Premier Alexander De Croo (Open Vld) weet straks waarover gesproken, als hij in Davos op het World Economic Forum Amerikanen treft: de Inflation Reduction Act (IRA) is hét onderwerp voor trans-Atlantische contacten deze week. Die maatregel van de Biden-regering in de VS is een enorm steunpakket van 369 miljard dollar om de Amerikaanse industrie te gaan vergroenen. Maar dat veroorzaakt meer dan rimpelingen over de oceaan: het dreigt Europa en de VS in een handelsoorlog te duwen. De Croo waarschuwde al openlijk voor “een agressieve campagne uit de VS om Belgische en Duitse bedrijven naar de VS te lokken, waar meer te bieden is dan in Europa”. Vandaag agendeert ook minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) het thema op Ecofin-raad, de bijeenkomst van Europese ministers van Financiën. België heeft er alle belang bij dat er één Europees antwoord komt, eerder dan een verdeelde aanpak, met pakweg de Duitsers die weer de geldbeugel opentrekken. In Davos kondigde Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie zopas aan dat de EU terugslaat: ze komen met een eigen “Net-Zero Industry Act”

In het nieuws: Welk antwoord van Europa op de VS en hun industriële subsidies?

De details: De Europese industrie kreunt onder de hoge energieprijzen, maar ook de rijkelijke subsidies waar de Biden-administratie mee strooit.

• Davos, in de besneeuwde Zwitserse bergen, vormde vandaag het decor voor een belangrijke speech van von der Leyen. Die moest daar namens Europa en de EU toch met een paar inzichten komen over hoe het oude continent haar industriële weefsel wil gaan beschermen.
• De schrik zit er meer dan in, nadat een aantal serieuze alarmbellen zijn afgegaan. Zo kondigde chemiegigant BASF aan niet meer te willen investeren in haar site in het Duitse Ludwigshafen, omwille van het onmogelijke industriële klimaat in Europa. En ook een reeks Europese autobouwers, Volkswagen op kop, waarschuwt dat ze de Amerikaanse markt helemaal dreigen te verliezen, nu daar per elektrische auto tot 7.500 dollar subsidies wordt uitgedeeld, voor auto’s gebouwd in de VS.
• Het zijn allemaal symptomen van een klimaat van lichte paniek, bij de Europese industrie, over moordende energieprijzen (die ondertussen wel weer fors gedaald zijn, vermoedelijk tijdelijk), maar evengoed over een enorm pakket Amerikaanse staatssteun.
• In augustus kreeg de Amerikaanse president Joe Biden immers zijn Inflation Reduction Act (IRA) door het Congres. Die wet moet de ‘groene revolutie’ in de Amerikaanse industrie fors ondersteunen met overheidsgeld, maar dat dreigt de Europese bedrijven in het nadeel te zetten. Want het ruikt sterk naar protectionisme.
• Het was De Croo zelf, die vorige week de kat de bel aan bond, op een bijeenkomst van de Europese liberalen van Renew. Daar haalde hij fel uit: “De VS, toch onze bondgenoot, zij bellen zelf onze industriële bedrijven. En ze zeggen hen, ‘waarom investeer je in Europa? Je moet naar de VS komen’. Ze bellen Duitse en Belgische bedrijven op agressieve manier, investeer niet in Europa, wij hebben iets beter”, zo tekende de Financial Times op.
• De Croo gaf daarbij aan dat zowel Belgische staal- als chemiebedrijven de laatste maanden benaderd zijn door Amerikanen, al wilde hij niet zeggen of dat overheid of privébedrijven waren. De logische namen: ArcelorMittal, maar ook Bayer en Solvay. De CEO van dat laatste bedrijf, Ilham Kadri, riep al op tot een “Europese IRA”, een soortgelijk Europees steunpakket dus.
• In Davos streek gisteren een stevige delegatie Amerikaanse Parlementsleden neer om de Europeanen te sussen. Zij verzekeren dat de VS enkel willen investeren in het versterken va de eigen economie en hun energiezekerheid. “Een sterker Amerika is een sterkere bondgenoot“, zo duidden ze aan Politico. Maar dat zal meer dan vermoedelijk niet volstaan om de Europeanen gerust te stellen.

Wat dit betekent: Vermoedelijk weer een zak Europees geld. Maar ook makkelijkere procedures om groene investeringen te doen, zegt de EU.

• “Europa komt met een Net-Zero Industry Act”, zo kondigde von der Leyen aan, al maakte ze niet meteen helemaal duidelijk wat dat betekent. “Het doel is investeringen te focussen op strategische projecten in heel keten”, zo zei ze, waarbij ze vooral wil focussen op “het versimpelen en versnellen van nieuwe propere technologiesites“.
• Cijfers van investeringsbudgetten die de EU vrijmaakt daarvoor, naast simpelere procedures, gaf ze niet. De Commissie ziet zelf ook liever belastingsverlagingen dan subsidies, zo gaf ze wel aan. En ze verwees expliciet naar de Amerikanen én de Chinezen, in een dreigend handelsconflict.
• “Het is geen geheim dat sommige delen van de Inflation Reduction Act toch tot zeer veel bezorgdheid leiden bij ons, zeker met bepaalde aanmoedigingen voor Amerikaanse bedrijven”, zo stelde ze. Maar eerder dan de VS, kregen de Chinezen er ook van langs.
• “China is openlijk energiebedrijven aan het aanmoedigen om meer naar daar te komen, en ze subsidiëren zeer hevig hun industrie, terwijl ze toegang tot hun markt afschermen voor Europese bedrijven. We moeten onze focus dus herzetten, en unfaire praktijken aanpakken. We zullen niet nalaten om onderzoeken naar marktverstoring te openen. Het moet een level playing field zijn.”
• Zij stelde ook scherp dat “het verhaal van de propere, groene economie in Europa zal geschreven worden”. Dat betekent dus: maatregelen vanuit de EU om terug te slaan in wat een nakende handelsoorlog is.
• Thomas Dermine (PS), de staatssecretaris voor Relance, volgt het dossier in elk geval best tot in de details. Want de kans is immers groot dat de Europese Commissie uiteindelijk toch niet anders kan dan met een klassieker in een handelsoorlog ten antwoorden: als de ene partij met extra staatssteun gooit, doet de tegenpartij hetzelfde. Maar voorlopig is dat niet de weg die de Commissie wil. Onder meer de liberale Commissaris Margarethe Vestager waarschuwde al voor dat “competitiveit niet kan gebouwd worden op subsidies alleen”.
• Dat is ook de weg die De Croo en zijn Vivaldi-coalitie willen kiezen: in eerste instantie willen ze net een handelsoorlog en een opbod vermijden. Maar vooral willen ze dat de reactie wel unisono Europees gebeurt. Want onder meer een enorm pakket aan Duitse steun voor de eigen industrie, in het kader van energiemaatregelen, was meer dan een teken aan de wand voor de rest van de EU, eind 2022: terwijl Belgische bedrijven het met weinig tot geen extra steun moesten doen, pompte de Duitse regering van Olaf Scholz voor meer dan 100 miljard in Duitse bedrijven.
• “We moeten echt een handelsoorlog vermijden, dan verliezen we allemaal. Maar ten tweede moeten we toch als Europa zorgen dat deze Amerikaanse maatregel ons niet verdeelt. We moeten samen reageren. En ten derde moeten wij ons eigen huiswerk doen: vanuit onze sterktes vertrekken, onze eigen industriële en technologische strategie hanteren, en eigen keuzes maken”, zo stelde minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) vanmorgen op de Ecofin-vergadering, de bijeenkomst van de EU-ministers van Financiën.
• Daarbij wil Van Peteghem wel dat er een oefening gebeurt om de noden van de Europese industrie in kaart te brengen, zodat eventuele steun zeer gericht kan lopen. “We hebben een ecosysteem nodig dat investeringen aanmoedigt”, zo zei hij. “Daarbij kunnen er privéfondsen zijn, maar ook een combinatie van Europese én nationale steun”, zo stelde hij. “Maar vooral moeten we onderlinge concurrentie in de EU echt vermijden.”
• Hoe dan ook is het straks talk of the town in Davos. Daar is er vanavond de Belgische receptie, en zal ook premier De Croo het dossier van een Europese ‘IRA’ blijven aankaarten.
• Overigens ook in town is Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president, die zich hoorbaar ergerde op Radio 1 aan de vraag of niet te veel CEO’s daar met hun privéjet waren gekomen. “Ik werk hier dag en nacht om investeringen naar Vlaanderen te krijgen, dat is mijn opdracht als minister-president. Dat hier bepaalde mensen zich met privéjets naar Davos verplaatsen, is mijn zaak niet. Ik kan hier 40 tot 50 CEO’s spreken op heel korte tijd, Dat zijn allen CEO’s van bedrijven die actief zijn in Vlaanderen, of er willen komen. Wij kijken hoe we elkaar kunnen vinden in investeringsdossiers.”

De Insiders: Sammy Mahdi (cd&v) die op senioren mikt? “Ik vond dat eigenlijk heel triestig, da’s bijna niet het lef hebben naar andere doelgroepen te gaan”.

• ‘De Insiders’, onze nieuwe talkshow van Linda De Win en Wouter Verschelden trapte gisteren meteen af met een pittige uitzending. Twee grote namen uit de communicatiewereld, Barbara Van Gheluwe, CEO van BBDO en Karen Corrigan, CEO van Happiness, fileren de politieke week.
• Opvallend is hoe kritisch beide communicatiespecialisten zijn over de nieuwjaarsboodschap die cd&v-voorzitter Sammy Mahdi zette, voor zijn partij, dit weekend op de cd&v-nieuwjaarsreceptie. Daar vroeg hij meer “respect” voor ouderen, en pakte uit met een ‘Actieplan voor Senioren’. Maar dat werd niet gesmaakt.
• “Ik vond dat eigenlijk heel triestig. Da’s bijna het lef niet hebben om naar andere doelgroepen te gaan. Want je weet dat die mensen net de mensen zijn die cd&v nog altijd heeft. Da’s zoals VTM zou zeggen van ‘ja, ik ga alleen nog maar voor 65-plussers’. Ja natuurlijk, die heb je al hé”, zei Karen Corrigan, CEO van communicatiebureau Happiness.
• “Een ‘respect’-campagne voor ouderen dus. Het is ergens een hang terug naar het verleden met ook daar weer een heel manke vergelijking. En waar hij zei ‘Je gaat toch ook niet een auto met veel kilometers op de teller op het schroot gooien?”, zei Van Gheluwe. “Dat kwam bij mij heel fout binnen allemaal”, voegde Corrigan toe.
• “Je zou kunnen zeggen ‘ik vertrek van mijn sterkste groep’, ik ga van daaruit werken en ik ga die mensen meer aandacht geven”, zegt Van Gheluwe. “Ik ga een beleid, een visie uitwerken om die doelgroep terug te connecteren aan andere doelgroepen en hun kinderen en hun volgende generaties en zo van daaruit beginnen. Van daaruit ga ik winnen, ik ga die gemeenschap weer winnen. Dat zou een slimme strategie zijn. Maar dat was niet zijn boodschap op de nieuwjaarsreceptie”, zo stelde Van Gheluwe nog.

Opvallend: Daar is het weer: gekibbel over kernenergie.

• De discussie over Doel 4 en Tihange 3 is nog niet gesloten, de definitieve handtekening op de deal met Engie is nog niet gezet, of Vivaldi rolt alweer vechtend over straat, als het over kernenergie gaat.
• Aanstoker van dienst is deze keer toch wel Jean-Marc Nollet, die gisteren op Bel RTL nog eens fel uithaalde over de nieuwe generatie reactoren, de zogenaamde ‘small modular reactors’ of SMR’s, waar België en Vivaldi wel 100 miljoen uittrokken om er research naar te doen.
• “Als we kijken naar de kostprijs van deze kleine reactoren, als we kijken naar het afval dat ze produceren, zien we niet echt een voordeel. Bovendien worden zulke reactoren niet voor 2045 verwacht, en die tijd hebben we niet”, zo trok hij die beslissing in twijfel. “Onze horizon is gewoon 100 procent hernieuwbare energie”, zo stelde hij fel.
• “Dat er onderzoek gebeurt naar de verschillende energiebronnen die op een dag het levenslicht kunnen zien, waarom niet? Maar de analyse blijft dezelfde: ze moeten minder duur zijn, niet vervuilend en niet gevaarlijk. En tot op heden beantwoordt kernenergie niet aan die criteria”, zo concludeerde de Ecolo-baas.
• Meteen gingen de poppen aan het dansen. Want vanuit de drie regeringspartijen die wél manifest voor kernenergie zijn, die de SMR’s zien als de toekomst én die eigenlijk ook aansturen op het openhouden van Doel 1 en 2 en Tihange 1, kwam felle reactie. Cd&v had het over “misplaatst dogmatisme”. “Strategische autonomie is ‘key’ op vlak van energie binnen een Europese context. SMR’s kunnen ons daarbij helpen”, zo tweette Kamerlid Leen Dierick (cd&v).
• Bij Open Vld reageerde Egbert Lachaert fel: “Afspraken zijn er om na te komen. Ons land zal 100 miljoen euro investeren in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe SMR kernreactoren. Dat is afgesproken en zullen we doen.”
• De MR was zoals vanouds meest fel op de groenen. Daar liet men meteen weten dat die 100 miljoen investeringen gewoon door gaat. Maar vooral was er opwinding over het verhaal dat De Tijd dit weekend bracht over kernenergie. Een interessante reconstructie toonde daar aan dat minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) op een bepaald moment, voor het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, wel degelijk het ‘plan B’, waarbij de kerncentrales wel zouden openblijven, op eigen houtje helemaal had afgesloten, en niet meer als optie dat uitonderhandelde met de EU.
• Dat werd door de MR aangegrepen om te stellen “dat ze gelijk hadden, en het altijd gezegd hadden: de minister van Energie loog over dit dossier.” En meer nog, op Twitter opperde oud-minister Marie-Christine Marghem (MR), immer kritisch in het dossier, zelfs dat er een heuse Parlementaire onderzoekscommissie zou moeten komen, om die vraag uit te spitten. “De groenen zijn echt lamentabel”, zo stelde Marghem daarbij.
• Vanmorgen kon Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout op Radio 1 dan de zaken wat sussen. “Ons standpunt over de SMR’s blijft hetzelfde. Laat ons geen enkele vorm van technologie naar de langere toekomst uitsluiten. Maar laat ons ook realistisch zijn. De collega’s lijken nu te beslissen over een technologie die nog niet eens bestaat. Het standpunt van Eoclo is consistent. Wij staan open voor het onderzoek, maar op dit moment is er geen duidelijkheid voor het afval en is er geen duidelijk economisch model. “
• Dat Van der Straeten doelbewust de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 niet meer als optie wilde openhouden, tegen de regering in, wuifde Vaneeckhout ook manifest weg: “ Daar ben ik het helemaal niet mee eens. Als er één minister is die altijd flexibel geschakeld heeft, is het Tinne. Dat staat in schril contrast met al haar voorgangers. Toen is duidelijk nooit serieus gewerkt aan het energiebeleid.”

Om te blijven volgen: Jong Groen wil dat de Paleizenstraat ontruimd wordt, anders moet de moederpartij tegen donderdag de regering laten vallen.

• Hoogoplopende emoties bij de groenen ondertussen wel, in het dossier van de asielzoekers en die hun opvang. De jongerenafdeling van Groen spreekt al langer oorlogstaal in het dossier, en wil dat Vivaldi dringend actie onderneemt. Een groot kraakpand in de Paleizenstraat in Brussel, waar tot volgens de Brusselse dienst Samusocial zo’n 600 tot 700 mensen verblijven, (en niet de meer dan 1.000 waarvan soms sprake) met weinig faciliteiten, is de steen des aanstoots.
• De voorzitter van Jong Groen, Kilian Vandenhirtz, haalt in De Morgen uit: “De situatie is onmenselijk. Al maanden schrijven wij open brieven, persberichten en zitten we samen met onze partij om beterschap te vragen. Maar hoe hard Groen en Ecolo ook op tafel kloppen in de regering: het is duidelijk dat er binnen de federale ploeg een gebrek aan politieke wil is om een oplossing te vinden. Te veel partijen voelen de adem van de rechtse oppositie in hun nek.”
• Jong Groen wil dat beide groene partijen hun conclusies trekken: “Als het kraakpand tegen dan niet ontruimd is, dan zien we niet in hoe deze regering nog kan aanblijven. We kunnen dit niet langer laten passeren.”
• Bij Groen zelf sussen ze: voorzitter Nadia Naji is er ter plaatse geweest, en beseft dat dit “voor haar achterban zeer belangrijk is, dat er een oplossing komt”. Maar een ultimatum, daar willen ze niet van horen.
• Dat is niet onlogisch, omdat het net iets te makkelijk is om enkel te wijzen naar de verantwoordelijkheid van cd&v-staatssecretaris Nicole de Moor. Om te beginnen is de eigenaar van het pand het Brussels Gewest: het zijn zei die het zover hebben laten komen dat het gekraakt wordt.
• Daarnaast is er de gemeente Schaarbeek, op wiens grondgebied het pand is. Zij zijn verantwoordelijk voor de openbare orde en de veiligheid, via hun politie. Vanuit die hoek gebeurt er quasi niets. Daarnaast zitten er heel wat daklozen, die geen asielzoeker zijn: het is opnieuw het Brussels Gewest die verantwoordelijk is, met zowaar zelfs Ecolo-minister Alain Marron. Die is bevoegd voor Daklozen, maar evengoed voor Volksgezondheid in de hoofdstad: bij een uitbraak van ziektes als schurft, moet hij optreden.
• Vervolgens is er de Moor, die op Asiel en Migratie dus verantwoordelijk voor de opvang van mogelijke asielzoekers onder de bewoners van het pand. Tot nu toe zijn er 133 mensen die recht hebben op zo’n opvang, omdat ze een asielaanvraag kunnen indienen, uit de Paleizenstraat gehaald en ondergebracht in centra.
• “Fedasil zette daar gisteren nog van 67 bijkomende mensen met recht op opvang op de lijst, voor 12 mensen was er meteen plaats. “De rest zal deze week gradueel opgevangen worden. Dat zal het totaal aantal die opgevangen worden door Fedasil brengen tot 188 personen”, zo laat het kabinet van de Moor weten. “De Moor zegt al weken dat zij zich zorgen maakt om alle mensen die daar verblijven, ook degene die Fedasil niet moet opvangen en vraagt dus met aandrang dat iedereen zijn verantwoordelijkheid zou nemen.”
• Blijft de vraag hoeveel van de 600 tot 700 aanwezigen in de Paleizenstraat dan nog recht hebben op asiel. Feit is dat de man die overleed, en eerder als asielzoeker werd gemeld in de media, een Tunesiër zonder papieren was, die het land moest verlaten. Ook toen de brand uitbrak, bleek op dat verdiep enkel mensen van Marokkaanse origine zonder papieren te verblijven, geen asielzoekers. In een reportage van de VRT doken onder meer een Roemeense ex-crimineel op, plus een aantal daklozen en opnieuw een minderjarige Marokkaan, maar ook geen asielzoekers.