De kelk is nog steeds niet tot de bodem geledigd, in de saga van de Belgische kerncentrales. Want de Franse energiereus Engie, die eigenlijk al veel langer haar nucleair park in België kwijt wil, speelt het spel bijzonder hard. Nog voor de ministerraad vanavond, waarop Vivaldi scenario’s bekijkt voor de komende drie winters, laat ze al weten dat het bijzonder onwaarschijnlijk is om nu nog de levensduur van de Belgische kerncentrales te blijven verlengen. “Wat Engie vooral wil, is dat wij in het kapitaal stappen”, zo duidt een insider, over de onderhandelingen tussen Vivaldi en de Fransen. Maar door ostentatief dwars te liggen, probeert Engie mogelijk (deels) een nationalisatie te forceren, om zich dan te kunnen ontdoen van de zware financiële last van het kernafval. Tegelijk blijft de federale ploeg hopeloos verdeeld: de groenen willen enkel naar Doel 4 en Tihange 3 kijken, de liberalen en cd&v ruiken hun kans om nog drie centrales, de oudste generatie, langer open te houden. Voorbeelden uit Nederland en de VS leren dat dit zeker niet onmogelijk is.

In het nieuws: Vanavond alweer een powwow rond de kerncentrales, voor Vivaldi.

De details: Engie zelf, de uitbater, komt het feestje nu al vergallen. Zij sommen een hele reeks redenen op waarom de levensduur verlengen niet kan. Voorspelbaar, want deel van een grotere strategie.

• Alles komt altijd terug in de Wetstraat. En dus vergadert de federale regering vanavond over de Belgische kerncentrales. Met het mes een beetje meer op de keel deze keer: een rapport over de bevoorradingszekerheid van Elia, de hoogspanningsbeheerder, belooft niet veel goeds voor de komende winters. Met name de winter van ’25-’26 wordt nipt, zo voorspellen zij.
• Dat heeft te maken met zowel de Franse als Duitse markt, waar onzekerheid over de kerncentrales in Frankrijk, of de nipte energiemarkt in Duitsland, maken dat het niet langer zeker is dat zij België kunnen ter hulp schieten als hier tekorten zouden ontstaan. Want dat was (en is) natuurlijk wel de brute realiteit: om de Belgische kernuitstap mogelijk te maken, rekende men altijd op kernenergie uit Frankrijk, om mogelijke gaten te vullen.
• Meteen kwamen gisteren twee grote opties op tafel, die vooral om politiek-symbolische reden de voorkeur genoten van blokken binnen de regering:
  • De groenen kwamen pleiten, met veel overtuiging, voor het gespreid openhouden van Doel 4 en Tihange 3, door ze in de zomer stil te leggen, en dan in de winters van ’25-’26 en ’26-’27 wel te laten draaien. Dat zou kunnen door de brandstof te spreiden, in een zogenaamde ‘fuel extention’;
  • Voor Open Vld, MR en cd&v is een andere optie veel interessanter: de oudste centrales van Doel 1 en 2 en Tihange 1 toch laten draaien nadat ze normaal verplicht dicht moeten.
• Maar dat laatste is een behoorlijke extra knieval, een nieuwe vernedering voor de groenen, politiek gezien. Want Doel 1 en Doel 2 zijn de oudste centrales, die in 1975 begonnen te werken. Het zijn kleinere reactoren, met elk een vermogen van 433 MW, maar ze zijn voorzien om te sluiten in februari 2025 (Doel 1) en december 2025 (Doel 2). Tihange 1, met vermogen van 962 MW, zou sluiten in oktober 2025.
• Engie stipte gisteren gretig in verschillende media aan dat, om die centrales open te houden, de wet op de kernuitstap dan wel moet gewijzigd worden. En laat dat nu net nog maar eens een “rode lijn” zijn voor de groenen, die de wet op de kernuitstap al bedongen begin jaren 2000 in de regering Verhofstadt.
• Daaraan alsnog gaan morrelen, en dus in totaal vijf kerncentrales openhouden, is een absoluut horrorscenario voor Groen en Ecolo. Het verklaart waarom zij gisteren al zo gretig het alternatief naar voor schoven: een oplossing met Doel 4 en Tihange 3.
• Maar ook die werd door Engie al aan flarden geschoten: “We gaan geen enkele toegift doen op de nucleaire veiligheid”, zo verklaarde het bedrijf parmantig aan De Tijd. “Een korte verlenging, daar bestaat geen wettelijk kader voor”, was dan weer de uitleg in Het Nieuwsblad.

De kernvraag: Kunnen de drie oudste centrales nog langer open blijven?

• Engie komt, alweer, met allerlei uitleg waarom het heel moeilijk zou zijn om Doel 1 en 2 en Tihange 1 langer open te houden. Volgens hen zijn sinds Fukushima alle normen veel strenger geworden, internationaal. En ook in België is men nog strenger geworden. “De vraag is of de oudste centrales wel op dat niveau kunnen gebracht worden“, zo zegt Engie in Het Nieuwsblad.
• Die vraag wordt beantwoord door de Nederlanders, net over de grens in Zeeland. Die hebben met hun kerncentrale in Borssele, op zo’n 35 kilometer van Doel, een reactor van een gelijkaardig type, en vooral dezelfde (eerste) generatie nucleaire centrales. De centrale levert ook ‘maar’ 481 MW en stamt al uit 1973. Terwijl Doel 1 en 2 in 2025 al moeten sluiten, houden de Nederlanders hoe dan ook die centrale van Borssele open tot 2033.
• Maar er is meer: de Nederlandse regering besliste om ook daar de levensduur van die oude centrale in Borssele nog eens te gaan verlengen, en tegelijk tegen 2035 twee nieuwe kerncentrales te bouwen, in Zeeland ook. Die zullen veel moderner zijn, en met een vermogen van tussen de 1000 MW en 1600 MW zijn. Ook in de Verenigde Staten draaien dergelijke oude types reactoren van de jaren ’70 overigens nog steeds: hun levensduur wordt steeds verder verlengd.
• Opvallend, maar belangrijk detail: het is de provincie Zeeland, samen met de Zeeuwse gemeenten, die via hun intercommunale Delta de controlerende aandeelhouder in de kerncentrale zijn. De overheid zit dus aan het roer.

The Big Picture: Engie heeft vooral een exit-strategie. Dat blijkt telkens opnieuw.

• Al meermaals in het dossier van de Belgische kerncentrales dook Engie, de eigenaar van de 7 Belgische centrales, op als grootste voorstander van sluitingen. Herhaaldelijk kwamen ze publiekelijk verklaren dat de verlenging van centrales zelfs technisch onmogelijk zou zijn. Tot in de Kamer toe, waar de CEO van de Belgische tak dat met uitgestreken gezicht kwam vertellen. In een anonieme open brief van het personeel van de centrales werd dat tegelijk manifest tegengesproken.
• Zo was Engie de afgelopen jaren eigenlijk de stille bondgenoot van Groen en Ecolo, die beiden ook in Vivaldi stapten, twintig jaar na hun eerste federale regeringsdeelname, met het idee om een historische belofte in te lossen: eindelijk zouden de kerncentrales dicht gaan.
• Dat Engie die koers aanhoudt, is volgens insiders binnen de federale regering logisch: “Ze hebben geen enkele langetermijnstrategie in kernenergie. De Belgische centrales zijn de enige nucleaire die ze nog hebben. En daar willen ze van onderuit geraken”, zo duidt men.
• Engie ontstond na een reeks overnames en een fusie tussen Gaz de France en Suez (de oorspronkelijke eigenaar van Electrabel, de Belgische uitbater, na de overname van de Generale Maatschappij) en is vandaag een veel groter, internationaal energieconglomeraat met een keiharde CEO, Catherine MacGregor. Zij onderhandelt al maanden met premier Alexander De Croo (Open Vld) en Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen).
• De grootste zorg voor Engie is niet om de rijkelijke winsten die al jaren uit België naar Parijs vloeien te behouden, maar de toekomstige financiële risico’s van kernenergie af te dekken. Want niemand heeft precies zicht op die eindfactuur, om het afval te bergen én de centrales te ontmantelen. Alleen eindigt die hoe dan ook in de miljarden, 41 miljard is een ruwe raming. Daarvoor zijn via Synatom al de reserves opzij gezet, maar de onzekerheid blijft wegen, ook op de beurskoers van Engie.
• Net daarom dringt Engie er bij de onderhandelingen over Doel 4 en Tihange 3 zo op aan dat de Belgische overheid mee in het kapitaal stapt van de centrales. Op die manier hoopt ze ook de toekomstige risico’s minstens af te wentelen, of de Belgische staat mee in bad te trekken.
• Voor onder meer de MR is dat eigenlijk goed nieuws: Georges-Louis Bouchez (MR) is al veel langer voorstander van een vorm van ‘nationalistatie’ van kernenergie. De energiesector is strategisch zo cruciaal, dat men eigenlijk best zelf controle heeft, zoals de Nederlanders over Borssele. En zoals de Fransen over EDF, die daar de kerncentrales uitbaat. En overigens is de Franse staat ook veruit de grootste aandeelhouder van datzelfde Engie, al hebben ze geen controle.
• Komen Doel 1 en 2 en Tihange 1 echt op tafel, om langer open te houden, dan dient zich daar ongetwijfeld dezelfde discussie aan: stapt België dan mee in het kapitaal van die centrales, zal Engie vragen. Voor Groen en Ecolo nog een extra stapje in de martelgang. Maar met het Nederlandse voorbeeld in het achterhoofd, toch geen totaal fictief scenario.
• Hoe dan ook heeft MacGregor meer dan ooit de kaarten in handen, om de onderhandelingen met De Croo en Van der Straeten in haar voordeel te beslechten: de klok tikt, voor een deadline die Vivaldi oplegde tegen het eind van het jaar. En de vragende partij zit overduidelijk niet in Parijs, maar in Brussel.

Drama in Brussel: Het aandeel Nationale Bank krijgt een klap van 12 tot ruim 17 op de Brusselse beurs.

• België is samen met Japan en Zwitserland één van de weinige landen waar de Nationale Bank ook op de beurs noteert. De instelling is voor de helft in overheidshanden en zit voor de overige helft bij het grote publiek via de beurs. Die verdeling van het aandeelhouderschap gaat terug tot 1848. Door de monsterverliezen dreigen zowel de federale overheid als de beleggers op droog zaad te zitten.
• Want gisterenavond kwam de Nationale Bank (NBB) met een raming van haar verlies in het huidige boekjaar tussen 600 miljoen en 800 miljoen euro. En erger: ze dreigt uit te komen “in de huidige marktomstandigheden” op een opgeteld verlies van 9 miljard euro in de periode tot en met 2027. Vervelend daarbij is dat er maar buffers zijn voor 7 miljard, mogelijks moet de bank dus versterkt worden.
• Alles heeft te maken met de koers van de Europese Centrale Bank, die fors de rente aan het verhogen is om de inflatie te stillen. Maar dat betekent verlies voor de nationale banken, die telkens die rente moeten betalen aan banken die bij hen hun geld parkeren. Daarop draaien ze verlies. Die situatie dreigt de komende jaren niet te veranderen: de inflatie duurt wel nog even.
• Beleggers reageren geschrokken, omdat de kans groot is dat de NBB de komende jaren weinig of geen dividenden gaat uitkeren. Een stabiele dividendenstroom is altijd al een van de sterke punten geweest van het aandeel, maar dreigt nu op te drogen.
• Dat is bijzonder slecht nieuws voor de federale overheid, die in de afgelopen jaren altijd kon rekenen op een royaal dividend van die Nationale Bank: het gaat om bedragen die in de honderden miljoenen liepen, per begroting. Dat zal onvermijdelijk nu wegvallen.
• De gouverneur van de Nationale Bank, Pierre Wunsch, kon na de dramatische berichten niet anders meer dan positief antwoorden op de vraag van de Kamer om naar hoorzittingen te komen. Midden januari vinden die plaats, de oppositie was al veel langer vragende partij.

Opvallend: Nicole de Moor (cd&v) gaat de strijd aan met Giorgia Meloni en haar Italiaanse regering.

• “Totaal onaanvaardbaar, wat Italië doet”, zo luidt een vlammend persbericht dat staatssecretaris Nicole de Moor (cd&v) gisteren lanceerde, ook in het Engels. Want, de nieuwe cd&v-excellentie wil graag tot in Rome gehoord worden. Dat zal vermoedelijk wel lukken: vanmiddag ontvangt ze liefst 20 Europese journalisten, die ze gaat ‘briefen’ over haar probleem met Italië.
• Vandaag organiseert de Moor namelijk een vergadering van de Europese ministers voor Asiel en Migratie van ‘gelijkgezinde landen’, met ook de Europese Commissaris Ylva Johansson erbij, in Brussel. En daarbij gaat het net om de toepassing van de zogenaamde ‘Dublinregels’. Die bepalen dat het land waar een asielzoeker toekomt en z’n eerste aanvraag voor asiel indient, ook het land is dat opvang moet voorzien en de asielaanvraag afhandelen. Dit dient net om te vermijden dat asielzoekers gaan ‘shoppen’, binnen de EU.
• Maar in praktijk loopt dit systeem heel lastig: want het gaat om behoorlijk grote aantallen, waarbij systematisch asielzoekers doorreizen naar West-Europa, vanuit het zuiden en oosten van de EU.
• Want het is duidelijk dat niet alle EU-landen staan te springen om die asielzoekers terug te nemen. Maar er is meer: de Italiaanse regering kondigde gisteren botweg aan dat ze “geen Dublin-personen meer terugnemen”, ze schorten dus openlijk de EU-afspraken op.
• Daarop reageerde de Moor dus erg boos. Niet onlogisch, haar opvang puilt uit, en in totaal moeten liefst 2.424 personen volgens de Dublin-regels terug naar datzelfde Italië vanuit België. Die namen er tot nu toe maar een fractie van terug, minder dan 100.
• “Ik stuur niet aan op een clash, maar vind het niet meer dan normaal dat andere Europese landen de regels respecteren en solidair zijn met ons. Italië legt nu eigenlijk de spelregels naast zich neer en dat kan echt niet. Veel mensen komen in Italië aan, maar reizen dan meteen door naar andere landen zoals België en België ontvangt dus vandaag meer asielaanvragen per inwoner dan Italië”, zo stelt de Moor.
• Op de meeting vandaag zitten onder meer Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Luxemburg, Nederland, Zweden, Denemarken en zelfs Zwitserland aan tafel: allemaal landen die last hebben van de doorstroom van asielzoekers, van binnen de EU zelf. Of zij samen het probleem kunnen oplossen, is weinig waarschijnlijk: het gaat om de ‘solidariteit’ binnen de EU over die opvang, die kraakt en wringt. 

Ondertussen ook in Europa: Victor Orban zet zich weer in het middelpunt.

• Als ze binnen Vivaldi straks een breekijzer willen, om toch maar Europese herstelfondsen los te wrikken van de EU, ook al weigeren die omdat de pensioenen niet voldoende hervormd zijn, dan kunnen ze mogelijks naar Hongarije kijken.
• Want de sterke man van de Hongaarse regering, eerste minister Viktor Orban, besliste gisteren doodleuk een hulppakket van 18 miljard euro voor Oekraïne te bevriezen, geld dat Kyiv nodig heeft om ook in januari iedereen te kunnen betalen. Daarnaast stelde Orban nog een veto: een minimumtaks van 15 procent voor multinationals, waar Hongarije al lang principieel mee akkoord was gegaan, kon plots ook niet meer.
• Het toont hoe ver Orban wil gaan, met een veto over zaken die niets met de zijne te maken hebben maar waardoor hij een hefboom heeft. De Europese Commissie weigert namelijk al weken om grote sommen van Europese herstelfondsen, voor zo’n 5,8 miljard euro, uit te betalen. Hongarije voldoet namelijk niet aan de Europese eisen, onder meer over corruptie. Als Orban niets aanpast, dreigt hij dat te verliezen.
• Maar het harde spel zet Orban nu weer exact waar hij wil zijn: als de grote stokebrand van de EU, die tegen alles en iedereen durft ingaan.
• Voor de Tsjechen, die nu EU-voorzitter zijn, is het een lastige oefening. Mogelijk komt er al op de top van de Europese ministers van Financiën volgende week maandag een oplossing voor het geld voor Oekraïne. Anders is het een discussie op de EU-top, midden december. Daar dreigt Orban dan helemaal de show te gaan stelen.

Voorspelbaar: Opnieuw rellen na een match van Marokko.

• Een nieuwe match voor de Marokkaanse nationale ploeg, en dus vrees voor rellen in Brussel en Antwerpen: er zijn nog zekerheden. Dat er ondertussen opgeroepen werd om op de Meir te gaan plunderen, zette meteen de toon.
• En kijk: zowel in Brussel als Antwerpen moest de politie traangas en het waterkanon inzetten, nadat er met stenen en vuurwerk werd gesmeten naar de ordediensten. In Borgerhout viseerde men een politiecombi: iemand reed er zelfs een deelstep op in.
• Zowel in Brussel als Antwerpen werd als reactie opnieuw een mensenketting gemaakt, van oudere bewoners, om te proberen de heethoofden tegen te houden. Daarbij schreeuwde men ook slogans, om de jongeren tot andere gedachten te brengen. Maar die schopten uiteindelijk toch rel, waardoor ook de menselijke ketting in Antwerpen natgespoten werd door het waterkanon. 
• Vanmorgen reageerde minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) nog op HLN.be, met een soort noodkreet aan alle collega’s. “Het is onmogelijk om die bende onverlaten van de straten te houden. Politie is maar een schakel in de hele keten waarmee we deze problematiek moeten aanpakken. Ik roep alle collega’s van diensten inburgering, samenleving en grootstedenbeleid, maar ook justitie op om dit fenomeen samen aan te pakken. De politie doet voor een stuk aan symptoombestrijding.”
• Zaterdag speelt Marokko de kwartfinale tegen Portugal. Vlaams Belang gebruikte de rellen opnieuw om fel te ageren: “Bijna 150 arrestaties. We moeten onze steden opkuisen en dat kan enkel met het Vlaams Belang”, zo reageerde Tom Van Grieken (Vlaams Belang).