In tien jaar tijd ging Georgië van een land dat alleen bij een paar dolende rugzaktoeristen bekend was naar een mainstream-topbestemming. Hoe deden ze dat?
Op de kruising tussen Europa en Azië, wat verborgen tussen de plooien van het machtige Kaukasusgebergte en gesandwicht tussen Rusland in het noorden en Turkije in het zuiden, daar ligt Georgië. Op het historische parcours van de zijderoutes. Ze maken er al 8.000 jaar wijn en dus is er geen enkele geldige reden om er niet spoorslags naartoe te trekken, toch?
Droom: maffiabaas worden
Precies dat laatste is de afgelopen jaren bij steeds meer toeristen beginnen te dagen. Toerisme wordt dan ook steeds belangrijker als steunpilaar voor de Georgische economie. In 2018 bezocht een recordaantal van 8,7 miljoen internationale gasten Georgië. Volgens het ministerie van Toerisme moeten er dat 11 miljoen zijn in 2025. Dat moet het land dan zo’n 6 miljard euro aan inkomsten opleveren. Liefst in vreemde deviezen. Dat zal nog lukken ook, want, geloof ons, waar je ook gaat in Georgië, van zijn groene, met wijngaarden bedekte valleien tot in de hoge bergen van het afgelegen Svanetië aan de grens met Tsjetsjenië en Zuid-Ossetië, het land stelt nooit teleur. Bovendien hebben de Georgiërs van hun hoofdstad Tbilisi zowaar een leuke stad gemaakt, vol goede restaurants en hippe wijnbars.
De omslag in de hoofden van de Georgische regeringsleiders om van hun land een toeristisch topland te maken, kwam er na de Rozenrevolutie, in 2003. Die liet het land ontwaken uit de lethargie waarin het na de ineenstorting van de Sovjet-Unie terechtgekomen was, met burgeroorlog, criminaliteit en corruptie in haar zog. Mikheil Saakashvili werd de president van het democratisch verkozen parlement. Hij maakte schoon schip en voerde economische en politieke hervormingen in en ging een prowesterse koers varen. Hij gooide en passant een paar toppolitici in de gevangenis. Kerels die niet konden bewijzen dat ze hun protserige villa’s laten bouwen hadden met eerlijk verdiend geld.
‘Toen ik in mijn laatste jaar van het middelbaar onderwijs zat, nu vijftien jaar geleden, wilde de helft van de jongens in mijn klas maffiabaas worden’, zegt Davit Dadiani, die zelf voor advocaat studeerde. Hij runt nu in het stadje Telavi een pensionnetje in het huis van zijn moeder en grootmoeder. ‘Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie viel plots alles weg. Het centrale gezag, de economie en de gezondheidszorg lagen plat, er was niets meer in de winkels, de mensen leden honger. De misdaadkartels namen het over en bestuurden het land, ze hadden de politie in hun zak en werden stinkend rijk met hun zaakjes.’ Tussen 1989 en 1994 duikelde het bruto nationaal product in Georgië met de helft omlaag, de inflatie vlagde af op 15.000 procent en de lonen vielen met 90 procent terug. Tezelfdertijd bleef de frustratie in de relaties met grote buur Rusland smeulen. Zo ging het eraan toe tijdens de eerste helft van de jaren negentig in Georgië. Toen jongensdromen niet verder reikten dan een goede positie als crimineel.
Vandaag is Georgië een van de veiligste landen ter wereld. Overal is de politie aanwezig in nieuwe politiewagens
Vandaag is het anders. Na de befaamde Rozenrevolutie in 2003 sneden draconische antimisdaadmaatregelen de misdaadkartels het hoofd af. Bij de politie werd zowat iedereen ontslagen en kwam er een onkreukbaar korps in de plaats. En zie, vandaag is Georgië een van de veiligste landen ter wereld. Overal is de politie aanwezig in nieuwe politiewagens. Zelfs op weg naar wat de Georgiërs zelf ‘wonderland Svanetië’ noemen, kom je tot in de meest afgelegen bergdorpen politiewagens tegen. Aanwezigheidspolitiek noemt de regering het, en het werkt.
Welkom met fles wijn
Die grote omslag rond de eeuwwisseling bracht echter nog geen toeristen naar Georgië. Maar ook op dat vlak zijn de zaken inmiddels drastisch aangepast. Een van de simpelste dingen om buitenlandse bezoekers aan te lokken, is gewoonweg je deuren openzetten, zo beseften de Georgiërs. Ze zetten de afgelopen jaren dan ook alle zeilen bij om buitenlandse bezoekers te verwelkomen. Legendarisch was het cadeau dat je een paar jaar geleden op zeker moment kreeg op de luchthaven van Tbilisi. ‘Van 20 december 2015 tot 20 januari 2016 kregen buitenlandse bezoekers op vertoon van hun paspoort een fles saperavi van een goed jaar cadeau’, zegt Davit Dadiani.
De fles is er vandaag niet meer bij als je aankomt bij de immigratiediensten, maar meer dan honderd nationaliteiten mogen het land inreizen op eenvoudig vertoon van hun paspoort. En dus ging het aantal toeristen van amper 100.000 een tiental jaren geleden tot meer dan 6,5 miljoen vandaag.
Dat ligt natuurlijk niet alleen aan het weggeven van flessen wijn of wegens geen visum nodig. De geopolitieke situatie van Georgië heeft daar ook veel mee te maken. Voor de beleidsmakers in Georgië, een land waar het gemiddelde jaarloon zo’n 5.000 euro is, zijn de harde euro’s en dollars meer dan welkom. De afgelopen twintig jaar groeide de Georgische economie jaarlijks met 4,5 procent, -zélfs in tijden van financiële crisis of tijdens de intimiderende inval van de Russen in Zuid-Ossetië in 2008, toen de Russische tanks pas op 48 kilometer van de hoofdstad Tbilisi halt hielden.
Dankzij de economische groei zakte de armoededrempel in twee decennia van 32,5 procent in 2006 tot 16,3 procent in 2017. Toerisme speelt hierin een belangrijke rol: vandaag zorgen toeristen voor 7,5 procent van het bruto nationaal product in het land. De Georgiërs willen het daar niet bij laten. De regering kondigt in kranten en op tv vol vertrouwen aan dat ze nog veel meer toeristen uit West-Europa, Noord-Amerika, het Midden-Oosten en Azië wil aantrekken. ‘Het toerisme moet verdrievoudigen’, aldus president Salome Zoerabisjvili. ‘Tussen 2017 en eind 2019 werden er 194 hotels geopend, die 21.216 extra bedden aanbieden. Dat zal ons toelaten om straks elk jaar 6 miljard euro in de begroting bij te schrijven.’
Vanaf dit najaar vliegt lagekostenmaatschappij Wizz Air op dinsdag en donderdag voor amper 100 euro over en weer van Eindhoven naar Koetaisi, de tweede luchthaven van Georgië, en vanaf november biedt Ryanair vluchten aan naar Tbilisi en Koetaisi vanuit Milaan, Bologna en Marseille. Vanaf 20 april 2020 komt daar ook Keulen bij. Dat zal niet alleen nog meer bezoekers voor een citytrip naar Tbilisi brengen, maar ook tot in de verste uithoeken van Georgië.
Engels verplicht
Buitenlanders zijn graag gezien in Georgië en Belgen hebben nog een voetje voor. ‘Belgium? Ha! Waar het hoofdkwartier van de NAVO ligt. Thank you!’, zo verwelkomt de parkwachter in het oerbos van Lagodechi, in Oost-Georgië, ons. Europese vlaggen zijn overal. Het is duidelijk: Georgië wil erbij horen.
Zijn er nog obstakels te nemen? Beslist. Zo blijft de relatie met grote buur Rusland problematisch, hetgeen halfweg dit jaar er nog toe leidde dat de Russen Georgische toestellen verboden om in Moskou te landen. Ze gingen ook de invoer van Georgische wijn boycotten.
Bovendien rekent het Amerikaanse ‘Foreign Service Institute’ het Georgisch, samen met het Hebreeuws, het Farsi en het Thais tot ’s werelds moeilijkste talen om aan te leren voor buitenlanders. Een alfabet met 33 lettertekens dat geen enkele letter gemeen heeft met het Romeinse of het Russische helpt ook niet bepaald. Maar de afgelopen tien jaar heeft de Georgische overheid de Engelse taal overal gepromoot, ook al in een poging om het dominante Russisch van zijn sokkel te halen als de tweede taal in het land. Al in 2011 lokte Georgië 1.500 leraren Engels naar het land om les te geven in de scholen. In een recent interview met The New York Times zegt minister van Onderwijs Dimitri Shashkini dat het uiteindelijke doel is om ieder kind in Georgië Engels te leren spreken en schrijven.
