Het Europese Hof van Justitie in Luxemburg heeft op woensdag het verzoek tot nietigverklaring van de sancties tegen de zender Russia Today (RT) en het Russische persagentschap Sputnik afgewezen. 

Als onderdeel van de sancties tegen Moskou legde de Europese Unie op 2 maart ingrijpende beperkingen op aan de verspreiding van nieuwsberichten afkomstig van RT/Russia Today en Sputnik in Europa. De EU beargumenteerde dat de door Moskou gecontroleerde mediakanalen propaganda vanuit het Kremlin verspreidden, die wordt gebruikt om de invasie van Oekraïne te rechtvaardigen. 

Russische journalisten mochten sindsdien nog wel op Europees grondgebied werken, maar hun werk mochten ze er niet meer publiceren.

Het besluit werd echter al snel bij het Hof van Justitie van de EU aangevochten door RT France, een van de Europese takken van het Russische medianetwerk. Die beargumenteerde dat de sancties in kwestie een schending inhouden van hun recht op vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. RT France stelde daarnaast dat de Europese Raad, die de sanctie uitvaardigde, niet gemachtigd was om een dergelijk besluit te nemen.

“Geen objectieve oorlogsverslaggeving”

In het arrest dat op woensdag bekend werd gemaakt, wordt bevestigd dat de Europese Raad “in het kader van het buitenlands beleid en de gemeenschappelijke veiligheid” wel degelijk over dergelijke bevoegdheden beschikt. Het hof baseerde zijn besluit op twee legitieme doelstellingen die door de Europese leiders werden aangevoerd: het beschermen van de orde en veiligheid binnen de EU en het uitoefenen van druk op de Russische autoriteiten om de vijandelijkheden tegen Oekraïne te staken.

Daarnaast wees het hof op het feit dat RT France geen objectieve oorlogsverslaggeving levert en dat het heeft bijgedragen aan een beleid met het destabiliseren van de Oekraïense en Europese politiek als doel.

“Desinformatie dient niet bestreden te worden met censuur”

Net als RT France noemde ook de Europese Federatie voor Journalisten de ingestelde sancties een foute stap, omdat deze een inperking van de Europese persvrijheid betekenen. 

Volgens critici van de ban zou het een beter idee zijn om de desinformatie te counteren via factchecking, te wijzen op de inhoudelijke fouten in de berichtgeving van RT France en duidelijk de banden met de Russische overheid bloot te leggen.

Ook in Nederland werd het Europese verbod op Russische media aangevochten door de digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom (BOF) en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). 

“We zijn geen fans van RT en Sputnik. We zien de zenders niet als nieuwsmedia, het is pure staatspropaganda. Maar desinformatie dient in een rechtsstaat niet betreden te worden met censuur”, aldus algemeen secretaris van de NVJ Thomas Bruning eind mei in een verklaring. “Als regeringsleiders zelfstandig informatie kunnen verbieden, dan raakt dat de democratische rechtsstaat als geheel.”

“Als je het over sancties hebt, dan is het idee dat je Rusland straft. Maar in feite straf je de Europese bevolking door ze niet als volwassenen te behandelen en ze niet de mogelijkheid te geven om toegang te krijgen tot informatie”, zegt Bruning. 

De Vlaamse minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) was echter wel een voorstander van een dergelijk verbod. “Russia Today is een door de Russische Staat gecontroleerde televisiezender die ook in ons land wordt uitgezonden”, schreef Dalle eind februari in een brief aan de Vlaamse Regulator voor de Media. “Het is duidelijk dat zij desinformatie en propaganda verspreiden ter ondersteuning van de Russische strategie in het gewapend conflict in Oekraïne. Daarom ben ik van oordeel dat we niet langer kunnen aanvaarden dat RT door onze dienstverleners wordt verspreid.”

(evb)