Een nieuwe dag, een nieuwe discussie over het infame krantencontract, op de kern. Daar is het spanningsveld ondertussen opgeschoven: het contract, dat gewonnen werd door twee kleinere spelers PPP en Proximy, wordt hen zo goed als zeker niet gegund. Dat Open Vld-vicepremier Paul Van Tigchelt dat gisteren op de VRT-radio al aankondigde, schiet bij de coalitiepartners wel in het verkeerde keelgat: “Er is niets afgeklopt”. Bij de Vlaamse liberalen moet men toegeven dat het “99 procent zeker is”: “Niemand binnen de kern verdedigt het nog echt”. Meteen verschuift de vraag wat er in de plaats komt. De PS zelf legde gisteren een creatief voorstel op tafel: een fiscale korting voor krantenabonnees via hun belastingen. Zo zouden de uitgevers dan de prijzen kunnen verhogen, om hun duurdere distributiekosten te compenseren. Alleen, zowat elke coalitiepartner zet de lichten op rood daarover. De minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v), toch bevoegd voor belastingen, liet op de kern al verstaan niet nog een koterij te willen in de fiscaliteit. Bij Vooruit vinden ze het dan weer “waanzin”: “Zo help je de postbodes helemaal niet”. Bij Open Vld willen ze gewoon de vrijgekomen budgetten gebruiken om de begroting te stutten. Zo lijkt het doek te vallen over het krantencontract, waarbij het nu nog over “uitdoofmaatregelen” gaat: komt er een overgangsperiode van 3 of zelfs 6 maanden, waarin Bpost alsnog wat geld krijgt, om tot dan nog kranten te bedelen?

In het nieuws: Vanmiddag alweer een rondje ‘krantencontract’ op de kern.

De details: Het doek valt over de staatssteun aan Bpost, het kan eigenlijk enkel nog gaan over de afhandeling. Maar ook dat betekent opnieuw overheidsgeld voor het staatsbedrijf.

• “Het is duidelijk dat de liberalen absoluut wilden triomferen, en dat Vincent Van Quickenborne (Open Vld) de eer wilde opstrijken. Maar ze hebben voor hun beurt gesproken, opletten dat daarom vandaag niet de PS of Ecolo nog koppig gaat doen.” Een hoge regeringsbron wijst erop hoe gevoelig het allemaal ligt, rond het krantencontract.
• Een aantal regeringspartners schrokken dus, toen vicepremier Van Tigchelt gisterenavond (na beurstijd, was de redenering bij Open Vld) plots op de radio formeel kwam vertellen “dat het krantencontract niet gegund zal worden”. “Sorry, maar dit is niet formeel afgeklopt, maar de interpretatie van Open Vld”, zo is te horen bij meerdere coalitiepartners.
• En ook Open Vld geeft het wel toe: “Neen, geen 100 procent, maar wel 99 procent. Niemand in de kern wilde gisteren nog echt het contract verdedigen, en niemand zal dat vandaag ook doen, in de vorm die voorligt, waarbij de twee kleinere concurrenten van Bpost winnen”, zo stelt een hoge regeringsbron daar. 
• In de lange meeting die premier Alexander De Croo (Open Vld) hield over dat contract met zijn vicepremiers, was Ecolo eigenlijk de enige die nog probeerde om alsnog het krantencontract naar Bpost te laten gaan. “Maar dat is een onmogelijk gevecht”, zo klinkt bij andere vicepremiers. “Zelfs Groen heeft wel door dat je dat niet kan maken, om zomaar naast die procedure van de Europese aanbesteding te gaan.”
• Meteen is het gevolg dat de regering het contract niet zal gunnen, en PPP en Destiny dus het schoolvoorbeeld van een Pyrrusoverwinning behaalden: het krantencontract is dan wel van hen, het verdwijnt meteen. PPP kondigde al aan mogelijke juridische stappen te ondernemen, maar zo’n Europese aanbesteding heeft duidelijke regels: het finaal niet toekennen kan altijd.
• Zo haalt Open Vld zeker een politiek symbolische overwinning, die Van Quickenborne, maar misschien nog meer premier De Croo mogen opeisen: al in de regering-Di Rupo, maar zeker ook in de Zweedse regering, verzette Open Vld zich altijd opnieuw tegen dat krantencontract, met De Croo als vicepremier toen, maar moest ze telkens slikken. 
• N-VA werd vanaf de Vivaldi-regering ook radicaal tegenstander, en gaf vanaf de oppositie veel tegengas. Maar het waren Bpost zelf, samen met de Vlaamse uitgevers Mediahuis en DPG Media, die via een collusiezaak bij de vorige concessie de boel ontspoorden en zo massaal de schijnwerpers op hun eigen contract zetten. Dat maakte manipulatie bij een nieuwe gunningsprocedure onmogelijk, waarna de concurrentie won, met prijzen die de helft zijn van die van Bpost. 
• Politiek gezien zijn het nu wel de Vlaamse liberalen die binnen de regering het genadeschot kunnen geven. Na tien jaar strijd, en nauwelijks aandacht in de papieren pers, halen De Croo en Van Quickenborne nu wel hun gram. 

De verliezers: Het middenveld, en de uitgevers die in een ‘zone blanche’ abonnees hebben.

• Het einde van het krantencontract betekent meteen paniek bij een aantal machtige belangengroepen. In de eerste plaats zijn er de middenveldorganisaties: Beweging.net met hun tijdschriften, de vakbonden met hun publicaties, maar ook zeker Kerk & Leven… Die verliezen hun goedkope gunsttarieven. Het verklaart waarom cd&v en ook Groen en Ecolo zo bezorgd waren. 
• Daarnaast zijn er de uitgevers. Daarbij loopt er wel een kloof door het landschap: de Vlaamse spelers, Mediahuis en DPG Media, zijn weinig bezorgd. Zij kunnen straks in een vrije markt ook wel hun bedeling verzekerd krijgen, ze kennen nu ondertussen goed de prijzen die in het krantencontract geboden zijn. 
• En in het slechtste geval kunnen ze hun bedeling zelf gaan organiseren, iets wat DPG Media-CEO Christian Van Thillo in het verleden al besprak met Mediahuis-CEO Gert Ysebaert. Het kleinere Roularta kondigde zelfs al aan die distributie zelf te gaan op poten zetten.
• Dat is overigens ook letterlijk waar men bij de PS en Groen, de grote verdedigers van Bpost binnen de regering op hoopt: “De uitgevers zijn zo bezorgd over kwaliteit, dat ze via de vrije markt dan toch gewoon terug bij Bpost terecht kunnen, en de jobs daar behouden blijven”, zo klinkt het bij een PS-bron. Vraag is of dat realistisch is, als het prijsverschil met concurrent PPP zo groot is.
• Maar aan Franstalige kant ligt het toch veel moeilijker. Want daar zit de schrik er veel meer in, en resoneert het argument van “de democratie die in gevaar is” toch veel sterker. “Niet vergeten dat hier veel meer zogenaamde ‘zones blanches’ zijn, zelfs MR-vicepremier David Clarinval woont in zo’n landelijke regio, waar het gewoon veel duurder is om kranten te bussen, wegens weinig bevolking”, zo zegt een lid van de kern. 

En nu? De politieke vraag is vooral wat er in de plaats komt. En hoeveel dat kan kosten.

• Dat alles maakt dat het vandaag op de kern dus vooral zal gaan over hoe het krantencontract dan vervangen kan worden. PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne heeft alvast de opdracht gekregen om voorstellen uit te werken. Daarvoor is een potje geld: er is tot 125 miljoen euro volgend jaar voorzien voor dat krantencontract: men kan dus wel één en ander doen. 
• Daarover werd gisterenmiddag plots al gretig gecommuniceerd: de PS zette actief het idee in de markt om via een fiscale korting voor alle krantenabonnees op de belastingbrief te gaan werken, als “steun aan de pers”. De logica erachter: de krantenuitgevers kunnen dan hun abonnementsprijzen verhogen, om de duurdere distributie te betalen, de consument kan dat recupereren via de belastingen. Zo zou die 125 miljoen dan jaarlijks doorlopen.
• Maar dat idee lijkt ondertussen doodgeboren. Bij Open Vld wil men die 125 miljoen gewoon terug naar de begroting laten vloeien, en ze dus besparen. Maar ook bij cd&v was minister van Financiën Van Peteghem allerminst enthousiast, op de kern gisteren maakte hij dat duidelijk: “Geen extra gedoe met de belastingen”. “Nadat hij geen fiscale hervorming kreeg, zou hij dan wel een nieuwe koterij moeten slikken? Dat is van het goede te veel hè”, zegt een ander lid van de kern. 
• Tegelijk is vooral opvallend dat de Vlaamse socialisten echt geen oren hebben naar zo’n fiscale kortingen. “Waanzin”, is de korte analyse die daar gemaakt wordt. Daarbij wijst men erop dat dit totaal geen goede methode is om de mensen van Bpost, waar nu ontslagen dreigen, te gaan helpen. Bovendien is dit een fiscaal cadeau aan krantenlezers, die eerder tot de hogere middenklasse behoren. Dat lijkt voor Vooruit niet bepaald een doelgroep die nu extra overheidsgeld nodig heeft.
• Bij Open Vld wijst men bovendien op het gevaar van discriminatie in die fiscale maatregel, op twee manieren. “Er zijn de digitale abonnees, die dan niets zouden krijgen? Dat is al problematisch. En er zijn de krantenwinkels, die dan nog eens extra benadeeld zouden worden. Onmogelijk”, zo is daar te horen. De PS zou alvast bereid zijn om die digitale abonnees wel mee te nemen in het voorstel.
• Geen fiscale korting dus, maar wat wel overal te horen is, ook bij de liberalen, zijn “uitdovende maatregelen”. “Het krantencontract stopt nu heel abrupt, we zullen vermoedelijk in een overgangsperiode voorzien, bij Bpost, die dan 3 tot 6 maanden kan duren”, zo is ook bij de liberalen te horen. 
• Nog één keer de geldbuidel opentrekken dus, wat financieel ook kan: die 125 miljoen euro is er. De ironie wil overigens dat, moest men het krantencontract toch gegund hebben aan PPP, er ook zo’n overgangsperiode nodig was. En daarvoor had men bij Dermagne geen budget voor voorzien: zo zeker was men dat Bpost zou winnen. Maar die kost, 88 miljoen euro extra voor zes maanden, is niet voorzien in de begroting: ook financieel-technisch is het dus een kluwen, als men toch zou gunnen. Quod non. Het ziet er eerder naar uit dat Bpost zo éénmalig nog eens zo’n 80 miljoen zou kunnen krijgen, met een eenvoudige finale ‘verlenging’ van het krantencontract. 
• Dat zou dan meteen op korte termijn een sociaal bloedbad bij Bpost vermijden: iets wat niemand bij Vivaldi op een paar maanden van de verkiezingen wil.
• Daarnaast denkt men ook wel na over “specifieke steunmaatregelen om die dunbevolkte zones te gaan helpen”. Maar de vraag is hoe dat dan technisch moet, en of men dat zomaar op een drafje kan uitwerken. Gisteren was alvast nog niets klaar: de vaststelling blijft dat zowat iedereen verwacht had dat Bpost alsnog het krantencontract zou winnen, iets anders leek ondenkbaar.
• Het zet meteen ook binnen de regering wel mensen aan het denken: iedereen heeft het enorme prijsverschil met de concurrenten gezien: Bpost bood aan om kranten te bussen aan zo’n 30 cent, PPP aan ongeveer de helft. Maar het vorige contract verliep aan meer dan 60 cent per krant. “We hebben van Dermagne nooit een deftige externe audit naar de kosten van Bpost mogen ontvangen. Maar dit toont zwart op wit aan dat er te veel betaald is”, is in de kern te horen.
• Vanuit oppositie doet Michael Freilich (N-VA) overigens een voorspelling: “De PS verliest nu dat miljoenencontract. Maar verwacht de komende maanden nieuwe (onrechtstreekse) miljoenensubsidies voor Bpost. Ik zeg bijvoorbeeld: 20 miljoen extra voor het verhogen van de toegankelijkheid van de postpunten, 50 miljoen om het proefproject digitalisering te verankeren, 25 miljoen om de opdracht ‘ecologische verduurzaming’ uit te voeren en 10 miljoen als compensatie voor het plaatsen van bankautomaten. The house, Bpost dus, always wins.”

In het nieuws: Een nieuwe stap van de banken, die de spaarrekeningen eenvoudiger maken.

• De spaarboekjes liggen al enkele maanden om meerdere redenen onder vuur. Eén daarvan is de complexiteit van die spaarproducten. Door allerhande voorwaarden is het niet eenvoudig om spaarboekjes te vergelijken. Een nieuw protocol moet daar verandering in brengen. De banken gaan er onder meer mee akkoord dat ze maximaal vier verschillende spaarboekjes zullen aanbieden.
• Daarvoor tekende daarnet staatssecretaris voor Consumentenbescherming Alexia Bertrand (MR) samen met minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) en minister van Financiën Vincent van Peteghem (cd&v), een protocol met de bankensector.
• Dit akkoord moet zorgen voor meer transparantie op de spaarmarkt, wat tot betere voorwaarden voor consumenten moet leiden. Uiterlijk vanaf 1 juli 2024 engageren banken zich tot drie concrete zaken die zij trimestrieel aan hun spaarders zullen communiceren, via hun bankapp en de rekeninguittreksels van de betrokken spaarrekeningen.
  • Om te beginnen krijgen spaarders duidelijke en begrijpelijke cijfers over de rente die ze de voorbije maanden kregen.
  • Voorts zullen ze via een nieuwe uniforme webpagina van hun bank, meteen heel transparant alle informatie kunnen krijgen van de aangeboden spaarrekeningen en de bijhorende rentes.
  • En spaarders worden ook gestimuleerd om te kijken op de spaarsimulator van de FSMA, waarmee consumenten alle spaarboekjes gemakkelijk kunnen vergelijken. Plus: er is de bankoverstapdienst. Die geeft consumenten alle noodzakelijke informatie over hoe je eenvoudig van bank verandert.

• De grootste nieuwigheid nu is dat banken maximaal nog vier verschillende spaarboekjes mogen aanbieden in plaats van zes. “Zo zullen ze vanzelf de beste tarieven moeten aanbieden, in plaats van spaarrekeningen met oude tarieven en voorwaarden in stand te houden, waarvan de spaarrentes niet meer stijgen”, aldus Van Peteghem.
• Van Peteghem benadrukt dat dit protocol de snelste manier is om op korte termijn een wezenlijk verschil te betekenen voor spaarders. “Mensen moeten op een transparante manier een overzicht kunnen krijgen van alle spaarproducten op de markt. Want een geïnformeerde spaarder is een kritische spaarder en een kritische spaarder durft actief aanbiedingen te vergelijken en over te stappen.”

Opvallend: Jan Jambon (N-VA) gaat ook naar de VS, voor de F-35. Belgische militairen krijgt hij niet te zien.

• “Ja, maar Jambon reist nog meer.” Het is een argument dat nu al meermaals vanuit de Wetstraat 16 klonk, om te weerleggen dat premier De Croo ‘wel heel veel’ met het internationale podium bezig is. En het klopt: in totaal reist de Vlaamse minister-president nog net een tikje meer dan de federale premier. En ook de N-VA’er krijgt daarover regelmatig kritiek van de Vlaamse oppositie.
• Dat beiden dus elkaar vroeg of laat voor de voeten zouden lopen in het buitenland, hoeft niet te verbazen. En zo leek het alsof Jambon volgende week even het gras van voor de voeten van De Croo zou gaan maaien.
• Want Jambon gaat dan samen met de Nederlandse premier Mark Rutte naar de VS voor een economische missie. Hij mag zelfs mee in het vliegtuig van de Nederlanders. En kijk: samen bezoeken ze ook in Arizona de Luke Air Force Base te Glendale. Daar huist de nieuwe F-35, de opvolger van de F-16, die bij Lockheed Martin wordt gebouwd. Belgische én Nederlandse piloten worden er opgeleid op het toestel. 
• Maar terwijl Rutte een meet-and-greet doet met ‘zijn jongens’, mag Jambon dat niet doen met ‘onze jongens’. “Onze Vlaamse diplomatieke vertegenwoordiger heeft vanuit de Belgische ambassade in Washington de mededeling gekregen dat zo’n ontmoeting niet zou kunnen”, zo gaf het kabinet Jambon mee aan Belga. Nochtans zitten er ook “Vlaamse onderdelen” in de F-35’s, zo stelt het kabinet.
• Heeft één en ander te maken met het feit dat De Croo een week later ook naar de VS afreist, naar Lockheed Martin, om daar feestelijk de nieuwe F-35’s te gaan inwijden? “Nee, we hebben geen démarche gedaan om die ontmoeting van Jambon te laten weigeren. We hebben het hier echt te druk om ons bezig te houden met dat soort zaken”, zo laat men vanop de Zestien weten. 
• PS-minister van Defensie Ludivine Dedonder liet dan weer weten in de Kamer “dat ze geen officieel verzoek vanuit Vlaanderen ontvangen heeft voor dit bezoek.”
• Overigens wilde Lockheed Martin er een heel ‘Amerikaans’ feestje van maken, wanneer De Croo komt. “Voor de Nederlanders hadden ze cheerleaders met oranje cowboyhoeden en luide feestmuziek. Wij hebben dat toch vriendelijk afgewezen, geen Beethoven of andere bombastische toestanden, doe maar gewoon”, zo is bij de Zestien te horen. 

Pijnlijk, of payback? De Israelische ambassadeur Idit Rosenzweig-Abu krijgt meer dan één tik op de vingers. 

• “Wat we hierop kunnen antwoorden: Marc Dutroux was ook iemands kind. Dat betekent niet dat het aanvaardbaar is hem met zijn slachtoffers te vergelijken.” Het was de forse tweet van Rosenzweig-Abu, de ambassadeur uit Jeruzalem, boven een artikel van De Morgen, met de titel: “Israëliër of Palestijn, het is altijd iemands vader of kind” en foto’s van vrijgelaten Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen.
• Die name dropping van Dutroux zette meteen kwaad bloed in de Wetstraat: verschillende ministers, waaronder minister van Justitie Van Tigchelt, maar ook minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR), of minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez (Vooruit) en zowat alle fractieleiders van Vivaldi, haalden uit, en maakten Rosenzweig-Abu duidelijk dat deze vergelijking meer dan een brug te ver was.
• Ze kon niet anders dan maar de tweet ‘corrigeren’. “Ik versta dat mijn vorige tweet veel reactie opwekt. Ik wilde niet de slachtoffers van Dutroux oneerbiedig behandelen”. Waarna ze niet opgaf: “Mijn punt blijft overeind”, zo stelde ze, waarbij ze de naam van Marc Dutroux verving door die van terrorist Salah Abdeslam. 
• Niet meteen een geslaagde correctie: de ambassadeur wordt hoe dan ook nog eens op het matje geroepen. En dat is misschien wel een koekje van eigen deeg. 
• Want nadat de Belgische premier De Croo in Israël door de premier en de president was ontvangen, met Rosenzweig-Abu daar telkens bij, en daarbij geen vuiltje aan de lucht leek, reageerde Israël ongemeen scherp via hun minister van Buitenlandse Zaken Eli Cohen, nadat De Croo met de Spaanse premier Pedro Sanchez een persconferentie gaf aan de poorten van Gaza in Egypte. 
• Toen pompte Israël verklaringen van De Croo, waarvan nog steeds niet duidelijk is welke dan zo’n toorn opwekten, zodanig op dat het een “diplomatiek incident” werd. Het verklaart mogelijk wel de gretigheid van Vivaldi-coalitiepartners, die overigens ook allemaal al bezoek kregen van de dame, om Rosenzweig-Abu even publiekelijk de mantel uit te vegen. 

Genoteerd: Een happy camper was hij nooit. Maar N-VA-voorzitter Bart De Wever ziet het deze keer toch behoorlijk somber in.

• In een gesprek met Trends geeft De Wever een inzicht in hoe hij de campagne en wat komt inschat. En dat is niet bepaald optimistisch. 
• Om te beginnen zet hij nog eens de puntjes op de i over het Vlaams Belang en coalities daarmee maken: “Het Belang wil op het federale niveau geen verantwoordelijkheid opnemen. Het klavertjevier van ongenoegen bij de bevolking, migratie, energie, werken belonen en begroting, moet je nochtans federaal aanpakken. Of je moet het federale niveau hervormen, zodat je die zaken op Vlaams niveau kunt oplossen. Vlaams Belang is succesvol, maar je kunt er niets mee aanvangen. Niets.”
• Maar vooral zijn analyse over wat dan wel kan op dat federale niveau is hard: “ik geloof niet meer in het federale niveau. Ik zie ook de peilingen. De kans om tot een centrumrechts, liberaal geïnspireerd economisch beleid te komen, is gewoon nul. Je moet altijd een partner meenemen die in de soep zal spuwen. In de Zweedse regering was dat Kris Peeters voor cd&v.. Dat verhaal is niet voor herhaling vatbaar.”
• En nog meer, over de huidige premier: “Guy Verhofstadt was gewoon een bedrieger, Alexander De Croo gaat daar nog ver over. Die betaalt zijn carrière met de welvaart van Vlaanderen.”