Finland heeft de voorbije periode wereldwijd interesse gewekt met een experiment dat aan een groep werklozen een gegarandeerd basisinkomen bood. Terwijl het systeem in een aantal kringen als een cruciaal onderdeel van het toekomstige sociale model wordt bestempeld, heeft Finland beslist om het experiment eind dit jaar stop te zetten.
De Finse regering heeft immers aangekondigd om de sociale voorzieningen in het land op een andere manier te organiseren. Een officiële evaluatie van het experiment met het basisinkomen wordt begin volgend jaar verwacht. Experts zeggen echter dat het project te snel is stopgezet om bruikbare conclusies te kunnen trekken.
560 euro per maand
Finland startte vorig jaar met een experiment dat aan een groep van tweeduizend werklozen een gegarandeerd basisinkomen van 560 euro per maand bood. Op dat inkomen hoefde geen belasting te worden betaald en er werd ook geen enkele tegenprestatie geëist. Ook wanneer de begunstigden werk zouden vinden, bleef het recht op het basisinkomen.
Het proefproject werd opgezet voor een periode van twee jaar. Kela, de Finse dienst voor sociale zekerheid, hoopte dat het experiment daarna verder zou kunnen worden uitgebreid. De Finse regering heeft echter beslist het project te stoppen en kiest voortaan voor een compleet andere benadering.
“In deze nieuwe visie wordt niet langer van een basisinkomen uitgegaan,” zegt Miska Simanainen, onderzoeker bij Kela. Er wordt nu gewerkt met een activerings-model. Daarbij worden werkzoekenden verplicht om binnen een kwartaal een tewerkstelling van achttien uur per maand te vinden of in een opleiding te stappen. Indien aan die voorwaarden niet wordt gedaan, kunnen een aantal voordelen worden ingetrokken.
Petteri Orpo, Fins minister van financiën, voegt er aan toe dat de regering ook wil overstappen naar een systeem waarbij alle verschillende voordelen en fiscale tegemoetkomingen op één account zullen worden samengebracht.
Wereldwijd
“Een periode van twee jaar is onvoldoende om duidelijke conclusies uit het experiment te kunnen filteren,” zegt de Finse econoom Olli Kangas. Onder meer wijst hij naar de oorspronkelijke plannen om in een volgende fase van het project ook aan werkende Finnen een basisinkomen te geven.
Dat moest helpen duidelijk maken of de financiële zekerheid een aanzet zou kunnen zijn om nieuwe carrière-mogelijkheden uit te testen of trainingen en opleidingen te volgen, zoals in een aantal studies wordt beweerd. Volgens Kangas zou de Finse regering het experiment met het basisinkomen dan ook nog een langere tijd hebben moeten verder zetten.
Onder meer bekende ondernemers zoals Elon Musk van Tesla en Spacex, Chris Hughes van Facebook en Ray Kurzweil van Google hebben enthousiast gereageerd op het Finse experiment met het basisinkomen.
Volgens Kurzweil zou het systeem tegen eind volgend decennium wereldwijd nagenoeg algemeen zijn ingevoerd en zouden de begunstigden met hun basisinkomen ook goed kunnen rondkomen.