De feiten: zaterdag vond een zware explosie plaats op de Krimbrug. Daarbij stortte een deel van één van de autobruggen in zee, en vatten ook zeven treinwagons met brandstof op de spoorwegbrug vuur.

• Het Russische Anti-Terreurcomité wees naar Oekraïne: dat zou een zelfmoordterrorist op missie hebben gestuurd, die met zijn vrachtwagen, volgeladen met explosieven, over de brug reed en de truck daar tot ontploffing bracht.

• Kort na de explosie maakte Rusland bekend dat het wegverkeer terug werd hervat, over de brug die wel nog intact was. Ook treinverkeer was snel weer mogelijk; ook hier moesten alle treinen over één spoor.

• In de nasleep arresteert de FSB, de Russische geheime dienst, negen mensen: vijf Oekraïners, drie Russen en een Armeniër. De vrachtwagen zou via Bulgarije, Armenië, Georgië en Rusland de brug hebben bereikt. Aan boord bevond zich 22 ton aan explosieven, verdeeld over 22 palletten. Deze werden in de Oekraïense havenstad opgeladen, beweert de FSB. Dat Bulgarije en Armenië geen grens delen werd over het hoofd gezien. Bulgarije ontkent overigens dat de vrachtwagen daar is geweest.

• Bij de explosie stierven vier inzittenden van de wagen die naast de vrachtwagen reed. De belangrijkste onder hen is Sergej Maslov, een toprechter die onderzoek deed naar de familie en vrienden van Vladimir Poetin, en naar enkele topmannen van energiereus Gazprom. De namen van drie slachtoffers werden onmiddellijk na de explosie bekend gemaakt, die van Maslov pas dagen nadien.

Interne strijd in Rusland?

Hoewel Rusland uitdrukkelijk naar Oekraïne wijst als de schuldige, doet de dood van Maslov toch even nadenken over de feiten. Ook het feit dat de vrachtwagen afkomstig was uit Rusland en 22 ton aan explosief materiaal niet werd opgemerkt bij de uitvoerige veiligheidscheck bij het oprijden van de brug, zijn zaken die anders doen uitschijnen.

De theorie: een machtsspelletje binnen Rusland, of een manier van Poetin om zijn tegenstanders tevreden te houden?

• De afgelopen weken moet Poetin met heel wat interne problemen afrekenen. Nu het tij in Oekraïne keert, de Russen vluchten of protesteren tegen de mobilisatie en het Westen de sanctiekoord alsmaar aansnoert, krijgt Poetin het benauwd.

• Om zijn tegenstanders koest te houden, moest Poetin actie ondernemen. Hij beval de FSB een complot op poten te zetten, waarbij de Krimbrug (de trots van Rusland en symbool van de annexatie van de Krim) schade zou oplopen. De schade moest wel beperkt blijven: auto- en treinverkeer moest mogelijk blijven. De treinsporen zijn cruciaal voor de aanvoer van legermateriaal en bevoorrading voor de troepen in en rond Kherson.

• Oekraïne zou de schuld krijgen: daarmee had Rusland direct een aanleiding voor de zware raketbarrages van maandag en dinsdag (die al lang op voorhand waren gepland en waarvan de Oekraïense inlichtingendienst GUR al weet had). Die aanvallen werden trouwens toegejuicht door Ramzan Kadyrov, de leider van Tsjetsjenië die heel wat kritiek heeft op Poetins ‘voorzichtige’ aanpak in Oekraïne.

• Mooi meegenomen is dat Sergej Maslov, de man die Poetins familie en vrienden het bloed van onder de nagels haalde, ook omkwam in de explosie. In één van Maslovs laatste zaken was trouwens Aishat Kadyrova betrokken, de dochter van Ramzan Kadyrov. Het Russische Telegramkanaal Cheka-OGPU suggereert zelfs dat de bom niet in de vrachtwagen zat, maar wel in Maslovs Cadillac Escalade.

Andere opties: Bovenstaande theorie is een mogelijke piste, maar alvast niet bevestigd. Een andere theorie gaat de ronde dat de aanslag juist het werk was van enkele van Poetins tegenstanders. Dat Poetins stokpaardje de dag na zijn zeventigste verjaardag zou worden opgeblazen, symbolischer kan haast niet.

• Ook is het nog steeds mogelijk dat Oekraïne achter de aanslag zit. De vrachtwagen is de piste waarop het meeste wordt gefocust. Maar na de explosie werd door sommigen gesuggereerd dat de ontploffing onder de brug plaatsvond. Het feit dat brugpijlers het begaven, lijkt niet te rijmen met een explosie bovenop de brug: het wegdek zou dan de zwaarste klap incasseren. Dat ziet er op de plek van de ontploffing juist nog in relatief goede staat uit.

• Daarnaast wordt ook de inzet van een droneschip gesuggereerd: enkele weken geleden vond men zo’n bootje, ter grootte van een mens, terug op de kust vlakbij de Russische marinebasis van Sevastopol. Volgens defensieanalist H I Sutton zou de droneboot, waarschijnlijk voorzien van explosieven, van Oekraïense makkelijk zijn. De kans bestaat dat dit werd ingezet bij de aanslag op de brug.

• De laatste optie, en meteen ook de meest onwaarschijnlijke, lijkt een raketaanval. Zo bestaat de kans dat Oekraïne (dan toch) ATACMS-raketten kreeg van de Verenigde Staten. Deze hebben een bereik tot 300 kilometer en kunnen met al eerder geleverde raketsystemen worden afgevuurd. De VS hielden de levering van de raketten lang tegen, omdat Oekraïne hiermee Russisch grondgebied kon treffen. De Krim wordt echter gezien als Oekraïens, en met de recente escalatie van Rusland in het achterhoofd kan het dat de VS stiekem toch enkele ATACMS leverde.

• Ook de Hrim-2 lijkt dan een optie. Deze raket is van Oekraïense makelij, maar werd nog nooit eerder ingezet. Wel zouden ze sinds het einde van 2021 klaar voor gebruik zijn. Bij de explosies op de luchtmachtbasis van Saki deze zomer werd ook al gesuggereerd dat de Hrim-2 zou ingezet zijn, al werd dit nooit bevestigd.

(as)