Een parfum van PIIGS: langetermijnrente heeft grotere invloed op economie dan beleidsrente en ze schiet omhoog

Het duurt even vooraleer verhoogde rentetarieven effect hebben op de daadwerkelijke economie. Kortetermijnrentes worden bepaald door de centrale banken en stijgen nu al 18 maanden op rij. Maar langetermijnrentes hebben een nog grotere invloed hebben op de economie dan kortetermijnrentes.

In het nieuws: Overheden en bedrijven moeten steeds meer rente betalen om te kunnen lenen.

Kortetermijnrentes of beleidsrentes worden bepaald door de centrale banken en stijgen nu al 18 maanden op rij.
De langetermijntarieven worden in theorie bepaald door de markt, afhankelijk van het aanbod en de vraag.

15 jaar QE blijft niet zonder gevolgen

Zoom in: In theorie, want gedurende bijna 15 jaar hebben de centrale banken met hun Quantitative Easing (QE) de marktregels vervalst door massaal direct of indirect aan overheden en bedrijven te lenen en dat tegen kunstmatig lage of negatieve rentetarieven.

De inflatie (geldontwaarding) is daarvan het gevolg en heeft de centrale banken nu buitenspel gezet.
Als gevolg daarvan zijn de marktregels van aanbod en vraag opnieuw van toepassing op de langetermijnrentes. En die schieten omhoog.
Dat is slecht nieuws, want volgens standaardmodellen heeft een stijging van de langetermijnrente een vier keer zo sterk negatief effect op de economische groei als een beleidsrenteverhoging van vergelijkbare omvang.

Wat bepaalt de langetermijnrente?

Waarom? Langetermijnrentes worden bepaald door de groei, inflatie maar ook de financiële situatie van een land of regio.

Neem België, waar de inflatieverwachtingen 3,9% zijn, de groeiverwachtingen zijn 1,3%.
De langetermijnrente moet dus in theorie minstens 5,1% zijn. Daar moet een “risicopremie” aan worden toegevoegd, gerelateerd aan de financiële situatie (overheidsschuld = 106% van het bbp) van ons land.
België heeft een groot deficit, maar maakt deel uit van de eurozone. Ons land schuilt dus onder de veilige paraplu van Duitsland. Daarom kunnen we een risicopremie toevoegen van ‘slechts’ 0,5%. Resultaat: een theoretische rente van 5 tot 5,5%. Zo ver is het nog niet, maar het gaat wel die richting uit. We zaten donderdag op 3,62%. (Lees verder onder de grafiek)

Een parfum van PIIGS

Zoom out: België is in 18 maanden overgestapt van negatieve leenrentes naar een rente van 3,6%. Dat gebeurt niet zonder schokken.

Herinner u de PIIGS (Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje). Al deze landen stonden tijdens de schuldencrisis (2009 – 2014) in aan de rand van het bankroet. Geld lenen of lopende leningen herfinancieren was een onmogelijke zaak geworden.
Fast forward 10 jaar later en de meeste van deze landen hebben onder druk van de markten hun situatie weten om te draaien door ingrijpende hervormingen door te voeren, veelal op sociaal vlak.
De PIIGS indachtig weten politici dat als ze hun hun werk niet doen, de markten hen daartoe zullen dwingen.
Voor de andere landen is het kwestie te voorkomen dat het zo ver komt.