Het Europese grensagentschap Frontex zou illegale pushbacks uitgevoerd hebben op de Egeïsche Zee. Dat blijkt namelijk uit een onderzoek van verschillende Europese media. Tussen maart 2020 en september 2021 zou het agentschap zo minstens 957 migranten illegaal teruggestuurd hebben.

Maandenlang heeft het Europese grensagentschap Frontex de illegale pushbacks uitgevoerd, om ze vervolgens doelbewust te labelen als “voorkomen van vertrek”. De feiten komen aan het licht door een onderzoek van verschillende Europese media waaronder Le Monde, Der Spiegel, Lighthouse Reports, SRF Rundfunk en Republik.

“Voorkomen van vertrek”

De onderzoeksgroep kwam tot die conclusie door een aanvraag tot inzage van informatie te doen bij het grensagentschap. In de rapporten van Frontex zelf, wordt het “voorkomen van vertrek” omschreven als gevallen waarin niet-Europese autoriteiten de migranten in hun eigen territoriale wateren tegenkomen, om ze vervolgens terug te sturen naar het land waar hun bootje vandaan kwam.

Wanneer de onderzoekers 145 van zulke gerapporteerde gevallen uit de databank van Frontex vergeleken met gelijkaardige verslagen van de Turkse grenswachters, ooggetuigenissen en andere rapporten, viel op dat de feiten van elkaar afweken.

In werkelijkheid zou het Europese grensagentschap zelf de migranten uit de zee opgepikt hebben, om ze vervolgens in nieuwe bootjes terug de Europese grenzen over te varen en daar te droppen. Om een voorbeeld te geven, zocht een groep van 50 migranten op 28 mei 2021 contact op met de Noorse ngo Aegean Boat Report. De groep stuurde hun locatie en foto’s door via Whatsapp, die erop wezen dat ze zich nabij de hoofdstad van het Griekse eiland Lesbos bevonden, Mytilene. Uren later werd diezelfde groep echter opgepikt door de Turkse kustwacht. Ook deze groep zou in de databank van Frontex als “voorkomen van vertrek” gelabeld staan.

Twee anonieme bronnen binnen Frontex bekennen zelf aan de journalisten dat de pushbacks als “voorkomen van vertrek” worden geregistreerd. “Waarom noemen ze het niet gewoon ‘pushbacks’, dan zijn we ervan af”, zei een van hen.

Topman stapt op

Het Europese grensagentschap Frontex wordt al langer beschuldigd van wanpraktijken. De OLAF, het Europees bureau voor fraudebestrijding, voert al sinds januari 2021 een onderzoek naar de beschuldigingen van wangedrag, geweldpleging en pushbacks bij Frontex. De beschuldigingen van pushbacks gaan al terug tot het begin van de vluchtelingencrisis in 2015. Zelf ontkent het grensagentschap alle beschuldigingen, en houdt het vol dat alle medewerkers respect hebben voor de mensenrechten van de migranten. Maar de druk wordt steeds heviger, Frontex-topman Fabrice Leggeri kondigde vrijdag zelfs zijn ontslag aan naar aanleiding van het fraudeonderzoek.

Naast de beschuldigingen van overtredingen van het internationaal humanitair recht, wordt Frontex ook wel eens verweten een gebrekkige taak te leveren wat grensbescherming betreft. Sinds de vluchtelingencrisis van 2015 werd het EU-budget voor grensbewaking aanzienlijk opgedreven, in 2021 mocht het agentschap een ruim budget van ongeveer 754 miljoen euro ontvangen, en elk jaar neemt dat budget toe. De laatste jaren rijzen steeds meer vragen over het nut om zo’n geldstroom te sturen richting zo’n omstreden organisatie als Frontex.

Vanuit het Europees Parlement klinkt zelfs de oproep om alle activiteiten van Frontex in Griekenland een halt toe te roepen: “We hebben zo veel betrouwbare rapporten van autoriteiten zoals de VN en de Europese Raad, die allemaal zeggen dat pushbacks systematisch plaatsvinden. Er moet meer worden gedaan, anders maak je deel uit van de schendingen en word je medeplichtig – en dat is het probleem waarmee Frontex wordt geconfronteerd”, zegt Nederlands Europarlementariër Tineke Strik (De Groenen/EVA).

(ns)