Het is niet echt een verrassing, maar de Europese Commissie heeft alarm geslagen over onze overheidsfinanciën in haar halfjaarlijkse rapport. Het begrotingsbeleid voldoet niet aan de EU-regels, waardoor een procedure voor buitensporig tekort kan worden gestart.

In het nieuws: het rapport van de Europese Commissie over België.

• In oktober onthulde de Vivaldi-coalitie haar begrotingsakkoord voor 2024. Ons land, inclusief alle deelstaten, voorzag een tekort van 4,6 procent van het bbp volgend jaar, tegenover 5,2 procent dit jaar. De Commissie schat dat dit tekort 4,9 procent zal bedragen, wat overeenkomt met een gat van bijna 30 miljard euro.
• Voor de Europese Commissie voldoet dit niet aan de Maastricht-regels, die tijdens de gezondheidscrisis on hold waren gezet maar naar verwachting volgend jaar opnieuw zullen gelden.
• De Commissie richt zich met name op de primaire netto-uitgaven van België (zonder rentelasten), die naar verwachting zullen stijgen tot 3,8 procent, vergeleken met de aanbevolen 2 procent.
• De overheidsuitgaven zijn geëxplodeerd als gevolg van gezondheids- en energiecrisissen, maar ons land heeft niet geprofiteerd van de geleidelijke stopzetting van steunplannen om het begrotingstekort te verminderen.
• Niet alleen heeft België het op een na hoogste tekort van de EU, na Slowakije, maar ons land behoort ook tot de 4 landen die het risico lopen om niet aan de normen te voldoen, samen met Frankrijk, Finland en Kroatië.

La @EU_Commission a rendu son avis sur le projet de budget 2024 de la Belgique ??
?https://t.co/nouz4QoUGN#EuropeanSemester pic.twitter.com/xLYDoxlhY1

— EU Commissie in België / Commission UE en Belgique (@EU4BE) November 21, 2023

De essentie: de federale overheid en de regio’s schuiven de verantwoordelijkheid naar elkaar toe.

• Alexia Bertrand (Open Vld), staatssecretaris van Begroting, benadrukt dat Vivaldi tijdens het begrotingsoverleg in maart een inspanning van 1,8 miljard euro heeft geleverd, gevolgd door nog eens 1,2 miljard euro in oktober. Ze heeft de deelstaten gevraagd om hun steentje bij te dragen.
• Er ontstond in oktober echter controverse na kritiek vanuit Vlaanderen. Het federale tekort bedraagt 3 procent, maar met Vlaanderen, Wallonië en Brussel zou dit tekort dus kunnen oplopen tot 4,6 procent van het bbp.
• Premier Alexander De Croo (Open Vld) had hier destijds geen moeite mee om dit in herinnering te brengen in de Kamer: “Ik wilde dat alle deelstaten zich aan hun engagementen hielden, net zoals de federale regering. Maar helaas heeft Vlaanderen dat niet gedaan.”
• De N-VA en zijn budgetspecialist, Sander Loones, reageerden hierop: “Vlaanderen heeft een budgettaire speelruimte van 60 miljard euro en toont een tekort van 3,7 miljard. Het federale pakket daarentegen is slechts licht hoger, op 70 miljard euro, met een huidig tekort van 18,5 miljard. Dat is een gat dat zes keer dieper is.“
• De parlementariër benadrukte ook dat de Vlaamse overheidsfinanciën de komende jaren in evenwicht zullen zijn, wat niet het geval is voor de andere deelstaten van het land.
• Volgens de voorspellingen van het IMF zal het begrotingstekort, bij ongewijzigd beleid, in 2029 stijgen tot 6 procent aan het einde van de volgende legislatuur. Dat is twee keer de tolerantiedrempel van de EU en de op één na slechtste score van de hele OESO, na de Verenigde Staten.

Uitgezoomd: het debat over de terugkeer van de Maastricht-criteria is nog niet afgesloten.

• Er is nog geen overeenkomst bereikt tussen de lidstaten over de noodzakelijke aanpassing van het Stabiliteitspact, dat slechts een tekort van 3 procent en een maximale publieke schuld van 60 procent tolereert. Iedereen beseft goed, vooral voor dit laatste criterium, dat de normen achterhaald zijn.
• Op Europees niveau blijft de strijd doorgaan tussen de zogenaamde ‘zuinige landen’, onder leiding van Duitsland, en de landen van de ‘Club Med’. Echter verraste een gezamenlijk voorstel van Nederland en Spanje in juni vorig jaar. Zij vroegen om meer flexibele, op maat gemaakte regels onder bepaalde voorwaarden. Beide landen wilden ook investeringen in digitalisering en energietransitie buiten beschouwing laten, zoals ook de PS in België wenst, met name staatssecretaris voor Relance, Thomas Dermine (PS).
• Maar dit werd krachtig afgewezen door Duitsland. Momenteel zijn de voorstellen van de Commissie gericht op het opzetten van een vierjarig plan dat door tekortlanden moet worden nageleefd. De sancties zouden minder zwaar zijn, maar zullen zeker worden toegepast, in tegenstelling tot nu. De Commissie heeft vooral de netto-uitgaven van de lidstaten in het vizier.
• En zoals bekend, is dit een grote zorg voor België. De uitgaven voor gezondheidszorg en pensioenen zullen de komende jaren alleen maar toenemen. In de EU heeft geen enkel ander land zijn uitgaven meer zien stijgen dan België sinds 2000, namelijk met 10,4 procent van het bbp tegenover 3,9 procent voor het EU-gemiddelde, volgens Eurostat.
• Nog een laatste statistiek over onze overheidsfinanciën: volgens berekeningen van de econoom Eric Dor van de IESEG in Rijsel, is onze publieke schuld per inwoner de hoogste van de EU, met 52.378 euro per persoon. (cv)

Certains pays sont mieux gérés que d'autres pic.twitter.com/0wS8aVRbRv

— Eric Dor (@ericdor_econo) November 21, 2023