Wanneer een dierbare komt te overlijden, volgt onvermijdelijk de vraag wat er met de nalatenschap moet gebeuren. Meestal kan een erfenis een extraatje opleveren, maar soms zijn er ook risico’s. Een kort overzicht van de bedreigingen die verbonden zijn aan een erfenis.

Wanneer u een erfenis krijgt, zijn er ruwweg drie mogelijkheden. Let wel, de keuze is bindend en kan op geen enkele manier teruggedraaid worden.

• U kunt de erfenis aanvaarden. Dat betekent dat u zowel instaat voor de positieve als de negatieve gevolgen. Heeft de erflater (de overleden persoon, red.) bijvoorbeeld schulden, dan komen die bij u terecht.
• U kunt de erfenis verwerpen. Op die manier kan u niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele schulden, maar omgekeerd zit genieten van de beschikbare middelen er ook niet in.
• U kunt ook kiezen voor ‘aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving’. Deze optie is aangeraden wanneer u niet precies weet dat de inhoud van de erfenis is. De notaris zal daarbij een inventaris opmaken van alle activa (inkomsten) en alle passiva (schulden). Daarna beslist u wat u aanvangt met de erfenis.

Opgelet: in de meeste gevallen gaat de overheid ervan uit dat u de erfenis stilzwijgend aanvaardt. Het is belangrijk om na het overlijden voorzichtig te zijn met de handelingen die gesteld worden. ‘Zo kan de overschrijving van een miniem bedrag van de bankrekening van de overledene naar de bankrekening van de erfgerechtigde als stilzwijgende aanvaarding worden bestempeld’, waarschuwt Carol Bohyn, notaris en woordvoerder van notaris.be.

Om te beslissen of u de nalatenschap verwerpt of aanvaardt onder voorrecht van boedelbeschrijving, is de tussenkomst van een notaris sinds 3 augustus 2017 verplicht. De wetgever wou zo het risico op onvoorzichtige beslissingen, waarbij erfgenamen later spijt hebben van hun keuze, verminderen. De kosten om één van deze twee opties uit te voeren, hangen af van een concreet dossier. Notarissen bepalen vaak hun eigen uurtarief, dat ergens tussen de 100 en 200 euro per uur ligt. Als er een duidelijk testament is of als de erfgenamen het snel eens raken, kan de kostprijs een paar honderd euro bedragen.

Kosteloos verwerpen

Een belangrijke aanvulling. Wanneer een nalatenschap niet meer waard is dan 5.000 euro (nu geïndexeerd tot 5.129,21 euro, red.), dan is een kosteloze verwerping mogelijk. Zo kan een erfgenaam afstand doen van de erfenis als de overleden persoon meer schulden nalaat dan baten. Het verwerpen van zo’n kleine nalatenschap kan gratis door een verklaring van verwerping op te laten maken door een notaris. Hij of zij zorgt ervoor dat deze verklaring wordt geregistreerd in het Centraal Erfrechtregister. Een speciaal fonds draagt de kosten.

Uit cijfers van Fednot blijkt dat 93.021 Belgen een verklaring voor een notaris hebben afgelegd in de periode van maart 2018 tot eind juli van dit jaar. Dat zijn gemiddeld 3.208 Belgen per maand. Zij zijn dan ook beschermd tegen de schuldeisers van de overledene. ‘Gevolg is wel dat de erfgenaam afstand doet van alle goederen en ook geen persoonlijke spullen, zoals foto’s, uit die nalatenschap kan opeisen’, waarschuwt Bohyn.