In het nieuws. De slottekst van de gisteren beëindigde COP 28 overeenkomst vermeldt expliciet als doel “het opgeven van fossiele brandstoffen” (“transition away from fossil fuels”). Een zin die ieder naar eigen goedkeuren kan invullen en dus niets betekent.

• Er zijn evenmin duidelijke deadlines om de oliekraan definitief dicht te draaien.
• Voor de zoveelste keer op rij “Much ado about nothing“, zeggen critici.

Zoom in. “Laat fossiele brandstoffen in de grond zitten. Het is zo simpel als dat…”, is een vaak gehoorde kreet van klimaatactivisten.

• Maar naast olieproducenten zoals Saoedi-Arabië, verzetten ook landen als China, India en Brazilië zich tegen het uitfaseren van fossiele brandstoffen.
• De reden hiervoor ligt in de “energieongelijkheid” tussen rijke en arme landen.
  • Grote verbruikers van fossiele brandstoffen – zoals India en China – hebben geen plannen om hun prioriteiten ondergeschikt te maken aan de onze.
  • Hun prioriteit is de strijd tegen armoede en onderontwikkeling. Het zijn geen klimaatontkenners, maar ze streven een andere agenda na. Ze maken deel uit van een wereldwijd inhaalproces, waarbij ze de welvaart willen evenaren die al decennialang de onze is.
  • Ze zijn niet geïnteresseerd in de bouw van ecologische modelwoonwijken, maar willen hun mensen uit krottenwijken bevrijden.

Energie is cruciaal voor de ontwikkeling van een land

Zoom out. Energie is cruciaal voor de ontwikkeling van een land, zoals blijkt uit de behoefte aan staal voor infrastructuur, cement voor de bouw en koper voor elektriciteit.

• Een snelle uitfasering van fossiele brandstoffen zou veel landen in een permanente staat van energiearmoede kunnen laten.
• In het Westen wordt de urgentie van klimaatverandering erkend, maar de realiteit van energiearmoede in veel delen van de wereld wordt vaak over het hoofd gezien.
• De enorme kloof in energiegebruik tussen rijke en arme landen benadrukt de complexiteit van wereldwijde duurzaamheidsuitdagingen.
• Die energie-ongelijkheid blijft verbijsterend. In per capita termen blijven veel landen “waar Groot-Brittannië in 1800 was”, schrijft Ed Conway op Substack.

De oplossing. Er is een groeiende noodzaak voor rijke landen om technologie en middelen te delen om de energiekloof te overbruggen.

• Rijke landen zouden meer kunnen doen om het energietekort te overbruggen, door hun groene technologie naar armere landen te sturen, de bouw van hernieuwbare energie-infrastructuur te subsidiëren, etc.
• Maar ze weten dat dit vele miljarden zou kosten en hebben het nu al moeilijk genoeg om hun eigen burgers achter netto nul te houden.

Samengevat. Het vraagstuk rond het uitfaseren van fossiele brandstoffen en de klimaatcrisis is een spiegelbeeld van diepere wereldwijde ongelijkheden en complexiteiten. 80 procent van de wereldbevolking moet nog voor de allereerste keer in een vliegtuig stappen. In het grootste deel van de wereld heeft minder dan 1 op de 20 mensen een auto.  Het klimaat staat er niet eens onderaan op de prioriteitenlijst.

Een evenwichtige benadering die rekening houdt met de realiteit van energiearmoede en ontwikkelingsbehoeften is essentieel om een rechtvaardige en duurzame toekomst voor alle landen te waarborgen. En fossiele brandstoffen zullen nog zeker twee decennia deel van die mix uitmaken.