Vanavond nodigt premier Alexander De Croo (Open Vld) z’n hele ploeg uit, voor een “gezellige barbecue”, bij hem thuis in Brakel. Dat is een traditie ondertussen: een soort groepsuitje dat Vivaldi elk jaar beleeft. “De timing kan gewoon niet beter”, zo vertrouwt een regeringslid ons met de knipoog toe. Want het federale kabinet beleeft de woeligste weken in zijn geschiedenis. De affaire van de Iraanse visa rond minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) leidde ei zo na tot de val van De Croo I: PS en Ecolo ging tot op en over het randje, de MR evenzeer. Tegelijk is er De Croo zelf, die plots tot partijleider is gepromoveerd. Hij moet op zoek naar een nieuwe voorzitter, nadat Egbert Lachaert (Open Vld) woensdag de deur dicht trok. Daarbij lag een fel conflict over de fiscale hervorming aan de basis: “De voorzitter slikte de plannen van de premier niet, en trok z’n conclusies”, zegt een hoge bron. De Croo moet nu dus op zoek naar een andere stuurman voor de partij. De naam van vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) valt. “Dat kan”, is op de Zestien te horen. Dat zou meteen een stoelendans veroorzaken: Open Vld kan dan op zoek naar een nieuwe minister van Justitie, voor nog één jaar.

In het nieuws: “Dat wordt fun!”, klinkt een tikje ironisch bij een socialist in de regering, over de BBQ vanavond bij De Croo.

De details: “Goed te horen dat er nog iets overblijft van het biefstukkensocialisme”, is de kwinkslag waarmee de liberalen het scepticisme van de socialisten over het informele event beantwoorden. Het wordt interessant, vanavond in Brakel.

• “DJ De Croo en bouncer Frank nodigen uit!” Humor is er nog steeds, binnen de federale regering, na een uiterst woelige paar weken voor premier De Croo en zijn ploeg. Die komen vanavond samen bij de eerste minister thuis: hij geeft zijn jaarlijkse barbecue voor de regering, een traditie die hij al even volhoudt. Geen regen in de voorspellingen overigens, enkel wat bewolking: dat komt dus goed.
  • Dit jaar vindt die plaats op een speciaal moment: zowat alles lijkt samen te komen voor De Croo. Zijn regering hing zowat een week lang aan een zijden draadje, omdat verschillende regeringspartijen eigenlijk de minister van Buitenlandse Zaken Lahbib weg wilden, maar de MR weigerde te plooien.
  • Daarnaast nam dan woensdag plots zijn eigen partijvoorzitter Egbert Lachaert ontslag, en mocht de premier ook dat klusje nu gaan klaren: hij is “waarnemend voorzitter” van Open Vld nu.
  • Een deal met Engie raakte rond, min of meer, en dit weekend is het een marathon om met een kleinere fiscale hervorming te landen. Maar het aartsmoeilijke pensioendossier loert ook nog om de hoek.
  • En binnen de ploeg ontstond flink wat turbulentie toen lekte dat vicepremiers Vandenbroucke en Van Quickenborne in een fysiek incident verwikkeld raakten, waarna de Vooruit-man zich wél excuseerde, maar tegelijk ook alles ontkende.
• Stof genoeg dus voor de coalitiepartners om over na te denken, op de rit naar het landelijke Brakel, voor de coalitiepartners. “Eigenlijk heeft De Croo nu drie weken om zijn eigen premierschap, en dus zijn legacy, te maken of te kraken. Als hij lukt in deals doen, kan het”, zo licht een regeringslid toe.
• Een andere genodigde voor vanavond, blauw weliswaar, relativeert ook de speculaties over een slechte sfeer: “Men gaat niets voelen van al die toestanden op de BBQ vanavond. Dat is het schizofrene in die regering: de ministers komen eerder goed met elkaar overeen.”

Dé vraag (ook vanavond bij de BBQ): Waarom vertrok Lachaert zo plots?

• Eén vraag overheerst wel de gesprekken in de Wetstraat: wat triggerde het plotse vertrek van de Open Vld-voorzitter? Want dat de exit van Lachaert als een verrassing kwam, en dat hij geen enkele duidelijke indicatie op voorhand gaf, aan een pak gesprekspartners in de Wetstraat, is wel duidelijk.
• Het verhaal dat die exit al langer gepland was, en slechts ‘on hold‘ kwam door de crisis rond Lahbib, mag daarbij naar de prullenmand, volgens een aantal hoge bronnen bij de liberalen.
• De rechtstreekse aanleiding was een symptomatisch dossier, in de core business van Open Vld: de fiscale hervorming. Die moet dit weekend uitgeklaard worden, tussen de Vivaldisten. Maar na de marathon van vorig weekend, en wat daar allemaal uitkwam, gingen de lichten op donkerrood in het partijhoofdkwartier in de Melsensstraat, de M34.
• Zowel Lachaert als zijn kabinetschef Caroline Deiteren trokken bleek weg toen ze de lijnen van die hervorming, door De Croo uitgewerkt, onder ogen kregen. Een veto vanuit de eigen partij dreigde voor de premier. Dat kwam woensdag tot een kookpunt, met een exit van Lachaert als gevolg.
• “Het is een typisch voorbeeld van wat mis liep tussen de M34 en de Zestien: Lachaert kon zelf geen rode lijnen zetten voor zijn partij, kreeg geen info of betrokkenheid, maar moest dan wel daarna de zaak gaan verdedigen? Met hoogst waarschijnlijk nog een Georges-Louis Bouchez (MR) in de nek, die in Vlaanderen dan zou komen zeggen dat hij de énige echte liberaal is? Dat was niet meer vol te houden”, zegt een hoge bron.
• Het verhaal wordt helemaal bevestigd door een ander: “Die fiscale hervorming was de druppel. Dat speelde dus voor Lachaert, in combinatie met het constante gestook van de oude krokodillen in de eigen partij, die duidelijk zijn vel wilden. Dat was niet houdbaar.”
• Voor de Open Vld en meer bepaald voor de premier betekent dit nu wel vrije baan om dit weekend te kunnen landen met de grote hervorming. “Er zitten daar een aantal zaken in die elke liberaal moeten doen gruwelen, maar bon, tegenstand van zijn eigen voorzitter zal De Croo nu niet krijgen“, is wat ironisch te horen.
• Bij de MR zijn ze er alvast niet gerust op: hun ‘bondgenoot’ aan tafel, Lachaert, als die al kon wegen af en toe, valt hun helemaal weg. Het zet Bouchez en zijn vicepremier David Clarinval (MR) straks helemaal alleen aan de regeringstafel.

En toch: Speculatie over een stoelendans bij de liberalen mag vanavond zeker: zoekt Open Vld straks een nieuwe vicepremier?

• Wat De Croo vanavond zeker niet op tafel zal leggen: wie hij straks persoonlijk als nieuwe leider van zijn partij installeert, in zijn schaduw. Sinds het partijbureau van woensdag, waar Lachaert een flauw exit-applausje kreeg, en waar De Croo meteen de voorzittershamer greep, is er maar één baas meer over, de superman van de liberalen.
• Alleen is die situatie niet houdbaar én niet wenselijk: de coalitiepartners morren nu al over het oncombineerbare van beide petjes, premier én partijvoorzitter. “We beseffen dat het snel moet gaan”, klinkt het ook in kringen rond de premier.
• De Croo moet dus snel persoonlijk iemand aanduiden die minstens tot de verkiezingen de boel in de Melsensstraat, de M34, ook effectief operationeel leidt, en liefst straks de lijsten mee samenstelt en de campagne coördineert. En dat hij/zij zich zou kunnen rechthouden in de tv-debatten die eraan komen onder voorzitters, zou ook mooi meegenomen zijn.
• Een scenario dat steeds meer circuleert, in verschillende kranten, maar ook op het hoogste niveau niet afgewezen: Van Quickenborne kan naar de partij. De 49-jarige Kortrijkzaan heeft een paar eigenschappen die hem uiterst geschikt maken, om het roer nu over te nemen.
  • Hij geniet het volle vertrouwen van De Croo: na de exit van Lachaert is het triumviraat dat in 2020 de macht bij Open Vld overnam nu herleidt tot het duo van ‘Q’ en de premier.
  • Zelf kan Van Quickenborne terugvallen op het burgemeesterschap van Kortrijk. Dat model: burgemeester-voorzitter, werkt bij andere partijen, zoals N-VA.
  • Bovendien is de post van voorzitter zowat de veiligste en hoogste plek bij Open Vld om te zitten, ook na de verkiezingen van ’24: de nederlaag zal door De Croo moeten gepakt worden. Maar een voorzitter zit dan wél aan de knoppen, nadien. Van Quickenborne is een politieke survivor, die denkt altijd vooruit.
  • Een nieuw gezicht in de regering, als opvolger van ‘Q’, kan ook de partij wat extra zuurstof geven. Al is het wel een zwaar departement: daar zomaar een nieuwkomer zetten is niet evident.
• “Het is in het verleden al eens een piste geweest om Vincent naar de partij te halen. Maar toen was hij er zelf absoluut niet happig op. Het is ook niet dat hij een compleet nieuwe wind laat waaien dan hé, ook hij is compleet verweven met macht, al jaren”, zegt een Kamerlid.
• Alle andere namen die circuleren hebben alvast niet dezelfde band met de premier: Maggie De Block (Open Vld) is een optie, om stabiliteit te geven. Een Patrick Dewael (Open Vld) of Bart Somers (Open Vld) zouden een vertrouwd gezicht aan het roer geven, maar het is de vraag of De Croo dat wil.
• “Maggie en Patrick lopen zich duidelijk warm, ze ‘zijn beschikbaar‘ zoals dat heet”, stelt een topper bij de partij geamuseerd vast.
• Hetzelfde geldt voor een jongere generatie Open Vld’ers: daar zit wel wat volk die een ‘oude krokodil’ in de M34 écht geen goed idee vindt. Alternatieven die dus circuleren als naam zijn Mathias De Clercq (Open Vld), die in de Vlaamse fractie wel openlijk steun krijgt, maar ook een Tom Ongenae (Open Vld), een vertrouweling van Somers, die als voorzitter dan zijn parlementszitje zou redden.

Om te volgen: Rellen in Brussel waaien over uit Parijs.

• Dat men in Brussel altijd fel naar Frankrijk kijkt, bleek eens te meer gisterenavond. De hoofdstad kende een reeks van rellen en chaos, met liefst 64 casseurs die werden opgepakt, de helft minderjarigen. Dat waren cijfers van de politie in Brussel, die melding maakte van één relschopper die zowaar een step naar de politie gooide, waardoor een agent gewond raakte. Ook waren er verscheidene gevallen van brandstichting, waarbij de brandweer moest tussenkomen.
• De oorzaak is de dood van een 17-jarige Fransman in de Parijse voorstad van Nanterre. De jongen, Nahel genaamd, werd tegengehouden met zijn auto, tijdens een controle. Hij reed zonder rijbewijs, maar kreeg meteen een vuurwapen op zich gericht door de politie.
• Toen hij doorreed, schoot een agent, die nu van doodslag beschuldigd wordt. De jongen stierf tientallen meters verder in zijn wagen. Hij wordt nu al de “Franse George Floyd” genoemd. Een ‘witte mars’, met de moeder van het slachtoffer bovenop een wagen die de massa groette, ontaardde compleet in geweld in Parijs.
• Naar goede Franse traditie waaide het geweld vervolgens over naar andere steden: daarbij gingen auto’s in lichterlaaie, werden politiebureaus en gemeentehuizen in de fik gestoken en plunderde men winkels.
• Maar die golf bereikte ook Brussel, waar volgens de politie “via sociale media donderdag werd opgeroepen om samen te komen”. Het gevolg waren heftige rellen. Onder meer Vlaams Belang, maar ook de MR van Bouchez reageerden al zeer kritisch op de gebeurtenissen, en riepen op tot een keiharde reactie van de ordediensten.

Blijvend probleem: Het gedoe rond Hadja Lahbib gaat maar niet weg.

• Gisteren weer een moment van hoogspanning in de Kamer, rond de visa-affaire met Iran. Het nieuws dat de moeder van twee opposanten in Iran was opgepakt, zette andermaal minister Lahbib onder zware druk.
• De meerderheid kwam samen, omdat dit een ‘nieuw element’ was. Dezelfde patstelling als de dagen daarvoor kwam daarbij naar voren: Ecolo en PS eisten nog altijd het ontslag van Lahbib, de MR weigerde opnieuw. Groen en Vooruit, die eerder nog mee de forcing voerden, bleven rustiger.
• Tegelijk besliste men binnen Vivaldi andermaal “het niet op de spits te drijven”: de meerderheid stemde dus ultiem wél de motie van wantrouwen van de oppositie weg, met twee onthoudingen. Samuel Cogolati (Ecolo) en Malik Ben Achour (PS) onthielden zich symbolisch: zij zijn de meest kritische Kamerleden.
• Maar de zaak blijft hoe dan ook verder etteren: Jean-Marc Nollet (Ecolo) zette op RTBF Lahbib ’s avonds doodleuk “in lopende zaken”. “Wij hebben beslist om niet meer chaos toe te voegen aan de situatie en niet de val van de regering te veroorzaken. Maar er zijn veel problemen in dit dossier. Wij beschouwen dan ook minister Lahbib in lopende zaken.”
• Dat leverde een giftige reactie op, vanmorgen van de MR op LN24. MR-vicepremier David Clarinval haalde daar uit: “Als Nollet niet tevreden is met Hadja Lahbib, dan had Ecolo maar niet het vertrouwen in de regering moeten stemmen. Dit hoofdstuk is gesloten”.
• De vraag is of de MR dat zomaar kan zeggen: de andere partijen zijn niet van plan te lossen in het dossier, ook PS en Ecolo niet. Er komt dus hoe dan ook nog wel wat naar boven, in de zaak.
• Zo dreigt de schade voor heel Vivaldi zeer groot te worden: Lahib wordt een soort ‘Eyskens’, naar analogie met de zaak van Walid Kahled in de jaren ‘90. Die Palestijnse terrorist kreeg van de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken een visum en liep rond op de Grote Markt in Brussel. Eyskens weigerde ontslag te nemen: “In elk ander land zou ik ontslag nemen, maar niet in dit apenland”, gaf die als commentaar, wat er niet veel aan hielp. Achteraf beklaagde premier Wilfried Martens zich dat hij Eyskens had laten zitten.
• Dezelfde vraag kan gesteld worden over de premier: waarom blijft hij zo lang Lahbib steunen in deze affaire. Het antwoord zit volgens regeringsbronnen bij Peter Moors, zijn kabinetschef voor buitenlandse dossiers. Die gaf zijn toestemming, misschien wel te snel, voor de visa: de levenslijn waar Lahbib nu al heel stevig op leunde. 

Heftig conflict: Tegelijk botsten N-VA en Open Vld bijzonder hard over Iran.

• De rol van de Open Vld in de Kamer, met een speciale vermelding voor Kamerlid Tim Vandenput, in heel de Kamerdiscussie gisteren, was zeer opvallend. Daarbij draaide alles rond twee Iraanse broers, opposanten van het regime, die hun getuigenis aan Het Laatste Nieuws hadden gedaan, over hoe hun moeder in Iran, in Isfahan opgepakt was, ondervraagd en bedreigd door het regime.
• Zowat elke fractie, oppositie én meerderheid, drong erop aan dat er verder onderzoek komt in die zaak: zijn er bewijzen dat de Iraanse oppositie nu (meer) bedreigd is geweest of niet, door het bezoek van de Iraanse delegatie? Het lijkt ondertussen wel logisch dat een aantal van de Iraanse opposanten in België speciale veiligheidsbescherming zou genieten omwille van die dreiging.
• Maar de getuigenis van de broers was gisteren dus de aanleiding voor heftige reacties in de Kamer: was die arrestatie van de moeder niet het rechtstreeks gevolg van het feit dat Lahbib de visa had uitgereikt aan de Iraniërs van het regime, die met 14 afreisden en de oppositie hier in Brussel kwam filmen?
• Maar Vandenput haalde daarover fel uit in de Kamer. Want minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) had immers vertrouwelijk een document van Staatsveiligheid laten delen, met de Kamervoorzitter. Die Staatsveiligheid had de zaak van de twee broers onderzocht. Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) besliste daarop om het rapport dan maar door te sturen, vertrouwelijk, naar alle Kamerleden, zonder dat het geanonimiseerd werd.
• En nog straffer: Vandenput ging vervolgens het document gebruiken in de Kamer, en viel daarbij de Iraniërs frontaal aan. “Uit die documenten van Staatsveiligheid zou blijken dat een van de twee broers die vernoemd worden in Het Laatste Nieuws illegaal in dit land verblijft, wat hem een duidelijk motief geeft om hier politiek asiel aan te vragen”, zo stelde hij fel.
• Daarop reageerde de N-VA-fractie bijzonder boos. Theo Francken (N-VA) had het over “een aanval ad hominem op een Iraanse opposant”, en “leugens over de illegale status van die man”, “een asielzoeker in procedure is geen illegaal”.
• Vandenput reageerde nog forser op Twitter: “Die man is hier illegaal. Alvorens me een leugenaar te noemen, ken de feiten!”, waarna het liberale Kamerlid een reeks data en feiten uit het dossier van de man citeerde, die vreemd genoeg niet in het rapport van de Staatsveiligheid stonden, zoals deze nieuwsbrief dat kon inkijken. Maar Vandenput liet niet af: “llegalen moeten terecht het land verlaten, vriendjes van de N-VA, niet? Beschamend voor wie?”
• Die uitspraken krijgen hoe dan ook een staartje. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) reageerde al: “Mijn diensten zijn hierbij niet betrokken maar ik betreur dat er informatie uit individuele asieldossiers op Twitter terecht komt.”
• En de N-VA-fractie schreef ondertussen een formele klacht naar Kamervoorzitter Eliane Tillieux over Vandenput: “Er is de Kamerleden om 18 uur 48 een vertrouwelijk rapport bezorgd van de Staatsveiligheid. Het is geenszins de bedoeling daaruit te citeren in een plenaire zitting. Dat Vandenput hier dan nog verkeerd uit citeert om de betrokkene zwart te maken en foutief te bestempelen als ‘illegaal’ is laakbaar. In een tweet bovendien informatie publiek maken uit een individueel asieldossier is een zware schending van iemands privacy. Wij verwijzen naar de wet én de deontologische code”, zo schreef fractieleider Peter De Roover (N-VA), die vraagt aan de Kamer “om het incident te onderzoeken”.
• Tegelijk komt ook het Comité I samen, om de zaak van de Iraanse opposanten ten gronde te bespreken. Dat comité in de Kamer controleert de Veiligheidsdiensten. Daar leeft wel wat ongenoegen over de gebrekkige manier waarop de ‘cel Iran’ binnen de Staatsveiligheid functioneert. Die zou amper twee leden tellen, die niet bijster dicht op de zaak zitten.
• In 2021 lekte overigens via die dienst Staatsveiligheid dat de man van N-VA-Kamerlid Darya Safai, van Iraanse oorsprong, visa zou geregeld hebben voor landgenoten. Dat bleek achteraf compleet niet te kloppen: het federaal parket vond geen aanwijzing van strafbare feiten. Het wekte toen de toorn van N-VA.