Drie jaar geleden voerde de Amerikaanse staat Californië een wet in die bedrijven verplicht om vrouwen in hun raden van bestuur te betrekken. De wet inspireerde talloze andere staten in de VS tot soortgelijke maatregelen, maar na een klacht van een conservatieve juridische vereniging zal een rechter beslissen over het voortbestaan van de wet.

Judical Watch, een zelfverklaarde conservatieve organisatie die opkomt voor een rechtvaardige toepassing van de wet, trekt op woensdag naar de rechtbank van Los Angeles om tegen een genderwet uit 2018 te strijden. De wet verplicht beursgenoteerde bedrijven om een aantal zetels in hun raden van bestuur vrij te houden voor vrouwen. Wat de staat Californië als een poging om het glazen plafond te doorbreken beschouwt, ziet Judical Watch als discriminatie.

Gelijkheid in de top

In 2018 roept de staat Californië een nieuwe wetgeving in het leven die voortaan bedrijven verplicht een minimum aantal zetels in hun raad van bestuur vrij te houden voor vrouwen. Toenmalig gouverneur Jerry Brown heeft naar eigen zeggen genoeg met de scheve vertegenwoordiging bij bedrijven: “Gezien al de privileges waar bedrijven zo lang van mochten genieten, is het dringend tijd dat ze in hun raden van bestuur de mensen opnemen die meer dan de helft van de bevolking van de VS vormen”, zegt Brown in 2018.

Om de genderkloof aan de top van grote bedrijven te dichten, beslist Brown dat tegen het einde van 2019 in elke raad van bestuur van beursgenoteerde bedrijven minstens één vrouw moet zetelen. Tegen 2021 neemt de wet een extra versnelling. Een raad met 5 zetels moet minstens 2 vrouwen tellen, bij een raad met 6 of meer zetels moeten op zijn minst 3 vrouwen lid zijn. Wie niet voldeed aan de regels kon een boete tot 100.000 dollar riskeren.

Van zodra Democratisch gouverneur van Californië Jerry Brown de wet goedkeurt, vreest hij dat de wet geen lang leven beschoren is. “Er zijn meerdere bezwaren tegen deze wet opgedoken, en men heeft twijfels over de legaliteit ervan. Ik betwist niet dat er mogelijke gebreken in de wet zitten, die het de nek om kunnen wringen. Toch hebben de recente gebeurtenissen in Washington D.C. het duidelijk gemaakt dat bij velen de boodschap nog steeds niet is overgekomen.” Brown verwijst daarmee naar de aanstelling van Brett Kavanaugh in het Amerikaans Hooggerechtshof, ondanks beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag naar zijn adres.

Discriminerend of niet?

Het protest tegen de wet die Brown in 2018 al opmerkt, draait in 2019 uit tot een aanklacht van Judical Watch. Twee jaar na de klacht verschijnt het geschil voor de rechter. “Californië’s quota voor vrouwen in raden van bestuur is in strijd met de Equal Protection Clause uit de Californische grondwet. Daarom vragen we de rechtbank om elke uitbesteding van belastinggeld stop te zetten die de quota in stand houdt”, schrijft Judical Watch in hun statement. De Equal Protection Clause stelt namelijk dat geen enkele persoon bescherming ontkend mag worden waar anderen wel van kunnen genieten.

Volgens voormalig senator Hannah-Beth Jackson, die mee de wet hielp goedkeuren, is er geen sprake van discriminatie aangezien er ook geen sprake is van quota. Bedrijven kunnen volgens haar tegemoetkomen aan de wet door vrouwen aan de raad van bestuur toe te voegen, zonder de bestaande zetels van mannelijke leden in het gedrang te brengen. Daarnaast noemt ze de aanklacht beschamend: “Dit is enorm ironisch en hypocriet. Telkens wanneer je een ingrijpende aanpassing probeert door te voeren aan de status quo, zie je de krachten die dit soort discriminatie geïnstitutionaliseerd hebben, terugvechten.”

Heeft de wet een impact?

Voorstanders beweren dat dankzij de wet steeds meer vrouwen vertegenwoordigd worden in hogere rangen van de bedrijfswereld. Voor de wet werd ingevoerd, namen vrouwen slechts 17 procent van de zetels in raden van bestuur in bij Californische bedrijven uit de Russel 3000-index. In september 2021 ging het over 30 procent van de zetels.

Daarnaast zou Californië andere staten en instituties geïnspireerd hebben om soortgelijke maatregelen in te voeren. Staten zoals Washington, Massachusetts, New Jersey en Hawaii varen in het kielzog van Californië. Ook de Nasdaq eist van bedrijven die op hun index staan, dat er minstens één vrouw in hun raad van bestuur zetelt.

Of de rechter de wet afkeurt of niet, zal dus volgens sommigen in feite weinig invloed hebben. De trein zou uit het station vertrokken zijn. Met of zonder wet is de trend richting een meer inclusieve bedrijfswereld volgens optimisten ingezet, al is er nog een lange weg te gaan.

Zeker in België is er nog bitter weinig sprake van gendergelijkheid aan de top. 58 procent van de duizend grootste bedrijven in België heeft helemaal geen vrouwen in hun raad van bestuur. Sinds 2019 gelden er ook quota voor vrouwen in raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven in België. Bij die bedrijven moet minstens een derde van de zetels naar vrouwen gaan.

(bzg)