Bij kunstveilingen geniet een groot deel van de werken van prijsgaranties – zoals ook bij de openbare verkoop van vastgoed vaak het geval is – maar het systeem dreigt anderzijds de kunstmarkt te verstoren. Dat heeft het magazine The Economist gezegd naar aanleiding van een reeks recente verkopen bij de veilinghuizen Christie’s, Sotheby’s en Phillips.

“Dankzij de overeengekomen garanties is de verkoper van kunst verzekerd van een minimale verkoopprijs,” aldus The Economist. “Op die manier is hij beschermd tegen een gebrek aan interesse of lage biedingen.”

Het magazine verwijst daarbij naar het werk ‘Study of Red Pope’ van Francis Bacon, dat vijftien maanden geleden bij Christie’s in Londen te koop werd aangeboden. Geraamd werd dat de verkoop van het schilderij, dat dateerde van het begin van de jaren zestig van de voorbije eeuw, een bedrag tussen 60 miljoen pond en 80 miljoen pond zou kunnen opleveren. Uiteindelijk raakte het werk echter niet verkocht en werd daarmee een van de grootste misrekeningen uit de recente veilinggeschiedenis.

Speculatief

“Garanties zijn het meest aangewezen voor naoorlogse en hedendaagse kunstwerken, waar de waarde het meest speculatief wordt bepaald,” betoogt The Economist. “In november vorig jaar was tweederde van de verkopen op de meest prominente veilingen bij Christie’s, Sotheby’s en Phillips – de drie grootste veilinghuizen – in New York door garanties gedekt.”

Het kunstadviesbureau ArtTactic berekende dat bij die veilingen minstens voor een gezamenlijk bedrag van 537 miljoen dollar aan garanties waren gesteld. Die som lag meer dan 40 procent hoger dan tijdens dezelfde maand het jaar voordien.

“De veilinghuizen hadden de gewoonte om de garanties zelf te dragen,” aldus The Economist. “Maar toen de markt tien jaar geleden – na de financiële crisis – met een zware terugval werd geconfronteerd, dienden Christie’s en Sotheby’s voor onverkochte werken een bedrag van 200 miljoen dollar te betalen.”

“Sindsdien wordt een gedeelte van het risico doorgegeven aan derde partijen, die tegen een vooraf bepaalde prijs een onherroepelijk bod plaatsen. Indien er geen hoger bod komt, wint de garant de veiling. Wanneer er toch een hoger bedrag wordt geboden, ontvangt de garant een gedeelte van de meerprijs.”

“Garanties zorgen ervoor dat potentiële kopers door de vroege interesse voor de kunstwerken naar de veilingen worden gelokt,” erkent het magazine. “Bovendien zijn de verkopers gerustgesteld dat het werk niet onverkocht zal achterblijven, wat immers de toekomstige waarde van het object zou kunnen ondermijnen. Ook de veilinghuizen tonen zich vaak voorstander van garanties, want daardoor kunnen ze vaak opmerkelijke werken te pakken krijgen.”

Problematisch

Maar het systeem kan ook tot problematische situaties leiden en het normale verloop van de veilingen in het gedrang brengen. “Anonieme borgstellers genieten in de veilingzaal een bevoorrechte positie tegenover andere bieders,” verduidelijkt The Economist. “De rest van de aanwezigen weten immers alleen dat er een garantie is gesteld, maar hebben geen idee over de identiteit van de garant of de hoogte van de borgstelling.”

“Indien de garantie teveel potentiële bieders afschrikt, dreigt de veiling een private transactie in een openbare omgeving – met een enkele bieder – te worden. Omdat men bovendien niet weet of de garant uiteindelijk ook de koper wordt en of het garantiebedrag zou overeenkomen met de prijs die op de veiling zou zijn betaald, dreigt ook een referentiekader te worden uitgehold.”

“Borgstelling kan gigantische voordelen opleveren,” erkent het magazine. “Het werk ‘Salvator Mundi’ van Leonardo da Vinci, dat twee jaar geleden voor een recordbedrag van 450 miljoen dollar werd verkocht, was gedekt met een garantie van meer dan 100 miljoen dollar. Dat leverde de garantsteller uiteindelijk een bonus tussen 90 miljoen dollar en 150 miljoen dollar op.”

Nieuwe financiële producten maken het systeem bovendien nog toegankelijker. Inmiddels is het mogelijk om met verhandelbare termijncontracten onderdelen van garanties te kopen. Anders Petterson, topman van ArtTactic, betoogt dat de opportuniteit van potentiële gigawinsten ook onervaren investeerders aantrekt.

Het systeem verbergt volgens The Economisch echter belangrijke risico’s. “Sommigen borgstellers zullen genoeg geld verdienen om voor de rest van hun leven een zorgeloos bestaan te kunnen leiden,” aldus Petterson. “Anderen zullen echter met een ongewenst kunstwerk achterblijven.”