Als er geen maatregelen worden genomen, kan de nieuwe Europese koolstoftaks voor brandstofwagens en verwarming Belgische gezinnen tot 650 euro per jaar kosten. Kwetsbare gezinnen worden verhoudingsgewijs het hardste getroffen.

Key takeaways

• Vanaf 2027 moeten leveranciers van fossiele brandstoffen voor de verwarming van gebouwen en transport over land uitstootrechten kopen voor de CO₂-uitstoot die hun fossiele brandstoffen veroorzaken.
• De Vlaamse onderzoeksinstelling VITO/EnergyVille berekende dat die koolstoftaks Belgische gezinnen tot zo’n 650 euro per jaar kan kosten.
• Europa heeft met het Sociaal Klimaatfonds wel een systeem voorzien dat die kosten kan drukken voor de meest kwetsbare huishoudens en kleinste ondernemingen.

Context: De Europese zware industrie, de elektriciteitsproducenten en de luchtvaart moeten een taks betalen als compensatie voor hun uitstoot van broeikasgassen. Dat gebeurt via de Europese emissiehandel (ETS), waarbij een bedrijf emissierechten moet aankopen voor zijn CO2-uitstoot.

• De Europese Unie wil op die manier de uitstoot van broeikasgassen naar beneden halen. Tegen 2030 wil Europa 55 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990.

Fors hogere kosten voor gezinnen door koolstoftaks

In het nieuws: Er komt op 1 januari 2027 een ETS2, waarbij ook leveranciers van fossiele brandstoffen voor de verwarming van gebouwen (aardgas en stookolie) en transport over land (benzine en diesel) uitstootrechten moeten kopen voor de CO2-uitstoot die hun fossiele brandstoffen veroorzaken. Zij zullen die extra kosten doorrekenen aan de consument. Zij dreigen dus fors meer te moeten voor hun energieverbruik, leert een rapport van de Vlaamse onderzoeksinstelling VITO/EnergyVille.

• VITO/EnergyVille gaat voor deze oefening uit van een koolstofprijs van 60 euro per ton CO2-uitstoot. Afhankelijk van de evolutie van de totale CO2-uitstoot in Europa kunnen de emissierechten in de toekomst duurder of goedkoper worden.
• Volgens de Vlaamse onderzoeksinstelling zal een Belgisch gezin met een benzine- of dieselwagen 145 tot 285 euro per jaar extra moeten betalen voor hun brandstofverbruik.
  • “Die bedragen komen overeen met een bijkomende jaarlijkse uitgave van 0,6 procent van het totale huishoudbudget voor de laagste inkomens. De impact voor de hoogste inkomens blijft beperkt 0,3 procent van het totale huishoudbudget”, voegt de onderzoekinstelling eraan toe.
• Voorts zullen gezinnen 154 euro à 325 euro extra per jaar moeten betalen om hun woning te verwarmen.
  • Ook hier worden de armste gezinnen het hardst getroffen. De laagste inkomen zien door de ETS2-handel hun jaarlijkse uitgaven met 0,8 procent stijgen, terwijl de impact bij de hoogste inkomens beperkt blijft tot 0,3 procent van het totale huishoudbudget.
  • “Wanneer enkel rekening wordt gehouden met huishoudens die met fossiele brandstoffen verwarmen (gas en stookolie red.), stijgt de impact tussen 210 euro en 370 euro per jaar, voor respectievelijk het laagste en het hoogste uitgavedeciel”, voegt VITO/EnergyVille eraan toe. Voor de laagste inkomens betekent dat een toename van de huishoudelijke uitgaven met 1 procent.
  • De impact is ook afhankelijk van hoe duurzaam een woning is. Gezinnen met een goed geïsoleerde woning verbruiken bijvoorbeeld minder energie. Wie zonnepanelen heeft, is dan weer minder afhankelijk van gas of stookolie.
• De koolstoftaks kan oplopen tot 655 euro voor de Belgische gezinnen.
  • Dat is wel de absolute bovengrens. Het gaat dan om een huishouden met een relatief hoog inkomen dat geen beroep kan doen op sociale of verlaagde tarieven, dat een slecht geïsoleerd huis verwarmt met stookolie (de fossiele energiebron die de meeste uitstoot veroorzaakt) en dat grote afstanden rijdt met een diesel- of benzinewagen.

Maatregelen om impact ETS2-handel te beperken voor gezinnen

Zoom in: Europa heeft met het Sociaal Klimaatfonds een systeem voorzien dat die kosten kan drukken voor de meest kwetsbare huishoudens en kleinste ondernemingen.

• Via dat fonds moeten de lidstaten minstens een kwart van de inkomsten uit de emissiehandel aanwenden om de kwetsbaarste gezinnen en bedrijven te ondersteunen. België krijgt daar tot en met 2032 zo’n 1,66 miljard euro uit.
  • “Met de middelen uit het Sociaal Klimaatfonds mogen lidstaten enkel maatregelen ondersteunen om structureel de emissies in transport en gebouwen te verminderen en tijdelijke directe inkomenssteun te financieren als compenserende maatregel zodat verwarming, koeling en mobiliteit betaalbaar blijven voor kwetsbare huishoudens en vervoersgebruikers”, verduidelijkt VITO/EnergyVille.
• Maar: Ons land zal dat geld pas krijgen wanneer het een nieuw klimaatplan indient bij de Europese Commissie. Doordat de regio’s het niet eens raken over de klimaatinspanningen die ze moeten leveren, mist België deadline na deadline.

Wil je op de hoogte blijven van alles wat er zich afspeelt in de financiële wereld? Niels Saelens, een journalist met een passie voor financiën, volgt alles op de voet op. Via deze link kan je je inschrijven op zijn dagelijkse nieuwsbrief.