In de strijd tegen het coronavirus ligt er bij de Europese Unie een piste op tafel waarbij telecombedrijven data van hun gebruikers aanleveren. Dat schrijft de Nederlandse krant Het Financieele Dagblad. Het controversiële idee waait uit Azië.

Het plan is afkomstig van Thierry Breton, de Europese Commissaris voor Interne Markt. Hij hield maandag een videoconferentie met de toplui van de grote Europese telecombedrijven en polste naar de bereidheid om metadata van hun klanten door te spelen. Bij metadata gaat het niet zozeer om de inhoud van de gesprekken, maar wel bijvoorbeeld om de auteur, het tijdstip of de locatie.

Metadata linken

Net die locatie vindt de Europese Commissie interessant. Er ligt een plan om tafel om ‘mobiliteitspatronen’ te analyseren. Met behulp van de gegevens kunnen de autoriteiten plaatsen opsporen waar veel mensen samen zijn. De woordvoerder van Breton benadrukt wel dat het onmogelijk is om individuele gebruikers te identificeren.

Experts trekken dat in twijfel. Hoewel de Europese privacywaakhond (EDPS) voorlopig geen bezwaren ziet, wijzen kenners op de enorme risico’s. ‘Het gaat niet om de inhoud, maar alleen om de metadata, zegt de Commissie. Het probleem is alleen dat metadata meer zeggen dan de inhoud. Meestal is het kinderspel om de metadata te linken aan een individueel persoon’, zegt advocaat Axel Arnbak aan FD.

China achterna?

Het voorstel doet denken aan de Aziatische aanpak van de coronacrisis. In Hongkong draagt iedereen elektronische armbanden, in combinatie met een smartphone, om te controleren of geïnfecteerden zich aan hun quarantaine houden. In China krijgt iedereen zelfs een gezondheidscode op zijn telefoon: groen (vrij bewegen), geel (1 week quarantaine) en rood (2 weken quarantaine).

Ook Italië verzamelt al een tijdje telecomdata om de lockdown te evalueren. Zo bleek afgelopen week uit data van telecomproviders Vodafone en TIM dat 40 procent van de inwoners van Lombardije – de zwaarst getroffen regio – zich allesbehalve thuis bevond. Dat speelde ongetwijfeld mee bij de verstrenging van de maatregelen.

En in Polen kunnen burgers in quarantaine vrijwillig een applicatie gebruiken, die hen vraagt om op gezette tijdstippen een foto van zichzelf in hun omgeving te sturen. De software controleert dan of de gebruiker effectief thuis is. Het alternatief is een fysieke controle door de politie.

In die zin is het misschien wel zinvol dat er op Europees niveau algemene regels komen rond het gebruik van telecomdata om afzonderingsmaatregelen af te dwingen. Al blijven privacy-experts erop wijzen: in tijden van crisis komen verregaande privacybeperkingen er snel, maar nadien verdwijnen ze quasi nooit meer.