In het nieuws: een nieuwe studie raamt de huidige “fossiele” inkomsten van het Kremlin.

• Volgens het rapport van het Finse onderzoekscentrum Centre for Research on Energy and Clear Air (CREA) verdient Rusland nog steeds 640 miljoen euro per dag aan de verkoop van zijn fossiele brandstoffen.
• Westerse sancties verminderen de inkomsten van het Kremlin, maar ze zouden veel effectiever kunnen zijn.

De achtergrond: embargo en prijsplafond.

• Begin december heeft de Europese Unie een embargo ingesteld op de verscheping van Russische ruwe olie.
  • Sommige landen (Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Polen) blijven het energieproduct echter via pijpleidingen ontvangen. Polen is van plan het verbod binnen enkele weken op te heffen.
• Tegelijkertijd hebben de G7, de EU en Australië een prijsplafond voor Russische ruwe olie ingesteld van 60 dollar per vat.
  • Aangezien de overgrote meerderheid van de bedrijven die betrokken zijn bij het verlenen van scheepvaartdiensten in Europa zijn gevestigd, moet Rusland zich aan de regels houden als het ruwe olie wil blijven verkopen, vooral aan Azië.
  • Het Kremlin is woedend en heeft reeds wraak genomen: vanaf 1 februari aanstaande moet het de uitvoer van ruwe olie en olieproducten verbieden wanneer in contracten een dergelijk prijsplafond wordt genoemd.
• Er zij ook op gewezen dat de Europese landen voornemens zijn het embargo en het prijsplafond vanaf 5 februari toe te passen op Russische geraffineerde producten.

Europa binnenkort vervangen door China

De cijfers: de sancties werken, maar komen ze hard genoeg binnen?

• Volgens het CREA-rapport hebben de sancties in december geleid tot een daling van de Russische export van fossiele brandstoffen met 17 procent, het laagste niveau sinds het begin van de oorlog in Oekraïne.
• In totaal verliest Rusland 160 miljoen euro per dag als gevolg van de sancties, berekenden de Finse onderzoekers.
• Toch bleef Europa in december de grootste olieafnemer van Rusland. Daarmee blijft het continent ook Ruslands eerste klant voor fossiele brandstoffen in het algemeen.
  • Dit is te wijten aan het feit dat Europa ook andere olieproducten uit Rusland bleef kopen en dat Duitsland nog steeds ruwe olie invoerde. Dit werd echter op 1 januari 2023 stopgezet.
• In februari, met het einde van de aankoop van ruwe olie via pijpleidingen uit Polen en de verlenging van het embargo en het plafond voor olieproducten, zal Rusland nog eens 120 miljoen euro per dag verliezen, schatten de onderzoekers.
  • Op dat moment zal Europa niet langer de regio van de wereld zijn waarnaar Moskou het meeste zwarte goud exporteert. China zal het overnemen, gevolgd door India.
• Tot dusver heeft Rusland 3,1 miljard euro verdiend aan het vervoer van ruwe olie met schepen die onder het prijsplafond vallen.
  • Dit heeft de Russische regering ongeveer 2 miljard euro aan belastinginkomsten opgeleverd.

Wat nu: het plafond verlagen?

• Volgens onderzoekers van CREA zou het in het belang van Europa zijn om het prijsplafond voor Russische olie aanzienlijk te verlagen.
• Zij adviseren een halvering tot 25 à 35 dollar per vat.
• Volgens hen zal Rusland gedwongen worden zich te schikken.
  • Enerzijds omdat deze prijs nog steeds “ruim boven” de kosten zou liggen. De Russische productie zou nog steeds economisch rendabel zijn, zodat niet gevreesd hoeft te worden dat Moskou plotseling zou besluiten zijn productie te verminderen en de wereldbevoorrading de facto zou verstoren.
  • Anderzijds omdat het nog geen alternatief heeft gevonden voor schepen in westerse handen/verzekerde schepen om zijn olie naar Azië te exporteren.
    • De beruchte “schaduwvloot” zou niet operationeel zijn.
• Tot slot noemen de onderzoekers naast een lagere maximumprijs een reeks andere maatregelen die kunnen worden genomen om verder te wegen op de inkomsten van het Kremlin:
  • De implementatie van de maatregelen verscherpen, door meer controles en strengere sancties voor olietankers die zich niet aan de regels houden.
  • Het bestrijden van de overslag van Russische olie in territoriale wateren en exclusieve economische zones van landen die prijsplafonds toepassen.
  • Beperking van de verkoop van tankers die Rusland zou kunnen gebruiken om zijn zwarte goud naar Azië te exporteren.
  • Prijsplafonds en/of beperkingen invoeren voor Russisch gas en olie die via pijpleidingen worden ingevoerd.

(lb)