Amper honderd bedrijven verdelen de winsten uit de exploitatie van de wereldzeeën onder elkaar. Deze ondernemingen zouden dan ook als eersten moeten worden aangesproken om te helpen de oceanen te redden van overbevissing, stijgende temperaturen en vervuiling. Dat blijkt uit een studie van wetenschappers aan het Stockholm Resilience Center in Zweden en de Duke University in de Verenigde Staten. 

De betrokken bedrijven genereerden samen drie jaar geleden een inkomen van 1.100 miljard dollar. Dat komt volgens de studie overeen met ongeveer 60 procent van de totale winsten die het commerciële gebruik van de oceanen oplevert. Indien deze landen als een afzonderlijk land zouden worden beschouwd, zouden zij de zestiende economie van de wereld vormen. Hun gezamenlijke omzet komt overeen met het bruto binnenlandse product van Mexico.

Emissies

‘Oceanen vervullen een cruciale functie bij de opvang van broeikasgassen, die verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de planeet,’ benadrukt onderzoeksleider Henrik Osterblom, wetenschappelijk directeur van het Stockholm Resilience Centre. ‘De wereldzeeën absorberen ongeveer 25 procent van de totale emissies van koolstofdioxide.’

‘Milieuactivisten zeggen echter dat er nog veel meer moet worden gedaan om de oceanen te beschermen. Er wordt weliswaar vaak over de noodzaak van duurzame oceanen gesproken, maar zelden wordt daarbij gewezen naar de verantwoordelijken die het voortouw moeten nemen om dit doel te bereiken.’

‘Dit onderzoek stelt vast welke partij de macht heeft om de toekomst van de oceanen te beïnvloeden,’ betoogt Osterblom. ‘De identificatie van die partijen is de eerste stap om een actie op gang te kunnen brengen.’

De onderzoekers keken voor hun studie naar de activiteiten van acht maritieme industrieën, variërend van de scheepsbouw, de winning van fossiele brandstoffen, de containervaart, het cruisetoerisme en de havenactiviteit tot de productie van zeevruchten en de opwekking van offshore windenergie.’ 

Fossiele brandstoffen

De lijst wordt echter in belangrijke mate gedomineerd door de offshore winning van olie en gas, zoals de Saoedische groep Aramco en het Braziliaanse concern Petrobras. Die sector genereerde een omzet van 830 miljard dollar. In de top tien is slechts een bedrijf – de Deense rederij AP Möller-Maersk op een negende plaats – terug te vinden dat niet actief is in de ontginning van fossiele brandstoffen.

De onderzoekers benadrukken in alle bedrijfstakken een consistent patroon te hebben kunnen optekenen. ‘Telkens blijkt een kleine groep bedrijven het grootste deel van de omzet van de sector voor hun rekening te nemen,’ luidt het. ‘Gemiddeld namen de tien grootste ondernemingen in elke bedrijfstak 45 procent van de totale inkomsten van hun sector voor hun rekening. De hoogste concentraties werden gevonden in het cruisetoerisme (93 procent), de containervaart (85 procent) en de havenactiviteiten (82 procent). 

‘Het beperkt aantal bedrijven dat al deze industrieën domineert, weerspiegelt de hoge toetredingsdrempels die in de oceaaneconomie gelden,’ zeggen de onderzoekers nog. ‘Er is veel expertise en kapitaal nodig om op zee te kunnen opereren. Dat geldt zowel voor gevestigde sectoren als voor opkomende industrieën zoals diepzeemijnbouw of maritieme biotechnologie.’

Wereldwijd zijn ongeveer drie miljard mensen voor hun levensonderhoud van de oceanen en zeeën afhankelijk.