Zoom uit: De Russische economie is vorig jaar met 2,1 procent gekrompen, aldus het statistiekbureau van het land. Dat is veel minder dan de verwachte krimp met 12 procent.

• Analisten zijn verrast door de indrukwekkende veerkracht van de Russische economie ondanks de zware westerse sancties.

Hoe komt dat? De schijnbare veerkracht van de Russische economie is te danken aan verschillende factoren:

• Allereerst is er de bijzondere samenstelling van de Russische economie, waarbij de staatsbedrijven een aanzienlijk deel van het bbp uitmaken, die de economische bedrijvigheid op korte termijn lijkt te beschermen tegen sancties.
• Rusland kon in 2022 energie blijven exporteren – olie en gas – omdat de westerse energiesancties in de loop van het jaar slechts geleidelijk van kracht werden.
• En zelfs nadat die sancties van kracht werden, vond Rusland alternatieven voor zijn export en verscheepte het land goedkope ruwe olie naar China en India.
• Bovendien hebben de hoge prijzen voor olie, gas, voedsel en meststoffen de Russische economie geholpen om het hoofd boven water te houden. Rusland heeft die prijsstijgingen zelf in de hand gewerkt door de export naar Europa te verminderen.
• Rusland heeft ook de militaire uitgaven fors opgetrokken. Sommige fabrieken werden bijvoorbeeld aangezet om wapens in plaats van wagens te produceren. De militaire en publieke sector in de Russische federatie zijn met 4,1 procent gegroeid.
• Veel multinationals hebben zich uit Rusland teruggetrokken, zoals Nike, McDonald’s en Starbucks, maar lokale bedrijven hebben de vrijgekomen handelszaken overgenomen, waardoor de Russische economie een impuls heeft gekregen.
• De industrie en de detailhandel verzwakten in 2022, maar de landbouw, de bouw en het hotelwezen groeiden, aldus het Russische statistiekbureau.

Resultaat: Volgens het IMF zou Rusland dit jaar ondanks de westerse sancties een (zwakke) economische groei (+0,3%) moeten kennen, vooral dankzij een sterke export.

Impact op lange termijn

Onder de radar: En toch is de Russische economie aan het afzwakken. De westerse sancties hebben pas sinds kort gevolgen voor de Russische economie, en die zullen waarschijnlijk van lange duur zijn.

• In januari daalden de Russische inkomsten uit de olieverkoop met bijna 50 procent ten opzichte van vorig jaar, als gevolg van de sancties tegen het Russische zwarte goud die pas op 5 december van kracht werden.
• Het begrotingstekort bereikte in januari een record van 1,8 biljoen roebel (22,5 miljard euro): de uitgaven stegen met 58 procent ten opzichte van 2022, terwijl de inkomsten met meer dan een derde daalden. Verwacht wordt dat de Russische inkomsten de komende maanden verder zullen dalen als gevolg van de Europese sancties.
• Voorts berekende het Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) dat het plafonneren van de prijs van Russische olie op 60 dollar resulteert in een inkomstenverlies van 160 miljoen euro per dag.
• Nieuwe maatregelen sinds 5 februari: Europa blokkeert nu de invoer van geraffineerde Russische olieproducten, waardoor de inkomsten van Rusland verder worden gedrukt. Het land zou moeite kunnen hebben om een koper voor deze producten te vinden. De Russische Federatie lijkt dat ook te beseffen want die heeft aangekondigd de olieproductie volgende maand met 5 procent te zullen verlagen.
• En dat alles is zonder rekening te houden met nieuwe westerse sancties, die Brussel en de Verenigde Staten overwegen voor de “verjaardag” van de Russische inval in Oekraïne op 24 februari. “Deze sancties zullen de maatregelen die we nu al hebben getroffen, verdiepen en verbreden. Vooral om de toestroom van technologie naar de Russische defensie-industrie te beperken”, zei Victoria Nuland, de Amerikaanse ondersecretaris voor politieke zaken, onlangs.
• Deskundigen verwachten ook dat de productiviteit van olie- en gasvelden mettertijd verder zal afnemen bij gebrek aan investeringen, knowhow en apparatuur uit het Westen.

“Langzaam werkend gif”

Opgemerkt: Lopende discussies tussen Rusland en de bedrijven over bijdrages aan de begroting, die onder druk staat door de militaire uitgaven, tonen aan dat de economische situatie in het land aan het verslechteren is.

• De Russische minister van Financiën Anton Siluanov zei in een interview met de televisiezender Rossiya-24 dat hij verwacht dat de bijdrage van het bedrijfsleven “ongeveer 300 miljard roebel” of 3,75 miljard euro zou bedragen.
• Maar dat zal waarschijnlijk onvoldoende zijn om de Russische economie te redden.

Conclusie: “Sancties zijn een langzaam werkend gif, een beetje zoals arsenicum. Het kost tijd”, zei Josep Borrell, de EU-buitenlandchef, deze maand tegen het Europees Parlement.

Intussen zijn de donderwolken boven Europa aan het wegtrekken: de inflatie verliest aan kracht, het risico op een recessie neemt af en de energieprijzen dalen. Daarenboven slagen we er beter dan verwacht in om af te kicken van Russische fossiele brandstoffen. Niemand had dit een jaar geleden durven voorspellen.

(ns)