Over twintig jaar moet in Duitsland de laatste steenkoolcentrale de deuren sluiten. Daarover heeft een speciale commissie – met vertegenwoordigers van de industrie, politiek en belanghebbende organisaties – een akkoord bereikt. De beslissing kan volgens experts belangrijke gevolgen hebben voor het Europese streven om de doelstellingen van de Klimaatakkoorden van Parijs te halen. Duitsland is immers het laatste grote bastion van de steenkoolverbranding in Noordwest-Europa. Steenkool, de meest vervuilende fossiele brandstof, levert momenteel nog bijna 40 procent van de Duitse elektriciteit.

De commissie werkte sinds de voorbije zomer aan de introductie van een tijdschema voor de afbouw van de steenkoolontginning. Over dertien jaar is een evaluatie voorzien. Dan zou mogelijk een beslissing kunnen volgen om de deadline voor de uitstap tot het midden van de jaren dertig te vervroegen.

Compromis

“Dit is een belangrijke stap op weg naar het post-fossiele tijdperk,” betoogde Hans Joachim Schellnhuber, lid van de commissie en adviseur van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. “Het is een beslissing die ook nieuwe perspectieven opent voor de getroffen regio’s. Zij kunnen met innovatie-gestuurde structurele veranderingen nieuwe kansen krijgen aangeboden.”

Stefanie Langkamp, steenkoolexpert bij het netwerk Climate Alliance Germany, reageerde voorzichtig positief op de beslissing. “Men kan toejuichen dat er eindelijk beslist is om werk te maken van de uitstap uit de steenkoolontginning,” aldus Langkamp. “Wanneer men echter naar de klimaatcrisis kijkt, moet worden geconcludeerd dat men een veel ambitieuzer strategie had moeten hanteren.”

Hans Joachim Schellnhuber benadrukte dat het bijzonder moeilijk is geweest om een consensus over de uitstap over te bereiken. Het energieconcern RWE, uitbater van veel Duitse steenkoolcentrales, wees er echter op dat de deadline veel te vroeg is gelegd. De geplande herziening is volgens het bedrijf dan ook een kans om de voorziene stopzetting van de productie naar een latere datum te verschuiven.

“De voorstellen dreigen verstrekkende gevolgen hebben voor de Duitse energiesector en voor RWE in het bijzonder,” waarschuwde Rolf Martin Schmitz, chief executive van het concern.

Leden van de mijnwerkersvakbonden organiseerden na de beslissing van de commissie in Berlijn een demonstratie om tegen een snelle uitstap te waarschuwen. Tegelijkertijd namen duizenden schoolkinderen in de Duitse hoofdstad deel aan een protestactie die een oproep moest zijn om het gebruik van steenkool snel af te bouwen, zodat de uitstoot van broeikasgassen zou kunnen worden beperkt.

Hernieuwbaar

De Duitse steenkoolcentrales hebben momenteel een productiecapaciteit van 42,6 gigawatt. Dat niveau moet over drie jaar tot 30 gigawatt worden teruggebracht. Eind volgend decennium zou nog slechts een capaciteit van 17 gigawatt mogen overblijven. De milieubeweging Greenpeace eist dat men de productie op dat ogenblik volledig zou stopzetten. Andere milieugroepen blijken echter akkoord met een uitstap in het midden van de jaren dertig.

Uit een peiling bij meer dan twaalfhonderd mensen bleek dat bijna driekwart van de Duitsers van mening is dat een snelle uitstap uit het gebruik van steenkool belangrijk is. Volgens de commissie zal Duitsland daarbij vooral op het gebruik van gas moeten overstappen. Het land zal over drie jaar ook definitief uit kernenergie stappen.

De Duitse regeing zal ook een grotere nadruk leggen op hernieuwbare bronnen. Die sector vertegenwoordigt momenteel 38 procent van de Duitse elektriciteitsproductie. Dat moet tegen eind volgend decennium tot 65 procent stijgen.

Een van de meest controversiële kwesties in de uitstap uit steenkool zijn de compensaties die de energiebedrijven zullen ontvangen voor de vroegtijdige sluiting van vervuilende krachtcentrales. In de plannen van de commissie is daarvoor een bedrag van 40 miljard euro voorzien. De industrie zelf had gehoopt op een pakket van 60 miljard euro.