Groen vecht tegen lastige peilingen (6,5 procent in de laatste) en het goed verkopen van de regeringsdeelname: in juni ’24 zal de partij vol aan de bak moeten. Toch is het een van de laatste partijen waar de kopstukken nog niet bekend zijn: pas in december leggen de leden via provinciale poll-comités die namen vast. En die leden kunnen best grillig zijn. Tegelijk nam een pak van de bekendere mensen wel heel ostentatief afscheid, zodat het beeld van een ‘leegloop’ heerst: er is dus erg veel ruimte om nieuwe mensen te lanceren. Wat de kopstukken betreft, speelt de partij hoe dan ook vicepremier Petra De Sutter (Groen) uit, naast de co-voorzitters. Maar één naam zoemt in de partij, om straks opnieuw een prominente rol te gaan spelen: oud-voorzitter Meyrem Almaci maakt zich op om andermaal de Kamerlijst in Antwerpen te trekken. Dat bevestigen meerdere groene insiders. “Ik heb een jaar nodig gehad om op mijn plooi te komen, maar nu wil ik me weer in de strijd gooien”, zo verklaarde ze onlangs zelf aan Humo.

In het nieuws: Ook bij Groen een opvallende comeback in de maak.

De details: Bij Groen is de lijstvorming officieel maar rond in december. In Oost-Vlaanderen, Brussel, West-Vlaanderen en Antwerpen ligt toch al behoorlijk wat vast.  

• “Het zou toch wel heel straf zijn als we Meyrem niet uitspelen”, zo zegt een prominent Kamerlid van Groen, zonder aarzelen. “Natuurlijk moeten we haar naamsbekendheid gebruiken, iets anders zou heel dom zijn”, is dan weer het commentaar van een ander prominent Parlementslid, die niet bepaald tot het ‘kamp’ van Almaci kan gerekend worden.
• Het is een opvallende constante, bij een pak mensen die intern even hun licht willen laten schijnen op de lijstvorming bij Groen: Almaci staat bij iedereen in de lijstjes.
• In het gesprek met Humo maakte ze ook geen al te groot geheim van haar sentiment: “Het is sterker dan mezelf. Ik kán niet afzijdig blijven in zo’n moeilijk tijdsgewricht. When the going gets tough, the tough get going.”
• Zelf wil de Antwerpse niets bevestigen of ontkennen, maar heel de partij heeft gezien hoe ze, net als onder meer De Sutter en ook Stefaan Van Hecke (Groen) vlotjes een uitzondering gekregen heeft van de leden op de regel dat groene Parlementsleden maar twee legislaturen mogen meegaan.
• Die oude regel, ooit nog ingevoerd bij Agalev, de voorloper van Groen, bestaat nog steeds. Het is vooral een graadmeter van interne erkenning én populariteit. “Niet iedereen had blijkbaar zin om er zich aan te onderwerpen: het verklaart waarom plots een hele rist van onze Parlementsleden niet meer opkomt nationaal”, zo duidt een groene mandataris fijntjes.
• Feit is dat de afgelopen maanden een wat pijnlijk beeld ontstond voor de groene co-voorzitters, Jeremie Vaneeckhout (Groen) en Nadia Naji (Groen): vrij snel na mekaar lieten Björn Rzoska, Elisabeth Meuleman, Kristof Calvo, Barbara Creemers, An Moerenhout en Wouter De Vriendt weten niet meer op te zullen komen of toch geen lijst meer te trekken. Allemaal Parlementsleden, zelfs twee fractieleiders, met Rzoska en De Vriendt, én een voormalig campagne-boegbeeld, met Calvo.
• Dat een pak van hen zich terugplooit op de lokale politiek maakte het plaatje compleet: het leek alsof ze de nationale politiek, én ook de partij, plus het duo co-voorzitters, een beetje de rug toekeerden.
• “Dat is hoogst ongelukkig geweest. Vergeet niet dat het een heel diverse groep is. Moerenhout bijvoorbeeld, moet om medische redenen stoppen, een groot verlies voor de partij in Vlaams-Brabant”, zo duidt een topfiguur. “Feit is wel dat die communicatie niet verstandig was van een aantal mensen die stopten. Zo schoten we wat in de eigen voet.”

Wat weten we al? Een paar namen zijn evident als lijsttrekkers, zoals de co-voorzitters en De Sutter.

• In Oost-Vlaanderen liggen de kopstukken eigenlijk al vast. Vicepremier De Sutter, voor velen vandaag de “natuurlijke leider” van de partij, zal de lijst voor de Kamer trekken, tegenover onder meer premier De Croo, maar ook vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v). Op twee komt normaal justitiespecialist Stefaan Van Hecke. Voor het Vlaams Parlement is het evident dat de huidige fractieleider daar, Mieke Schauvliege (Groen), de lijst trekt.
• In West-Vlaanderen is het dan weer logisch dat co-voorzitter Vaneeckhout de Vlaamse lijst trekt: zijn specialisaties, onder meer over het platteland, zitten veel meer daar dan in de Kamer. Logischerwijze is de plek van lijsttrekker voor de Kamer dan voor een vrouw, met een meer stedelijk profiel: ook bij Groen heeft men dat soort evenwichten. In Oostende zijn er bijvoorbeeld twee schepenen, wat misschien ééntje te veel is als ook De Vriendt in het stadsbestuur wil.
• In Brussel is er wat overdaad aan kandidaten: minister van Energie Tinne Vander Straeten (Groen) zal normaal terug naar de Kamer gaan, op een gezamenlijke lijst met Ecolo is dat dan. Voor het Brussels Parlement is huidig minister Elke Van den Brandt (Groen) niet weg te denken als lijsttrekker. Voor de lijst in Brussel voor het Vlaams Parlement wordt het wel dringen: co-voorzitter Nadia Naji moet ergens een plaatsje krijgen, maar er zijn ook nog Stijn Bex (Groen) en Celia Groothedde (Groen).
• In Vlaams-Brabant stopte naast lijsttrekker Moerenhout ook Kamerlid Jessika Soors, de partner van Calvo, al eerder met politiek voor de schermen. Zowat iedereen wijst naar Dieter Van Besien (Groen), de financiële specialist, om straks de Kamerlijst te trekken. Voor de lijst van het Vlaams Parlement kijkt men dan naar Leuven, opnieuw omwille van de regionale evenwichten.
• Limburg is een moeilijke provincie voor Groen, als de partij nationaal maar 6,5 procent zou halen, betekent dat geen zetels in Limburg. Logischerwijze is huidig Vlaams Parlementslid Johan Danen (Groen) opnieuw kandidaat, voor de Kamer ligt alles open.
• In Antwerpen is Almaci dus de gedoodverfde naam voor de Kamer. Voor het Vlaams Parlement kunnen een aantal mensen: Kim Buyst (Groen) liet zich opmerken in de Kamer, maar kan verkassen, Imade Annouri (Groen) is ook een naam die valt, net als die van Staf Aerts.

De essentie: Met Almaci komt zo een pak ervaring én pragmatisme terug. Zelfs naar N-VA toe.

• Dat Almaci terugkeert naar het eerste plan, en vermoedelijk ook naar haar oude liefde, de Kamer, is toch opvallend binnen Groen. Jarenlang was de partijvoorzitter, waarbij ze twee keer tegen heel het middenkader van de partij in, door de leden, verkozen werd.
• Zeker na de verkiezingen van ’19 hield ze haar partij erg lang op de koers van oppositie: voor de Vlaamse regering, maar ook federaal, toonde ze geen enkele interesse om met N-VA te gaan praten, strategisch klopte dat niet voor haar. Enkel Vivaldi kon, onder de juiste voorwaarden. Dat leidde tot veel frustratie, onder meer met Rzoska en ook Calvo, die veel meer open stonden voor regeringsdeelname tout court.
• Haar voorstel om finaal niet Calvo, maar De Sutter in de regering te loodsen, wat door een meerderheid van de partijleden op een dramatische nachtelijke vergadering werd goedgekeurd, zette intern veel kwaad bloed bij een groep mandatarissen rond Calvo. Almaci was kop van jut, en de interne spanningen lagen plots open en bloot op straat.
• Finaal maakte Almaci plaats, nadat het nucleaire dossier in het voorjaar van 2022 afgerond werd: het duo Vaneeckhout-Naji kwam in de plaats. Ze koos voor de luwte en meer tijd voor haar gezin.
• Met Almaci straks terug op het voorplan krijgt het voorzittersduo er een pak ervaring in onderhandelingen bij. Dat geldt voor het federale niveau, waar de Antwerpse al eens een Vivaldi-formule onderhandelde, maar evengoed voor het Vlaamse niveau én zelfs de stad Antwerpen, die cruciaal lijkt in de hele puzzel die gelegd zal moeten worden.
• Ook bij de top van Groen gaat men er immers wel van uit dat de kans groot is dat er op Vlaams niveau een coalitie van vier partijen nodig is, én dat N-VA daarin onvermijdelijk is. Maar ook op Antwerps niveau dreigen ze De Wever onherroepelijk tegen te komen: vandaag hebben coalitiepartners N-VA en Vooruit al geen meerderheid meer in de peilingen. Ook in de Koekenstad geldt dus dat ervaren mensen bij Groen straks de N-VA-voorzitter in de ogen zullen moeten kijken.
• “Op de regionale zender ATV had De Wever gezegd ‘dat hij nog liever ondersteboven in de Schelde springt dan met Groen te besturen’. Daarop heeft Almaci hem aangeraden “om al maar een zwemvest te kopen. Maar dat geldt net zo goed voor ons hé: ook wij gaan zo’n zwemvest nodig hebben, als we met N-VA in het diepe moeten springen, ook al staan wij niet te trappelen”, zo duidt een groen kopstuk. Of hoe een felle strijd voor de schermen, mogelijks in iets heel anders uitdraait, na de verkiezingen.

Gezien: Een enorme triomf voor Geert Wilders bij de noorderburen in Nederland.

• Ze konden hun geluk haast niet op, gisteren bij Vlaams Belang. Daar haastte Tom Van Grieken (Vlaams Belang) zich om Geert Wilders in Nederland te feliciteren, en meteen ook een stukje zijn overwinning te claimen. “We werken al jarenlang uitstekend samen en zullen dat ook blijven doen”, liet Van Grieken in een persmededeling weten. 
• “Overal in Europa zien we dezelfde rechtse wind waaien. De opmars die al even aan de gang is zet zich duidelijk ook in Nederland verder. We delen ons patriottisme en willen onze mensen weer op de eerste plaats zetten. Tegen die drijfveer kan niets op.” Vanmorgen mocht hij dat nog eens overdoen bij de VRT. Daarbij was het enthousiasme zo voel- en zichtbaar, dat het Belang nu al triomfalistisch lijkt, over de toekomstige winst in juni ‘24 in Vlaanderen.
• Wilders, die 37 zetels wegkaapte, lijkt nu haast onvermijdelijk deel te gaan uitmaken van een kabinetsvorming. En daar wordt het pas echt interessant, ook voor het Belang: een PVV die in de coalitie stapt, of via een minderheidskabinet steunt, of zelfs nog straffer, een “minister-president Wilders” (wat gezien het resultaat zou kunnen) zijn allemaal scenario’s die verder het cordon sanitaire in Vlaanderen onder druk zullen zetten.
• Tegelijk verhoogt het ook de druk op het Belang: Wilders pakte in de campagne zelf een flinke bocht, en paste zijn stijl en toon opvallend aan. Voor Van Grieken is er straks de keuze om dat ook te doen, of ‘vuil’ te blijven.
• De andere partijen, en in de eerste plaats N-VA, maar ook cd&v en Open Vld staan andermaal met de eeuwige vraag of ze al dan niet het cordon willen laten vallen. Daarbij valt er moeilijk naast te kijken dat Sammy Mahdi (cd&v) zo goed als zijn wagonnetje koppelde aan dat van Pieter Omtzigt en diens NSC. Maar die is eigenlijk al de Rubicon overgestoken, en zei dat gisteren met zoveel woorden: hij kan met PVV, onder voorwaarden, in zee gaan.
• Hetzelfde geldt in iets mindere mate voor de VVD, de rechtsere liberalen in Nederland, die zowel met Open Vld als N-VA banden hebben. Daar speelt men het spel hard: de eerste signalen wijzen op een mogelijke coalitie, maar niet met Wilders als premier. Meteen zou dan Dilan Yeşilgöz met die strategie een serieuze kans maken om alsnog in het Torentje te raken, de ambtswoning van de premier in Den Haag. De VVD is immers de derde grootste partij, na de PVV van Wilders en GroenLinks/PvdA. Maar ook daar: de deur staat open.
• Een andere lezing is evengoed dat zowel VVD als NSC van Omtzigt ook de PVV mee groot gemaakt hebben, door al in de campagne een coalitie met Wilders niet per se uit te sluiten, en meer zelfs, de deur open te hebben gezet. Daardoor ‘legitimeerden’ ze de softere versie van de PVV en Wilders, en maakten ze het een “nuttige stem”. 
• Tot nu toe blijft bij N-VA dat zeker de afweging: voorzitter Bart De Wever (N-VA) heeft in het afgelopen jaar net heel duidelijk gemaakt dat hij een coalitie met Vlaams Belang gewoon niet realistisch en wenselijk acht, “omdat de partij niet in staat is te veranderen”. Bovendien is er het cruciale punt dat het Belang zichzelf federaal ook buitenspel zet, door daar “principieel” niet te willen meebesturen. Dat maakt het de Franstalige partijen wel heel makkelijk, maar isoleert het Belang verder aan Vlaamse kant.
• Bij de christendemocraten en liberalen zijn er in Vlaanderen zowel principieel als ideologisch zoveel tegenstanders binnen Open Vld en cd&v, dat het ondenkbaar lijkt dat daar de deur wel open gaat, zelfs al zou de partijleiding dat willen overwegen. “Maar veel zal afhangen tot wat dat de komende maanden in Nederland leidt, om finaal een beeld te kunnen krijgen”, zo is bij een voorzitter te horen. 

Op de agenda: De Croo vandaag bij Netanyahu.

• Vandaag en morgen werken premier De Croo en zijn Spaanse collega Pedro Sanchez een tweedaagse af in het Midden-Oosten. Het duo vormt samen de huidige en volgende voorzitter van de Europese Unie, het is een soort Europese missie dus, al is er geen volwaardig mandaat van de Europese Raad. “We proberen zoveel mogelijk de consensus-stem van Europa te brengen”, zo is in de entourage van De Croo te horen. Het toont meteen aan hoe moeilijk de EU werkt, op het wereldtoneel.
• Het duo had eigenlijk vorige week al willen gaan, maar de nieuwe Spaanse regering van Sanchez was nog niet rond. “Nu is de timing wel perfect: net op moment dat er een staakt-het-vuren komt. En tijdelijke vrede geeft zin in meer, dus vier dagen wordt misschien wel meer, daar moeten wij gebruik van maken”, zo is de diplomatieke aanpak van De Croo, volgens de entourage. “Er vielen al 13.000 doden, we gaan toch niet wachten tot er nog 13.000 volgen”, zo klinkt het voluntaristisch.
• Vanmorgen vroeg zagen De Croo en Sanchez een professor Internationaal recht, Kochav Elkayam-Levy, die alle slachtoffers van de aanval van Hamas documenteert. Daarbij kwamen andermaal zeer schokkende feiten naar boven: het verkrachten en doden van burgers, bij de terroristische aanval van Hamas was alomtegenwoordig. Over het diplomatiek gevoeligere onderwerp van schendingen tegen het internationaal recht door het Israëlische leger, bleef de professor op de vlakte. “Ik ken heel veel mensen bij de IDF (het leger) en ik kan u verzekeren dat zij enorm begaan zijn met het internationaal recht”, zo stelde ze.
• Straks staat een ontmoeting met Benjamin “Bibi” Netanyahu op de agenda, de eerste minister van Israël, die nog steeds het land leidt. “Zijn doctrine, en zijn coalitie met extreemrechts leidt tot geen resultaten, er is enorm veel kritiek in eigen land. Het kan niet dat 6 miljoen Israeli blijven een normaal leven van 5 miljoen Palestijnen verhinderen: een ‘two state solution’ is de enige oplossing, dat gaan wij ook zo zeggen”, zo is te horen in het kamp van de Belgen en Spanjaarden. Dat gaan De Croo en Sanchez straks op tafel leggen, maar vooral gaan ze pleiten voor ‘dialoog’ en het ‘stoppen van het geweld’.
• Later vandaag volgt nog een bezoek aan een kibboets vlak bij Gaza, die wreedaardig werd aangevallen door Hamas. Zo is het programma evenwichtig: men wil de onmenselijkheden aan beide kanten van het conflict aandacht geven, bij de Belgen en Spanjaarden. Die laatsten spreken ook veel over hun ervaring met terrorisme, om de Israeli te overtuigen van hun ernst: Madrid maakte jarenlang de gewelddadige ETA mee in het Baskenland.
• Maar daarna gaat het naar de West Bank, en de Palestijnse gebieden. Daar staat een ontmoeting met Mahmoud Abbas, de leider van die gebieden, op de agenda. Net als Netanyahu staat die zwak in eigen gebied, omdat er al jaren geen verkiezingen meer geweest zijn en zijn Fattah-beweging geen vooruitgang krijgt in de situatie. “Maar met wie moeten we anders gaan spreken? Of moeten ze daar nu verkiezingen organiseren?”
• Een heikel punt zijn zeker de systematische golven van geweld van de kolonisten ten opzichte van de Palestijnen op de West Bank. De afgelopen weken stierven zo tientallen Palestijnen. Daarvoor stelde België al voor om een Europees inreisverbod te organiseren naar de EU, voor kolonisten die veroordeeld werden voor dergelijk geweld. “Ook daar zijn we voortrekker”, zo is te horen.
• Tegelijk komt De Croo wel geen erkenning van Palestina als volwaardige staat op tafel leggen: “Dat moet deel zijn van een vredesbespreking, onvermijdelijk. Maar nu vanuit Europa of zelfs België dat eenzijdig gaan doen, gaat niets helpen aan het conflict hier. Dat is ook zo overeen gekomen als standpunt van de Belgische regering, in de kern. Waarna de PS vervolgens naar de Kamer trok, om daar een resolutie neer te leggen die dat net wél bepleit”, zo is fijntjes te horen bij de diplomatieke adviseurs.

Genoteerd: De Europese Natuurherstelwet is een feit, België onthield zich.

• Felle woorden ondertussen wel tussen Groen/Ecolo en N-VA, deze keer over de Natuurherstelwet. Die raakte gisteren finaal door de lidstaten van de EU goedgekeurd, nadat al in het Europees Parlement een consensus ontstaan was.
• De nieuwe Europese wet bevat bindende doelstellingen en verplichtingen voor de EU-landen: zij moeten tegen 2030 minstens 20 procent van de land- en zeegebieden in Europa herstellen, en tegen 2050 zelfs alle ecosystemen waar herstel nodig is.
• België stond aan de zijlijn en onthield zich, omdat Vlaanderen geen groen licht wilde geven. Zuhal Demir (N-VA), de bevoegde minister van Omgeving, vond immers dat de lidstaten te weinig tijd kregen om het finale voorstel deftig te bestuderen: “Onze natuur verdient zoveel beter dan op een drafje een nieuwe wet erdoor willen duwen”, zo stelde ze.
• Een politiek manoeuvre, zo reageerde federaal minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) furieus: “Sabotage van de natuurherstelwet door de Vlaamse regering”, zo noemde die het remmen van Demir. “Hoe vaak moet Vlaanderen overstromen eer ze beseffen dat de natuur onze beste bondgenoot is om ons te beschermen?”
• Ook Groen-covoorzitter Vaneeckhout is dit “de definitieve ontmaskering van het natuurbeleid van de Vlaamse regering”, waarbij “gelukkig Europa zich niet heeft laten gijzelen door de Vlaamse sabotage”. We zijn nog niet snel toe aan een Groen-N-VA-coalitie, zoveel is wel duidelijk.
• Overigens heeft Demir nog andere katten te geselen: in Vlaanderen staat het mestactieplan op de helling, na ruzie tussen milieubewegingen en de landbouworganisaties.
• Begin dit jaar sloten onder meer de Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt het zevende Mestactieplan (MAP7) met de landbouwsector. Dat moest in een decreet gegoten worden, maar nu zijn de milieubewegingen opgestapt uit het overleg. Ze vinden dat hun tegenpartij zich niet aan de gemaakte afspraken houdt. De Boerenbond ontkent “met klem” dat zij hun woord niet hebben gehouden.
• Demir moet nu gaan ontmijnen, want de klok tikt: de Europese Commissie drong begin dit jaar al aan op een snelle oplossing.

Opvallend: In Vlaams-Brabant past Mohamed Ridouani (Vooruit) voor het lijsttrekkerschap.

• In ’24 krijgen we een hele reeks verkiezingen, en daarom geldt voor veel partijen “alle sterke mensen naar het front”. Dat leek ook zo voor Vooruit, maar in Vlaams-Brabant laat de burgemeester van Leuven weten dat hij niet wil opdraven als lijsttrekker voor het Vlaams Parlement.
• Voor de Kamer is vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) een zekerheid, maar voor dat Vlaams Parlement ligt de zaak nog wat open: oud-voorzitter en oud-minister Bruno Tobback (Vooruit), ook van Leuven en vorige keer nog lijsttrekker, lijkt de nieuwe lijsttrekker voor het Europees Parlement te gaan worden.
• Daarover woedde achter de schermen toch een felle strijd, die tot vandaag nog niet beslecht is: ook oud-minister Kathleen Van Brempt (Vooruit) wil die plek van kopvrouw wel, want een tweede plek op de Europese lijst blijft toch een strijdplaats, die onzeker is.
• “Er is me door mijn partij gevraagd om bij de volgende verkiezingen de Vlaamse lijst te trekken. En dus in de nationale politiek te stappen. Ik heb daar ernstig over nagedacht. Leuven loslaten kan ik niet. En mandaten combineren wil ik niet”, zo postte Ridouani op Facebook. Hij zet dus alles op zijn burgemeesterschap.
• Opvallend, omdat op die manier de puzzel nog eens helemaal openlijk op tafel gelegd wordt, net op moment dat het voorzitterschap van de partij is overgegaan in handen van Melissa Depraetere (Vooruit). Die zal finaal de knoop moeten doorhakken.

Om te volgen: Maakt Vivaldi nog werk van wat politieke vernieuwing?

• De partijfinanciering hertekenen, lijkt ondertussen al dood en begraven: ondanks het feit dat zowat alle Vlaamse partijen het eens zijn, liggen aan Franstalige kant zowel MR als PS dwars om veel financiering af te gaan staan. Geen vooruitgang dus in dat dossier.
• Het is tekenend voor de ‘politieke vernieuwing’, die ooit bij het schrijven van het Vivaldi-regeerakkoord een onderdeel moest worden van het palmares. Hetzelfde geldt voor zaken als de uittredingsvergoedingen van de Parlementsleden of de speciale extra verloning voor bijzondere jobs in de Kamer, zoals commissievoorzitters, leden van het Bureau, of erger, quaestoren (die enkel symbolisch zijn): al die discussies lijken te slabakken, en dreigen deze legislatuur niet meer hervormd te worden.
• Erg tekenend daarvoor: de Commissie Reglement, die dat soort zaken moet regelen, raakte deze week niet aan een meerderheid om te kunnen vergaderen. Dat Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) deze legislatuur maar erg weinig die commissie bijeen riep, en dat bovendien op een lastig uur voor de Kamerleden doet, is volgens insiders geen toeval.
• Zo dreigt het enige echte dossier van hervorming dat van de pensioenen van de Parlementsleden te worden: daarover barstte dit jaar een enorm schandaal los, rond de hoge pensioenen voor oud-medewerkers en oud-Kamervoorzitters, die het wettelijke plafond voor overheidspensioenen overschreden. Ondertussen nam de Kamer daarover maatregelen: niemand van de huidige Kamerleden kan nog rekenen op zo’n extravaganza in de toekomst.
• Het hele schandaal leidt er ondertussen toe dat het budget van de werking van de Kamer zelf goedkeuren, ook geen evidentie meer is. Tillieux gebruikte dat argument immers bij de discussie rond de pensioenen om te stellen “dat het budget, met daarin de financiering van die pensioenen, toch door iedereen goedgekeurd was?”. Zo wordt dat budget plots geen routinestemming meer, maar gaan een aantal fracties het heel goed in het oog houden. Afwachten of binnen Vivaldi geen dissidentie uitbreekt, als finaal blijkt dat de politieke vernieuwing ook stopt bij enkel de pensioenhervorming voor de Kamerleden. (cv/evb)