Een vijfde weekend over de fiscale hervorming levert allerminst een doorbraak op, integendeel. Premier Alexander De Croo (Open Vld) en zijn vicepremier Vincent Van Peteghem (cd&v) probeerden een heel weekend in te werken op de MR, maar vruchteloos. De Franstalige liberalen, die sinds de exit van Egbert Lachaert (Open Vld) als voorzitter hun “sparringpartner” kwijt zijn, lijken niet van plan veel te willen toegeven. Zowel de deadline, als heel het inhoudelijke plan van de hervorming stellen ze eigenlijk in vraag. Vanmorgen riep MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zijn troepen samen op het partijbureau, om de zaak te bespreken. “Is dat nu het orgaan waar men dan plots beslist over de fiscale hervorming? Dat is een dodelijke logica hé. Want hoe meer de premier opschuift in de richting van de MR, hoe meer hij de rest, de andere coalitiepartners, dreigt kwijt te raken”, zo analyseert een vicepremier. “Met wat gaan we hoe dan ook nog eindigen, als er nog iets van komt?”, zo vraagt men zich elders binnen Vivaldi af. Het scepticisme over de hervorming, als die er al komt, is groot. “Veel bewondering voor Alexander en Vincent, dat die er zo blijven in geloven”, klinkt het wat cynisch.

In het nieuws: Geen doorbraak voor de fiscale hervorming, en vanmorgen bijeenkomst bij de MR.

De details: Sinds het vertrek van Lachaert doet Bouchez nog meer gewoon zijn eigen ‘ding’ en laat hij z’n vicepremier David Clarinval (MR) geen centimeter opschuiven, binnen Vivaldi.

• “Ja, Tom Ongena gaat niet meteen bellen met veel impact.” Een vicepremier van de federale regering analyseert het feilloos. “Het gewicht zit nu volledig bij de premier en ook Vincent Van Quickenborne (Open Vld), om de MR te overtuigen. Maar die hebben toch een andere verhouding dan dat Lachaert had.”
• Het is een publiek geheim in de Wetstraat: premier De Croo en voorzitter Bouchez zijn niet de beste maatjes. Al veel langer is er wederzijds misprijzen, en wederzijdse ergernis. De MR-voorzitter vindt dat de premier veel te ‘soft’ is en de blauwe lijn al te vaak verwaarloost. De Open Vld-premier vindt dan weer dat de voorzitter zich schadelijk en deloyaal opstelt, ten opzichte van de regering én de liberale familie, die zijn vel redde door de MR niet te laten vallen in de zomer van 2020.
• Lange tijd zat tussen beiden nog een soort bliksemafleider, of smeerolie als u wil: via de Melsensstraat en Open Vld-voorzitter Lachaert werden toch de banden gaaf gehouden, en zaken uitgepraat. Uren spendeerde Lachaert wekelijks aan de telefoon met Bouchez, om hem toch wat “bij te houden”, en mee in de logica van het regeringswerk te krijgen.
• Omgekeerd zag Bouchez ook hoe Lachaert tegelijk zelf meer en meer geïsoleerd raakte: de Open Vld-voorzitter kreeg in cruciale sociaal-economische dossiers soms gewoon niet meer de info vanuit de regering, tijdens onderhandelingen, en moest dan via Clarinval en Bouchez om op de hoogte gehouden worden van wat De Croo en Van Quickenborne op tafel hadden gelegd.
• Niet toevallig gingen aan de Guldenvlieslaan, het MR-hoofdkwartier, ook alle lichten op rood, op het moment dat Lachaert ontslag nam: zij wezen expliciet in de richting van de lopende discussie over de fiscale hervorming, en de inhoudelijke discussies daarover tussen de Melsensstraat en de Zestien, als oorzaak van het vertrek van de Merelbekenaar.
• Dat daarbij de kabinetschef van Lachaert, Caroline Deiteren, fors op tafel had geklopt en een aantal voorstellen in die fiscale hervorming “onaanvaardbaar” vond, net zoals de MR, was Bouchez en Clarinval allerminst ontgaan.
• Ondertussen is Deiteren op staande voet ontslagen door Ongena, en is Lachaert niet langer de “go between”. De Croo en Van Quickenborne moeten het nu dus zélf doen, met de MR.
• Zaterdag kregen De Croo en Van Peteghem, in een overleg met Clarinval al een eerste koude douche: de MR kon alweer op cruciale punten niet bewegen, de MR-vicepremier vertrok ook uit de meeting, en verwees naar maandag en het “MR-partijbureau”.
• Een kern voor die dag met alle vicepremiers werd afgelast. En ook zondag kwam er geen beweging aan het front: de vicepremiers kwamen zo in het vijfde weekend niet terecht in marathonsessies, die tot niets leidden. Maar er is dus allerminst een doorbraak.

De essentie: “Dat de Franstalige liberalen gingen dwarsliggen, wisten we al héél lang”, zo vat een vicepremier samen.

• Vivaldi snakt naar vakantie, dat is zowat bij elke bron te horen, vanuit de federale regeringsploeg. “Het is niet evident, ik zie het allemaal niet zo positief in, maar goed, eind deze week stopt het, en dan weten we waar we staan“, zo zegt een regeringslid.
• Daarbij weet iedereen ondertussen hoe laat het is. “Ik heb echt bewondering voor Alexander en Vincent, om er zo in te blijven geloven. Zij blijven er voor gaan. Maar niemand heeft nog een idee hoe we hier uit geraken. Wij wisten allemaal al heel lang dat dit voor de MR aartsmoeilijk zou liggen.”
• De uitdaging is immers tegelijk heel simpel, voor de Zestien: “Hoe meer de premier opschuift richting de MR, door toegevingen en aanpassingen, hoe meer het evenwicht dat er eigenlijk van bij de start al lag in de voorstellen van Van Peteghem, verstoord geraakt. Dan krijg je misschien de MR over de streep, maar dan duw je de rest allemaal weg”, zo is de tekening die een vicepremier maakt.
• De MR blijft daarbij altijd op hetzelfde hameren: de hervormingen op de arbeidsmarkt. Die moeten dan geld opleveren, ze dromen van 750 miljoen euro, waardoor er geen overdreven bijkomende nieuwe taksen nodig zijn. Alleen: die ‘hervormingen’ zijn sociale aanscherpingen, onder meer van de werkloosheidsuitkeringen. En daar gaan zowel PS als Ecolo helemaal voor staan.
• Daarbij is men zich nu al aan het opmaken voor de teleurstelling. “Wat rest er dan nog finaal, als er al een akkoord zal zijn? Wij maken ons niet te veel illusies“, zo zegt een partijvoorzitter van Vivaldi.
• Wat bovendien iedereen ook al heeft opgemerkt: de MR erkent ook niet de deadline die premier De Croo eerder al heel expliciet stelde. 21 juli, de nationale feestdag nu vrijdag, is voor de eerste minister het ultieme moment, dat kondigde hij heel fors aan in de Kamer.
• Maar Clarinval hintte al eerder op oktober, en de begrotingsbesprekingen, om het dan af te ronden. En Bouchez had het zelfs over “31 december als ultieme deadline”. “Dan wordt het moeilijk hé, als één van de partijen de deadline ook niet als een obstakel ziet, waar rekening mee gehouden moet worden.”

Genoteerd: Plots staan de nachtvluchten weer op de agenda.

• “Een soort shockeffect creëren”. Dat was wat minister van Mobiliteit en Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet eind vorige week wilde doen met zijn nieuw voorstel over geluidsnormen voor de luchthaven van Zaventem. Dat opzet lijkt alvast helemaal geslaagd. “We hebben ook niet gedacht dat het nu applaus zou opleveren. Maar zo beseft alvast iedereen dat er wél een oplossing nodig is”, zo klinkt in het kamp van de groenen achteraf.
• Gilkinet wil met zijn plan gemiddeld 20 procent minder geluidsoverlast, en schermt met liefst 1,1 miljoen Belgen die hinder ondervinden van Zaventem en de luchthaven daar. Daarbij moeten de luchtvaartmaatschappijen drastisch gaan inperken, en hun meest lawaaierige toestellen gewoon uit dienst halen. Maar de facto zou Gilkinet zo gewoon alle nachtvluchten op Zaventem doen laten verdwijnen. Die zijn volgens de vicepremier dan ook goed voor 49 procent van de geluidsoverlast.
• Daarbij schermde die met grote luchthavens zoals Heathrow, en een heel pak Duitse luchthavens, waar dat nu al het geval is. En ook op Schiphol, de Nederlandse nationale luchthaven, komt er zo’n nachtverbod. Ecolo komt in totaal aan 129 luchthavens in de hele wereld waar nachtvluchten verboden zijn.
• “Dit dossier ligt al twee jaar te gisten in de regering, en het is duidelijk dat het niet lukt op een andere manier. Maar nu heeft Gilkinet wel echt het debat geopend. En daarbij zijn er tegenstanders van zijn plannen, maar wie vandaag bijvoorbeeld De Standaard leest, ziet dat er veel begrip ook is voor ons standpunt”, zo is bij de groenen te horen.
• Vivaldi lijkt alvast verdeeld over de klassieke lijnen: de MR en Open Vld zijn absoluut niet te vinden voor het plan, net als cd&v. Zij schermen allen met het feit dat het de tweede economische groeipool is van het land, na de haven van Antwerpen. En die gaan fnuiken, zou meteen een hele reeks banen, rechtstreeks en onrechtstreeks gaan bedreigen. Daarbij viel op dat cd&v-voorzitter Sammy Mahdi andermaal in wel heel forse taal verviel, en het had over “groene waanzin”.
• Opvallend was voor cd&v tegelijk wel dat de christendemocraten van cd&v-Vlaams Brabant, nochtans de afdeling waar ook voorzitter Mahdi vandaan komt, zich wél “kunnen vinden in het uitfaseren van de opstijgende nachtvluchten”, zoals ze in de pers lieten weten. Dat is meteen wel wat gênant voor Mahdi, wat Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout ook meteen opmerkte: “Zij hebben meer moed dan hun voorzitter”, zo liet die weten op Twitter, waarna hij zich tot Mahdi richtte: “Collega, laat ons echt zoeken naar oplossingen voor gezondheid en economie. Het dossier is 20 jaar genegeerd, de overheid betaalt dwangsommen, de tijd van de karikaturen is voorbij.”
• Aan de kant van de oppositie in Vlaanderen kunnen de Vivaldi-partijen bovendien enorme druk verwachten: zowel N-VA als Vlaams Belang zijn radicaal tegen zo’n verbod. Maar de Franstalige partijen staan dan weer van hun kant onder druk: de Franstalige partijen én de pers lijken daar wel overtuigd van zo’n verbod op nachtvluchten. Een klassieke tweedeling.
• Wat wel al duidelijk is: de machtige farma-lobby heeft zich radicaal tegen het voorstel gekant. Want die willen zo snel mogelijk hun in België geproduceerde medicijnen kunnen shippen, met luchttransport dat ’s nachts vanop Zaventem vertrekt. “Wij beseffen wel dat er enorme weerstand zal zijn, dat zie je nu al. Terwijl het onzin is dat je geen farma kan hebben, zonder een luchthaven met nachtvluchten”, zo stelt een hoge groene bron.
• “Het dossier is alvast nog niet rijp voor de kern”, zo is van bij de Zestien te horen. Vrijdag waren er voor het eerst gesprekken op niveau van de kabinetten. “Het zal nu op niveau van de IKW’s (Interkabinettenwerkgroep) gaan beginnen, tussen kabinetards. Dit nu nog voor de vakantie bijgooien op de hoop voor de premier en de vices? Neen, dat lijkt me geen goed idee”, zo lacht een Vivaldi-lid.
• Want de vraag is hoe hard Ecolo het zal gaan spelen. Iedereen ziet nu al de parallel met 2003, toen toenmalige minister van Mobiliteit Isabelle Durant (Ecolo) op het eind van de regering Verhofstadt I ook eiste de nachtvluchten te verbieden. Uiteindelijk verkreeg ze dat niet, en verliet Ecolo alsnog de regering. Het eindigde in een electorale nachtmerrie voor de groenen.
• Zo hard wil men het niet gaan spelen, aan de kant van Ecolo, is te horen. “Maar het is een signaal, dat we niet kunnen doen alsof er niets is. Ook dit dossier gaan we moeten oplossen”, zo zegt een hoge groene bron. 

Om te volgen: N-VA zoekt andere uitwegen om stikstof toch een juridisch kader te geven, na weigering cd&v.

• Een laatste ministerraad, vorige week vrijdag. En zoals verwacht, geen akkoord over het ontwerp van decreet dat minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wilde lanceren over stikstof. Daarbij was het al een week een soort opbod geweest, over het dossier dat al maanden, eigenlijk jaren, aansleept in de Vlaamse regering.
• Daarbij weigerde cd&v en minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) om dat nieuwe voorstel van decreet van Demir goed te keuren. Nochtans was dat nodig, om het nog deze legislatuur ook effectief geregeld te krijgen: de timing wordt anders te krap, zo is de redenering voor Jambon I.
• De teleurstelling binnen de Vlaamse regering was vrijdag huizenhoog: alweer bleek dat die gesprekken over stikstof een processie van Echternach zijn, één stapje vooruit en twee stappen terug telkens. Een akkoord in 2022, het zogenaamde ‘Krokusakkoord’, werd helemaal opengebroken in wekenlange onderhandelingen in het voorjaar van ’23. Een uiteindelijke deal in maart blijkt ondertussen nog ook weinig waard te zijn.
• Want cd&v eiste garanties over twee toegevingen, die ze in maart verkregen, rond het versoepelen van die regels. Daarvoor was een milieu-effectenrapport nodig, maar dat is nog niet opgestart. En dus weigerde cd&v ook het ontwerp van het decreet goed te keuren.
• De frustratie bij N-VA is huizenhoog: “Er is nooit een deal gemaakt om beiden te koppelen, men pleegt hier woordbreuk”, zo is te horen.
• Maar tegelijk lijkt men bij N-VA van koers te zijn veranderd. “We zien dit al maanden, en weten dit eigenlijk al langer: cd&v wil gewoon niet landen in dit dossier, deze legislatuur. Dat is ons vrijdag nog eens duidelijk gemaakt”, zo concludeert een topfiguur van N-VA.
• Een heel weekend lang is men bij N-VA dus bezig geweest om alternatieven te zoeken, om toch te vermijden dat er straks een algemene ‘stikstofstop’ komt: dat scenario, waarbij rechters dan vergunningen weigeren omdat het stikstofbad vol zit, wil men vermijden. “Dat zou rampzalig zijn. Maar mensen hebben geen boodschap aan dit conflict, aan die politieke miserie. Ze willen nu oplossingen.”
• En dus zoekt N-VA nu “andere mogelijke juridische oplossingen”. “Dat zal nooit zo juridisch waterdicht zijn als een decreet, maar we moeten wel.” Daarbij komt de piste van een ‘ministeriële instructie’ ook in aanmerking. Dat kan minister Demir doen, zonder dat ze daarbij langs heel de regering moet. En op die manier kan dan de stikstofuitstoot toch onder controle blijven.
• Opvallend is daarbij dat ze het conflict niet langer publiek opzoeken: bij N-VA heeft men al langer de analyse gemaakt dat er niets te winnen valt in het dossier, behalve dan gewoon een “oplossing” te presteren. Eenzijdig, zonder cd&v dus, als het moet.

Genoteerd: Vooruit-voorzitter Conner Rousseau ziet een tweede klacht tegen hem geseponeerd.

• In de hele heisa rond Rousseau is nu een tweede klacht tegen de partijvoorzitter gesponeerd, waarbij het parket van Antwerpen liet weten dat het “niet om een misdrijf” ging. De moeder, een Antwerpse onderneemster, had een melding aan het parket gedaan, maar naar verluidt wilde de zoon zelf niet eens getuigen, waarna Rousseau zijn versie gaf, en het parket vervolgens seponeerde.
• Het is zo al de tweede klacht tegen Rousseau die geseponeerd wordt, nadat een journalist van VTM Nieuws zelf een melding deed, bij het parket van West-Vlaanderen. Ondertussen loopt nog een derde klacht, van een twintiger die ook in contact staat met de VTM-journalisten.

Comeback: Barend Leyts gaat terug naar de Zestien.

• Een opvallende transfer, die Politico zelfs een nieuwsflash deed uitsturen: Barend Leyts, de woordvoerder van de voorzitter van de Europese raad, Charles Michel (MR), wordt de nieuwe communicatiedirecteur van de Zestien. Hij vervangt Tom Meulenbergs, die naar BNP Paribas verkast.
• Voor Leyts is het een beetje een comeback: hij was al onder premier Michel jarenlang de man die de communicatie van de eerste minister uitzette. Nu gaat hij die job terug opnemen, maar onder Alexander De Croo (Open Vld). Toen die Leyts de vraag stelde, aarzelde hij naar verluidt geen seconde: de Zestien blijft toch iets meer spannend, als uitdaging, zeker met het verkiezingsjaar dat komt, ten opzichte van de gouden kooi van Europa.
• Leyts krijgt meteen een niet zo eenvoudige opdracht: de verkiezingen helpen winnen voor De Croo en diens imago als “goede bestuurder” en “staatsman” optimaal laten renderen.