Europese sancties dwongen de verhuurders van vliegtuigen om recentelijk hun contracten met Russische vervoerders op te zeggen. Het blijkt voor deze bedrijven nu echter onmogelijk om hun vliegtuigen terug te krijgen uit Rusland. Russische luchtvaartmaatschappijen leasen zo’n 515 vliegtuigen, die in totaal ongeveer 10 miljard euro waard zijn.
Het merendeel van de vliegtuigen wereldwijd is niet in het bezit van vliegtuigmaatschappijen, zoals het Russische Aeroflot. Steeds vaker worden ze gehuurd van leasemaatschappijen, waaronder het Ierse AerCap, die de vliegtuigen daadwerkelijk bezitten. Het bedrijf bezat in 2020 1.035 toestellen. Hierdoor kunnen luchtvaartmaatschappijen flexibel zijn en de grootte van hun vloot constant aanpassen aan het passagiersaanbod. Van alle Russische vliegtuigen is bijna 70 procent geleased.
Russische inval
Als reactie op de Russische inval van Oekraïne, heeft de EU de verhuurders van vliegtuigen opgedragen om tegen 28 maart al hun contracten met Russische vervoerders op te zeggen. Met het beëindigen van de huurovereenkomsten moeten de luchtvaartmaatschappijen hun vliegtuigen weer teruggeven aan de Europese verhuurders. Leasemaatschappijen hebben de teruggave geëist van honderden vliegtuigen van Airbus en Boeing.
Verhuurders kunnen hun vliegtuigen bijvoorbeeld terug in bezit nemen wanneer de toestellen op luchthavens buiten Rusland landen. Echter vanwege de recente vliegverboden mogen Russische vervoerders, waaronder Aeroflot, niet landen op deze vliegvelden. Daarnaast hebben de maatschappijen hun internationale vluchten stopgezet om hun vliegtuigen te beschermen tegen inbeslagnames. De verhuurders dreigen nu tot 10 miljard dollar te verliezen.
De meeste vliegtuigen in Russische handen zijn echter nog steeds operationeel en vliegen enkel op binnenlandse routes.
“Ik ben bang dat we getuige zullen zijn van de grootste diefstal van vliegtuigen in de geschiedenis van de commerciële burgerluchtvaart”, zegt Volodymyr Bilotkach van het Singapore Institute of Technology.
Verdrag van Kaapstad
In 2001 werd het Verdrag van Kaapstad ondertekend om de transacties van roerende goederen te standaardiseren. Een specifiek protocol richt zich daarbij op vliegtuigen, motoren en spoorwegmateriaal. Het verdrag was nodig, omdat rechtsstelsels verschillende benaderingen hebben van huurovereenkomsten, wat onzekerheid creëerde voor kredietverlenende instellingen.
Een Ierse verhuurder kon bijvoorbeeld niet rekenen op de Ierse overheid om een Iers toestel terug te halen uit Rusland. Dankzij het verdrag was het opeisen van de toestellen echter voortaan onderworpen aan de internationale wetgeving. De Ierse verhuurder heeft daardoor dus het recht om van de Russische overheid de inbeslagname van zijn toestellen te eisen en deze uit te laten leveren aan Ierland. Rusland negeert sinds het uitbreken van de oorlog echter het verdrag, ondanks het feit dat het land het verdrag heeft ondertekend.
Verzekerd
Hoewel de vliegtuigen verzekerd zijn, zullen de verliezen leiden tot jaren van procesvoering tussen verhuurders en verzekeraars, voordat beslissingen over uitbetalingen worden genomen, zeggen analisten. Ook al komen de vliegtuigen later weer in handen van de westerse bedrijven, dan nog zullen er verliezen zijn volgens experts.
Hoewel de waarde van de vliegtuigen hoog is, kan de impact op de individuele verhuurbedrijven beperkt zijn. Russische vliegtuigmaatschappijen maken namelijk minder dan 10 procent uit van de meeste portefeuilles van leasemaatschappijen. “Het zal de bedrijven niet verlammen”, zegt Brad Daily van Alton Aviation Consultancy.
Vliegtuigen opeisen
Eerder deze maand stond Vladimir Poetin Russische luchtvaartmaatschappijen toe om hun gehuurde vliegtuigen opnieuw in Rusland te registreren. Met de wet zijn de Russische maatschappijen in staat om buitenlandse vliegtuigen op te eisen en ze in eigen land te laten vliegen of voor onderdelen te gebruiken.
“We geven ze niet terug. Dat zou betekenen dat we zonder luchtvaart zouden komen te zitten”, aldus minister van Transport Vitaly Savelyev. Al zeker de helft van de vliegtuigen in buitenlandse handen is al opnieuw geregistreerd in Rusland.
Rusland bood echter wel aan om de eigenaren van vliegtuigen te compenseren. Echter zijn verhuurders niet bereid om hierover te onderhandelen, omdat een financieel akkoord met Russische luchtvaartmaatschappijen een duidelijke schending van de sancties lijkt te zijn.
(evb)