een aantal manieren voor de Belgische staat om te gaan lenen op dit moment:
- Een staatsbon op 1 jaar zoals Van Peteghem ze wil (met 15 procent roerende voorheffing): 2,962 procent netto kost.
- Financiering op internationale markt (OLO) op 5 jaar: 2,605 procent netto kost.
- Financiering op internationale markt (OLO) op 10 jaar: 2,89 procent netto kost.
- Een staatsbon op 5 jaar, zonder fiscale korting: 2,0425 procent netto kost.
Een andere vergelijking die het kabinet maakte: de evolutie van de spaarrente de afgelopen tijd. Daarbij merkte men op dat in juni ‘23 die gemiddelde rente op spaarboekjes nog 0,91 procent was, en maximaal 2,5 procent bedroeg, terwijl ze geleidelijk aan door steeg naar gemiddeld 1,68 procent begin februari, met maximaal 3,15 procent. “Overheidsingrijpen via de staatsbon lijkt daarom niet meer nodig”, schrijft het kabinet.
“Het is mijn verantwoordelijkheid om te oordelen of duurdere leningen extra moeten gesubsidieerd worden met een verlaagde roerende voorheffing. (…) Ik ben voorstander van de staatsbon. Maar ik ben tegen een normaal tarief van roerende voorheffing om de belastingbetaler niet te benadelen. Laat ons hierover collegiaal debatteren”, zegt Bertrand.

De reactie: Van Peteghem geeft niet af. Woensdag dus de confrontatie.

“Wij hadden aangedrongen om vandaag al een kern bijeen te roepen, maar blijkbaar heeft de premier nu beslist dat het woensdag is”, zo is te horen bij Van Peteghem.
En vooral: daar gaat men nog altijd vol voor het dossier. “Wij gaan alle middelen uitputten, en met al onze argumenten komen. Er is dat advies van de staatssecretaris van Begroting, maar een minister kan zelf beroep aantekenen, en naar de ministerraad gaan en zeggen dat het toch mogelijk is. Alle documenten, waar wij antwoorden op de nota van Bertrand, zijn naar de collega’s verzonden.”
Met andere woorden: Van Peteghem wil absoluut zijn verlaagde roerende voorheffing. “Dat dat een cadeau is aan de rijken, zoals Groen beweert, klopt helemaal niet. De studie van het Agentschap van de Schuld heeft net aangetoond dat het vooral kleine spaarders waren die de vorige keer intekenden. Wij stellen vast dat alle instanties, van de Nationale Bank tot het Agentschap zelf, gewoon positief zijn.”

The Big Picture: Van Peteghem kiest voor de openlijke strijd, als hij voelt dat hij het niet kan halen binnen Vivaldi.

“Hij wist al sinds december dat er een nieuwe kortlopende staatsbon gepland stond. En hij brengt dit nu maar naar de kern, en plots staat hij te roepen dat we dit snel moeten beslissen?” De ergernis binnen Vivaldi is groot, ten opzichte van de christendemocraat op het departement Financiën.
Want in verschillende analyses in de pers over de staatsbon doken de afgelopen dagen ook de namen van premier De Croo én vicepremier van Groen Petra De Sutter op, als de “dwarsliggers”, die Van Peteghem zijn succes niet zouden gunnen. Niet toevallig omdat ze alle drie straks lijsttrekker zijn in dezelfde provincie: Oost-Vlaanderen, zo was de uitleg vanuit het cd&v-kamp.
“Hij speelt het hard én persoonlijk. Heel jammer. Wij staan ervan te kijken”, zo is er vanmorgen bij een vicepremier te horen over Van Peteghem. “Ik herken hem niet. Er moet toch heel veel op het spel staan om zo fel te reageren?”, zegt een ander.
Woensdag komt zijn dossier naar de kern, en moet men daar dus beslissen of men de fiscale korting nu toekent of niet, voor deze editie van de bon. “Het lijkt alsof Van Peteghem met de PS al een akkoordje heeft: die willen de afschaffing van de getrouwheidspremie mee in de deal. En ook Ecolo heeft al een pasmunt gevonden, over de financiering van de aankoop van gronden”, zo zegt een regeringsbron.
Maar daarmee is het niet gespeeld. Want vorige keer al had Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke erg veel vragen bij een nieuwe fiscale korting: ook voorzitter Melissa Depraetere (Vooruit) is een koele minnaar van dat idee.
En idem bij Groen, waar Dieter Van Besien (Groen) in de Kamer al erg fel uithaalde over het dossier en geen nieuwe “cadeaus voor de rijke spaarders” mee wil, en vicepremier De Sutter in de kern dus logischerwijze ook kritisch is. Plus er is Open Vld, waar Van Peteghem net zo fel Bertrand in de hoek zette: gaan zij dan plots hun kar keren? Onwaarschijnlijk.
Het verklaart mogelijk waarom Van Peteghem zo fel vecht: dan gaat hij minstens strijdend ten onder als de man die probeerde het onderste uit de kan te halen voor de spaarders, “aan wiens kant hij staat”.
Een soortgelijke strategie viel op te merken over de grote fiscale hervorming van Van Peteghem: daarvan was al heel lang duidelijk dat een grote deal daarover aartsmoeilijk zou zijn binnen Vivaldi, maar eerder dan een kleiner compromis te aanvaarden, bleef Van Peteghem koppig strijden en ging finaal ten onder met niets concreets in de hand. Maar het leverde hem wel een versterkte reputatie op, politiek gezien. En dus electorale winst in juni, zo hoopt cd&v.

Opgemerkt: PS-voorzitter Paul Magnette pleit vurig voor een 32-uren werkweek, langs Vlaamse kant overheerst ongeloof en tegenkanting.

De PS hield dit weekend zijn kiescongres in de Flagey-gebouwen in Elsene. De kieslijsten werden last minute aangevuld met een aantal verrassende namen die van buiten de politiek komen: onder meer voormalig rechter Luc Hennart en de voormalige decaan van de faculteit geneeskunde aan de ULB Yvon Englert tekende present. Daarna betraden heel wat kopstukken het podium, met als laatste voorzitter en kandidaat-premier Paul Magnette. ‘Bella ciao’ lijkt daarbij het nieuwe rode lijflied, nog meer dan de ‘Internationale’.
Magnette toonde zich meteen van zijn donkerrode kant, met een opmerkelijk voorstel: de uitwerking van de 32-uren werkweek, met behoud van loon. De PS-voorzitter vindt dat de vierdaagse werkweek stapsgewijs moet worden ingevoerd, eerst voor “jonge ouders” en voor “werknemers ouder dan 55 jaar die moe beginnen te worden.” “Zij moeten kunnen genieten van drie rustdagen per week om zo lang mogelijk gezond te blijven”, is de redenatie.
Op termijn wil Magnette dit uitbreiden: “We moeten ook alle werknemers, ongeacht hun leeftijd en situatie, in staat stellen om elk jaar enkele persoonlijke vrije dagen te genieten, bovenop de betaalde vakantiedagen. (…) Iedereen heeft recht op geluk”.
De woorden van de voorzitter passen in het beeld waarmee de PS naar de kiezer wil trekken. Met de slogan “Solide et Solidaire” zoekt Magnette de confrontatie met de PTB. Tevens noemde hij een minimumloon van 2.800 euro bruto en een betere individuele sociale zekerheid als strijdpunten.
In het Noorden regende het negatieve reacties op het voorstel:
- N-VA-voorzitter Bart De Wever is duidelijk: “Terwijl de kosten van ons sociaal beleid richting onbetaalbaarheid evolueren, werkt een derde van de actieve Waalse bevolking niet. (…) Dit land heeft net het omgekeerde nodig: een rechtvaardiger sociaal beleid en werken meer belonen.”
- Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken haalde een cliché boven: “32 uren werken is op zich een vooruitgang… voor al die Waalse socialisten die 0 uren werken”, tweette hij.
- Peter Van Rompuy, de fractievoorzitter van cd&v in het Vlaams Parlement, ziet in de plannen van Magnette een nieuwe staatshervorming: “Klinkt als een overtuigend pleidooi voor de regionalisering van de arbeidsmarkt, dan kunnen ze dit ook zelf trachten te financieren”.
- Net dat laatste acht Egbert Lachaert (Open Vld) onmogelijk: “Onbetaalbaar. Onhaalbaar. Dat zijn details, nietwaar”.
Ook vanuit het VBO, de koepelvereniging van Vlaamse Werkgevers, klinkt eenzelfde kritiek. Voorzitter Pieter Timmermans noemt het idee “een contraproductief signaal”. “Op een moment dat de krapte op de arbeidsmarkt nog nooit zo hoog was, is minder werken voor hetzelfde loon not done”, haalt hij aan.
De socialistische vakbond ABVV is vanzelfsprekend jubelend over de voorstellen van Magnette, vooral het verhoogde minimumloon kan op bijval rekenen. “Een waardig loon moet zorgen dat mensen kunnen leven, en niet alleen overleven”, laat het ABVV weten.

Toch nog even meegeven: Het Planbureau pakte recent uit met vernietigende cijfers over de Belgische begroting.

Goed om Magnette toch even aan de harde realiteit te herinneren: het Federaal Planbureau kwam vorige week met een bloedrode voorspelling. Zonder wijziging in het beleid van de federale regering en de deelstaten vaart de begroting af op een ijsschots: 27,7 miljard tekort al dit jaar en we gaan naar 39,4 miljard tekort in 2029 als er niets gebeurt.
Dat is een stijging van 4,6 procent ten opzichte van het bbp naar 5,6 procent. Onhaalbaar binnen de nieuwe Europese begrotingsregels dus, die eisen dat alle lidstaten naar minstens 3 procent tekort teruggaan, en finaal naar 1,5 procent tekort. Idem voor de Belgische schuldgraad: die zou exploderen van 106 procent van het bbp nu naar 117 procent in 2029. Het grootste probleem zit hem in de stijging van de vergrijzingskosten, in de sociale zekerheid.
Het Planbureau komt uit op die raming onder meer op basis van economische vooruitzichten: het schat de Belgische groei op 1,3 tot 1,4 procent per jaar, iets minder dan het EU-gemiddelde. Grootste moeilijkheid, ook voor de begroting: de werkzaamheidsgraad moet op zo’n 80 procent komen, om het allemaal betaalbaar te houden. Maar daar raken we niet, voorspelt het Planbureau. Het ziet in 2029 nog maar een werkzaamheidsgraad van 74,3 procent.

Ook pijnlijk: België zal zich allicht moeten onthouden bij een stemming over de nieuwe Europese begrotingsregels.

Raakt Vivaldi aan één standpunt over de nieuwe regels voor de begroting van de lidstaten? Het lijkt van niet. En dat is toch een pijnlijk verhaal: want net omdat België voorzitter is van de EU, was het minister van Financiën Van Peteghem (cd&v), die het finale akkoord begin februari kon afkloppen tussen het Parlement en de lidstaten.
Een eerste test is het Coreper-comité binnen de EU, dat deze week aangeeft wat het standpunt is van elke lidstaat hierover. Vivaldi heeft echter een probleem: de groenen en socialisten zijn niet te spreken over het strengere toezicht van de EU.
Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) spaarde vorige week zijn kritiek op de Europese plannen niet: volgens hem is de besparingsoefening een “synoniem voor een terugkeer naar het besparingsbeleid in Europa”.
Onder Europese ambtenaren was er net een positief beeld over België ontstaan: eentje van dealmakers. Onder het Europees voorzitterschap slaagden de Belgen er in om akkoorden te bereiken. Niet alleen de begrotingsregels, maar ook het Europese migratiebeleid werd gefinaliseerd door ons land.

Peil, peil, peil: 20,4 procent wil Bart De Wever als premier. 14,5 procent wil hem dan weer expliciet niet als eerste minister.

“Wie wil u als premier?” Het is een weinig nuttige vraag in de Belgische politiek, waar de post van eerste minister maar zelden bepaald wordt op basis van de stembusslag: met Alexander De Croo (Open Vld) leverde de zevende partij van het land finaal de bewoner van de Wetstraat 16.
Maar in peilingen tijdens de campagne is het wel een leuke spielerei. Roularta organiseerde een online bevraging bij 2.681 Belgen met een foutenmarge van 3,1 procent voor Vlaanderen, waarvan woensdag de grote resultaten komen. Dit weekend losten ze al de premier-vraag. Met toch opvallende resultaten.
De Wever staat los aan kop, met 20,4 procent die hem als eerste minister wil. De Croo haalt de tweede plek met 9,3 procent, en zowaar Tom Van Grieken wordt als derde genoemd met 7,2 procent.
Exact datzelfde trio wordt genoemd op de vraag “wie mag geen premier worden?”: De Wever krijgt 14,5 procent tegenstemmers, maar zowel De Croo (11,6 procent) als Van Grieken (13,8 procent) staan hier ‘onder water’. Meer negatieve stemmen dus.
Een soortgelijk resultaat op de vraag “Door welke politicus voelt u zich best vertegenwoordigd?” levert eenzelfde beeld op: De Wever (14,6 procent), Van Grieken (10,3 procent) en De Croo (8 procent).
Misschien meest opvallend: het verdwijnen van Conner Rousseau (Vooruit) uit die lijstjes. De afgelopen twee jaar scoorde de Vooruit-kopman steevast in de top van die ranking. Nu duikt hij nog op op de vierde plek, maar slechts 2,6 procent wil hem als premier, en 5,5 procent ziet hem als “beste vertegenwoordiger”.

Peil, peil, peil (2): Een opvallende bevraging van de ULB legt een onbeantwoorde liefde van Vlaanderen voor Wallonië bloot.

Een grote studie van de ULB, vandaag in Le Soir, over polarisatie, komt met weinig verrassende resultaten: gemiddeld gezien hebben Belgen minder sympathie voor extremere partijen zoals Vlaams Belang en PVDA.
De studie, in vier golven rond de verkiezing en regeringsvorming bij 7.600 respondenten, peilde niet naar kiesintenties, maar naar het ‘positief’ en ‘negatief’ beeld van een partij of bevolking. Het toont aan dat in Franstalig België gemiddeld de meeste sympathie uitgaat naar de groenen, en daarna de socialisten. Aan Vlaamse kant is dat N-VA, gevolgd door cd&v: toch een heel ander beeld dus.
Maar meest opvallend in de studie: op de vraag “Hebt u sympathie voor de Walen?” antwoordt 55,4 procent van de Vlamingen positief. De hoogste score zit bij Groen-kiezers, de laagste bij Vlaams Belang-stemmers.
Pijnlijk wel: aan Franstalige kant is er veel minder sympathie. Daar antwoordt maar net de helft, 50,8 procent, positief op die vraag. De hoogste score geven MR-stemmers, met 58,2 procent. PVDA-stemmers (terwijl dat toch een unitaire partij is) geven maar 47,2 procent.

On the campaign trail: Ursula von der Leyen wil zichzelf opvolgen als Commissievoorzitter.

De Duitse heeft een hele choreografie klaar, in het Konrad-Adenauer-Haus in Berlijn, waar haar partij CDU haar zal voordragen als “kandidaat-Commissievoorzitter”, een beetje presidentieel toch. Echt officieel is ze nog geen ‘Spitzenkandidat’, of kopvrouw van de EVP of EPP in het Engels: die nominatie volgt pas begin maart op een congres van de Europese christendemocraten in Boekarest.
Een echte ‘presidentsverkiezing’ voor de machtigste job van de EU is het nog altijd niet: zelfs als de EPP de grootste blijft (en dat kan ook door nationale partijen naar hun fractie te lokken die er nu nog niet inzitten, zoals de N-VA in België), dan is het geen uitgemaakte zaak dat ze haar topjob terug krijgt. Dat is deel van een politieke deal, die de regeringsleiders traditioneel maken na de Europese verkiezingen.
Dat gezegd zijnde: in de woelige internationale context is von der Leyen een ‘safe bet’: ze bouwde goede banden op met een pak regeringsleiders, waaronder ook premier De Croo in België, en krijgt zo goed als zeker de zegen voor een tweede termijn.
Von der Leyen, een ex-minister van Defensie in Duitsland, sprak de afgelopen dagen ook volop over een militaire strategie voor de EU. Ze wil op korte termijn een defensieplan voor de Europese industrie voorleggen, en wil ook in de volgende Commissie een post van Commissaris van Defensie. Die zou gezamenlijke Europese defensie-aankopen moeten gaan coördineren, eerder dan een Europees leger.

Om te volgen: De Deense regering geeft al haar artillerie aan Oekraïne.

De val van Avdiivka, een stadje aan het front in Oekraïne, bracht afgelopen weekend toch een schokgolf, op de Veiligheidsconferentie in München, waar de Westerse bondgenoten bijeen kwamen.
De Deense premier Mette Frederiksen, die altijd al een van de meer forse bondgenoten van Oekraïne is geweest, beloofde meteen om alle artillerie die het land nog heeft op dit moment, nu te schenken aan de Oekraïners.
“De Oekraïners vragen ons om munitie, ze vragen ons om artillerie, nu. In de Europese voorraden is nog munitie beschikbaar. Dit is geen kwestie van productie alleen, want we hebben de wapens en de munitie in voorraad. We hebben luchtverdediging die we op dit moment niet zelf hoeven te gebruiken en die we aan Oekraïne zouden moeten leveren”, zo stelde ze.
Daarmee zette ze druk op andere Europese landen, in de eerste plaats Duitsland, om meer inspanningen te doen. Die geven erg veel geld en humanitaire steun, maar de socialist en bondskanselier Olaf Scholz, met groenen in zijn coalitie, is erg huiverachtig om militaire steun te geven.
België zit mee op die Duitse lijn: militaire steun, als die er al zou kunnen komen, ligt bijzonder moeilijk, politiek gezien. Zelfs de levering van oude F-16’s bleek eerst “niet mogelijk”, wat de eigen legertop ook plots beweerde, waarna in de feiten het tegenovergestelde bleek. Die levering van toestellen zou voor later dit jaar zijn.
Binnen Europa is over de wapens en andere steun een spelletje ‘zwarte pieten’ bezig: de Fransen geven veel minder geld, maar wel meer militair materiaal, zoals kruisraketten. Maar finaal is het vooral het stilvallen van de militaire steun uit de VS, die aan het front tot grote problemen voor de Oekraïners leidt. “De Amerikaanse steun is onvervangbaar, als het aankomt op de vraag of Oekraïne zichzelf kan verdedigen”, zo stelde Scholz op de conferentie in München.