Een groot aantal lidstaten van de Europese Unie blijft werken met gouden visa en paspoorten: systemen waarbij niet EU-burgers hun nationaliteit ‘kopen’ via investeringen in de economie van het land. Die systemen vormen echter een voedingsbodem voor witwaspraktijken, belastingontduiking en andere bedrieglijke activiteiten. Rechtenorganisatie Global Witness roept dan ook op tot een verbod.

Lidstaten van de Europese Unie bieden gouden visa aan om extra inkomsten te genereren. De programma’s bieden inwoners van gebieden buiten de Europese Unie een staatsburgerschap of permanente verblijfsvergunning aan.

In ruil wordt een substantiële investering in de nationale economie gevraagd. Daarmee hopen de landen hun financiële balans gemakkelijker in evenwicht te kunnen brengen en een bijkomende impuls voor hun nationale economie te creëren.

‘Deze systemen blijven in de Europese Unie wijdverbreid,’ aldus Global Witness. ‘De voorbije zomer werden in twintig lidstaten van de Europese Unie dergelijke praktijken vastgesteld.’

Risico’s

‘Dit beleid stelt echter de hele Europese Unie op het gebied van witwaspraktijken, belastingontduiking en corruptie aan grote risico’s bloot,’ waarschuwt Tina Mlinaric, campagnevoerder bij Global Witness. ‘De praktijken vormen tevens een bedreiging voor de Europese veiligheid.’

‘Bovendien zijn al deze regelingen in een waas van geheimzinnigheid gehuld. Dat betekent dat de impact van de programma’s vaak pas wordt begrepen wanneer schandalen aan de oppervlakte komen. Dit houdt in dat de urgentie van het probleem wordt genegeerd.’

Portugal is één van de lidstaten van de Europese Unie die het meest van gouden visa gebruik hebben gemaakt. De voorbije acht jaar heeft het land meer dan 22.000 vergunningen toegekend. Portugal vergaarde daarmee ongeveer 5 miljard euro.

‘Maar die programma’s hebben onder meer de prijzen van het vastgoed in Lissabon en Porto voor de lokale bevolking onbetaalbaar gemaakt,’ aldus Global Witness. ‘Er zijn sindsdien wel geografische beperkingen geïntroduceerd, maar anderzijds startte Portugal begin dit jaar een nieuw systeem, waarbij verblijfsvergunningen met milieuvriendelijke projecten kon worden verdiend.’

Bevoegdheden

Ook Malta en Bulgarije hebben intensief van gouden visa gebruik gemaakt. ‘Zelfs wanneer lidstaten de toekenning van gouden visa stopzetten, kunnen de gevolgen nog vele jaren doorwerken,’ zegt Global Witness nog. ‘Op die manier kan frauduleus geld nog lange tijd de Europese Unie binnenstromen.’

De organisatie merkt op dat de reactie van de Europese Commissie bijzonder lauw blijft. ‘Vorig jaar werd voor de eerste keer erkend dat gouden visa een ernstige bedreiging voor witwaspraktijken en de financiering van terrorisme konden vormen,’ aldus Global Witness. ‘Er is een commissie van experts opgezet om mogelijke controlemaatregelen te introduceren. Maar verder gebeurt er weinig.’

Didier Reynders, Europees commissaris voor Justitie, wees er eerder op dat de toekenning van het staatsburgerschap in eerste instantie tot de bevoegdheden van de individuele lidstaten behoort. ‘Maar de rechten en voorwaarden van het Europese staatsburgerschap mogen niet door een risicovol investeringsbeleid van de lidstaten in het gedrang worden gebracht,’ benadrukte hij.