De Europese aandelenbeurzen tuimelden 3 tot 5 procent lager in hun eerste reactie op het Russische offensief in Oekraïne. Beleggers vluchtten massaal naar goud. De paniek is begrijpelijk: terwijl het inflatieprobleem nog niet opgelost is, komt geopolitieke instabiliteit daar nu bovenop. Dé vraag is nu: wat doen de centrale bankiers Christine Lagarde (ECB) en Jerome Powell (Federal Reserve)?

De reactie van de financiële markten maakt duidelijk dat de meeste beleggers het huidige worst case scenario in de Oekraïnecrisis nog niet ingeprijsd hadden:

• De Europese aandelenbeurzen kregen forse klappen. De Bel20-index stond donderdagnamiddag met een verlies van 3,5 procent op de tabellen. Ook de Amerikaanse beurzen kleuren rood.
• De olieprijs steeg tot boven 100 dollar per vat, voor het eerst sinds 2014.
• De goudprijs steeg tot het hoogste niveau in meer dan een jaar.
• Ook een andere traditionele vluchthaven, Amerikaans staatspapier, was erg in trek.
• De Russische roebel donderde verder naar omlaag tegenover de dollar.

“Unieke situatie”

Als we afgaan op eerdere geopolitieke schokken in de geschiedenis, met gemiddeld een neerwaartse impact van 5,7 procent op de beurzen, dan zou een groot deel van deze schok al verteerd zijn door de eerste beursreactie.

“Maar vergeet niet dat dit een unieke situatie is”, waarschuwen de beleggersstrategen van Saxo. “Deze schok komt in een wereld met extreem hoge inflatie en weinig paden leiden naar lagere inflatie.” Bovendien is nog onduidelijk wat de end game is van de Russische president Vladimir Poetin.

Een veelgehoorde analyse is dat de “vette periode” van de aandelenmarkten achter de rug is. “We verwachten we dat de inflatie voor langere tijd een rem zal zetten op de economische groei en centrale banken minder accommoderend zullen zijn. Als gevolg hiervan zijn we in een latere fase van de economische cyclus aanbeland”, schreven de private bankers van ABN AMRO donderdagochtend.

Centrale banken in de tang

Maar nu de wapens kletteren in Oekraïne, is de vraag in welke mate de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank zullen vasthouden aan hun geldverkrappend beleid. Beleggers vragen zich vooral af wat de Fed zal doen. De Amerikaanse centrale bank heeft al meermaals gehint op meerdere renteverhogingen vanaf maart. Maar dreigt dat de economische groei niet te veel af te remmen?

Zo doemt het gevreesde stagflatie-scenario uit de jaren zeventig op: uit de pan rijzende prijzen in combinatie met een stagnerende economie. De centrale banken zitten tussen twee vuren. Als ze te veel op de rem staan via renteverhogingen, dreigt de economische groei stil te vallen. Als ze te weinig ingrijpen, blijft de inflatiespiraal aan kracht winnen.

Energie-inflatie

Wat de situatie extra zorgwekkend maakt, is dat Rusland een belangrijke producent is van olie, gas en metalen. Rusland en Oekraïne zijn ook grote leveranciers van voedingsgrondstoffen. Ontwrichtingen van die markten zijn dus waarschijnlijk, met verdere energie- en voedingsinflatie als mogelijk gevolg.

Het is geen kwestie meer van risico’s inschatten, de onzekerheid is op dit moment simpelweg niet te kwantificeren, zegt Saxo. “De huidige situatie op de financiële markten is onvoorspelbaar. Niemand weet wat de uitkomsten zijn en waar aandelen hun nieuw evenwicht zullen vinden.”

(ns)