De Europese Centrale Bank publiceerde na haar renteverhoging meer details over een nieuw controversieel beleidsinstrument om de renteverschillen tussen eurolanden te beperken. Opmerkelijk: de publicatie gebeurde pas na de persconferentie van ECB-voorzitter Christine Lagarde. Zo hoefde ze er geen vragen over te beantwoorden.

• De officiële naam wordt Transmission Protection Instrument of TPI, een lichte wijziging van de eerdere werknaam (Transmission Protection Mechanism).

• “Het TPI kan worden geactiveerd om ongerechtvaardigde, wanordelijke marktdynamiek tegen te gaan die een ernstige bedreiging vormt voor de transmissie van monetair beleid in de gehele eurozone”, schrijft de ECB.

• Als de markten de eurolanden apart bekijken – fragmentatie, dus – wordt die transmissie verstoord, zo gaat de redenering. Bij een renteverhoging gaat de rente in de zwakke eurolanden dan veel forser de hoogte in dan wat de ECB beoogd had.

• De centrale bank zegt de aankoop van staatspapier te overwegen als een lidstaat van de eurozone “een verslechtering van zijn financieringsvoorwaarden meemaakt die niet rechtvaardigd wordt door landspecifieke fundamentals“.

• Obligaties van staten en regionale overheden met een resterende looptijd tussen 1 en 10 jaar komen in aanmerking, zegt de ECB.

Binnen het mandaat?

• Het voorbeeld dat analisten het meest aanhalen, is Italië: als de Italiaanse rente te veel gaat oplopen tegenover de Duitse rente (de referentie in de eurozone), zou de ECB kunnen ingrijpen via steunaankopen van Italiaans staatspapier.

• Volgens critici heeft dat nog weinig te maken met de officiële opdracht van de ECB, de prijsstabiliteit bewaken. “De eenheid van het monetaire beleid is een voorwaarde voor de ECB om haar mandaat van prijsstabiliteit tot een goed einde te brengen”, antwoordt Frankfurt daar vandaag op.

• Sommige analisten vermoeden een deal: de “haviken” binnen de ECB – dat zijn de voorstanders van streng en behoudend monetair beleid – zouden het anti-fragmentatie-instrument aanvaard hebben in ruil voor de forse renteverhoging, die dubbel zo groot is als verwacht.

Vier criteria

• Vooraf werd uitgekeken naar welke voorwaarden de ECB gaat opleggen aan de betrokken landen. In haar communiqué zegt Frankfurt rekening te gaan houden met vier criteria:
  • Het land moet in orde zijn met de Europese begrotingsregels.
  • Er mogen geen “zware macroeconomische onevenwichten” aanwezig zijn
  • Het beleid op het vlak van staatsschuld moet “houdbaar” zijn
  • Het macroeconomisch beleid moet “steek houden en houdbaar zijn”

• Maar het is niet zo dat landen expliciet een aanvraag gaan moeten doen. De ECB gaat zelf oordelen of en hoe ze zal ingrijpen. “De omvang van de TPI-aankopen hangt af van de ernst van de risico’s voor de beleidstransmissie. Aankopen worden niet ex ante (vooraf) beperkt.”

• Het laatste woord over het nieuwe beleidsinstrument is in elk geval nog niet gezegd. Analisten wijzen erop dat er veel “grijze zones” zitten in de voorwaarden. Zo staan de Europese begrotingsregels, na het voorbijgestreefde groei- en stabiliteitspact, zelf op losse schroeven.

(as)