De Europese Commissie werkt aan een wetsvoorstel om zogenoemde gig workers, uitzendkrachten zoals Uber-chauffeurs of Deliveroo-fietsers, meer rechten te geven. Concreet zouden ze ook als werknemers moeten worden gezien, en dus dezelfde rechten krijgen.

Hiervoor wil de Europese Commissie het “vermoeden van loondienst” invoeren: concreet moeten ondernemingen bewijzen waarom de werknemers niet als gewone werknemers kunnen worden beschouwd. Lukt dit niet, dan worden ze behandeld zoals werknemers: een minimumloon, sociale bescherming, pensioenen, net zoals iedere andere werkende.

Het is een revolutionair plan, dat een einde moet maken aan het frauduleuze gebruik van het zelfstandigen- of flexi-statuut, en moet voor veel mensen meer werkzekerheid bieden. Concreet zou de nieuwe regel impact hebben op 1,7 tot 4,1 miljoen mensen.

Definitie “vermoeden van loondienst”

De Europese Commissie somde vijf criteria op om te bepalen of iemand als werknemer kan worden beschouwd.

• De macht voor de onderneming om de werknemer te straffen of te controleren
• De onmogelijkheid om vrij zijn tarieven te bepalen
• De onmogelijkheid om bepaalde taken uit te voeren of te weigeren
• De onmogelijkheid om een eigen adresboek van klanten samen te stellen
• De verplichting om bepaalde regels van goed gedrag in acht te nemen

Als aan twee van de vijf criteria wordt voldaan, zal de werknemer ook als werknemer moeten worden ingeschreven. Europarlementslid Sylvie Brunet (Renew) steunt alvast het voorstel: “Brussel is uitgegaan van de vaststelling dat veel werknemers schijnzelfstandigen zijn omdat ze aan veel van deze criteria voldoen, zonder dat daar tegenprestaties op het gebied van sociale bescherming tegenover staan. Deze werknemers worden gebruikt als ‘moderne slaven’ zonder de bescherming en de rechten die zij zouden moeten hebben.”

Juridische bescherming

De nieuwe regel moet de werknemer op allerlei manieren beter beschermen tegen de werkgever. Ook wordt gekeken naar een bescherming tegen de algoritmen waarmee veel leveringsapps werken. De werknemers kunnen niet zien hoe ze worden beoordeeld en gecontroleerd, terwijl dit wel grote gevolgen kan hebben voor hun veiligheid en gezondheid.

Ook wordt er juridische bescherming ingebouwd. Als een maaltijdbezorger vandaag tijdens zijn werk gewond raakt, moet hij voor de rechtbank bewijzen dat hij geen zelfstandige is om een vergoeding van het bedrijf te krijgen. Door het nieuwe systeem zal het bedrijf moeten kunnen aantonen dat de maaltijdbezorger een zelfstandige is: lukt dit niet, is de vergoeding voor het bedrijf.

Voor platformen als Deliveroo en Uber is het wetsvoorstel een bittere pil om te slikken. Volgens de ontwerp-richtlijn zou de maatregel platformen jaarlijks zo’n 4,5 miljard euro kosten. Dit wordt dan waarschijnlijk doorgerekend naar de klant, waardoor jouw bestelling of taxiritje wel eens een pak duurder kan worden. Maar daar staat wel een beter leven voor 4 miljoen mensen tegenover.

(mah)